Gustave Le Bon: psychologia tłumu
Gustave Le Bon urodził się 7 maja 1841 r. w Nogent-le Rotrou we Francji. Chociaż kształcił się na lekarza, większość swojego życia poświęcił studiowaniu socjologii, psychologii, fizyki i antropologii. Był lekarzem wojskowym podczas wojny francusko-pruskiej, a jego pierwsze badania dotyczyły fizjologii. Później skupił się na archeologii i antropologii.
Rząd francuski wysłał go na Wschód jako archeologa. Tym samym Gustave Le Bon odwiedził wiele krajów w tym rejonie świata. Dużo podróżował po Europie i Afryce. Na podstawie jego badań i obserwacji powstała seria książek, z których najsłynniejsza to „Psychologia tłumu”.
Gustave Le Bon i jego darwinowskie podejście
Wiele prac Gustave’a Le Bon usprawiedliwia kolonializm mocarstw europejskich, którego głównym argumentem było błędne przekonanie, że istnieją rasy wyższe.
Gustave Le Bon wierzył w determinizm geograficzny. Zasadniczo argumentował, że tylko w określonych warunkach geograficznych mężczyźni i kobiety mogą stać się naprawdę inteligentni, piękni i rozwinięci moralnie. Oczywiście tylko Europa i zamieszkująca ją nadrzędna rasa Aryjczyków miała mieć ku temu doskonałe warunki.
„Tłum nigdy nie pragnął prawdy. Odwraca się od dowodów, które mu nie odpowiadają, woli ubóstwiać błąd, jeśli błąd go zwodzi. Ktokolwiek może dostarczyć tłumowi złudzeń, łatwo może stać się jego panem; ktokolwiek próbuje zniszczyć przekonania tłumu, zawsze zostaje jego ofiarą. ”
-Gustave Le Bon-
Gustave Le Bon był przekonany, że każda rasa jest odrębnym gatunkiem. Oczywiście wierzył również, że istnieją rasy lepsze i gorsze.
Jeśli rasy wyższe zmieszałyby się ze sobą lub z jedną z ras podrzędnych, wyniki mogłyby być dobre. Z drugiej strony, jeśli zmieszały się ze sobą dwie lub więcej niższych ras, w konsekwencji narodziłby się zdegenerowany gatunek.
Psychologia tłumu
Gustave Le Bon jest szczególnie znany ze swojej książki „Psychologia tłumu”. Podstawowym zaproponowanym przez niego podejściem było to, że ludzie wspólnie rozwijają zachowania, których nigdy nie rozwinęliby indywidualnie. Innymi słowy, grupy mają decydujący wpływ na jednostki.
Wskazał, że główne powody, dla których jednostki gubią się w grupie, to:
- Przede wszystkim człowiek postrzega grupę jako niezwyciężoną siłę. Dlatego przestaje czuć się odpowiedzialny za swoje czyny, jak długo może działać jako anonimowa postać.
- Po drugie, tłumy zarażają swoich członków swoim sposobem odczuwania i działania. Dzieje się to nieświadomie i pozwala na manipulowanie grupą przez lidera.
- Po trzecie, grupy hipnotyzują jednostki. Bycie członkiem grupy prowadzi do przeżywania poczucia wszechmocy.
- Poza tym w grupie to, co nierealne przeważa nad rzeczywistością.
- Wreszcie, grupy są uważane za mechanizmy przetrwania. Dlatego brak przynależności do grupy jest uważany za niebezpieczny.
Warto zauważyć, że Zygmunt Freud poświęcił całą książkę („Psychologia zbiorowości i analiza ,,ja”) kwestionowaniu książki Gustave’a Le Bona „Psychologia tłumu”.
Wpływ teorii Gustave’a Le Bon na rozwój psychologii
Chociaż Gustave Le Bon określił się jako Demokrata, prawda jest taka, że jego teorie silnie wspierały nazistowską ideologię, faszyzm i wszystkie wynikające z niego koncepcje. Ostatecznie Le Bon argumentował, że tłum jest niewolniczym stadem i dlatego nie może istnieć bez swojego przywódcy.
Wskazał, że ten przywódca powinien być kimś o silnej osobowości, bardzo określonych przekonaniach i potężnej woli.
Gustave Le Bon zmarł w 1931 roku. Prawdopodobnie nigdy nie wyobrażał sobie, że jego przekonania będą zachęcać do nazistowskiego Holokaustu, a tym bardziej, że jego własny kraj, Francja, będzie dyskryminowany przez Aryjczyków.