Galen: biografia genialnego lekarza

Galen powiązany jest silnie z historią medycyny. Wpłynął mocno na dzisiejszych lekarzy. To największa po Hipokratesie gwiazda medycyny w czasach starożytnych. Jego osiągnięcia dużo wniosły do rozwoju praktyki medycznej jaką znamy.

Koncepcje Galena przewodziły medycynie przez ponad tysiąc lat. Jego badania nad ludzkim ciałem stały się fundamentem anatomii. Odkrył między innymi, że w żyłach płynie krew, a nie powietrze. Opisał także pracę zastawek serca, nerek, pęcherza i niektóre funkcje mózgu.

Galen był jedną z pierwszych osób, które wprowadziły koncepcję epidemii. Był bowiem świadkiem zarazy antonińskiej. Ta z kolei podzieliła starożytny świat. Chociaż ówcześni medycy nigdy jej w pełni nie pojęli, pozostawili ważne informacje na jej temat.

“Przyzwyczajenia są drugą naturą”.

-Galen-

Zrządzenie losu

Galen urodził się w 129 lub 130 roku naszej ery w Pergamonie, mieście, które wówczas należało do Grecji, a dziś stanowi część Turcji. Pochodził z bogatej, arystokratycznej rodziny. Jego ojcem był Aeliusz Nikon – ważny architekt. O jego matce wiadomo niewiele poza tym, że miała trudny temperament.

Rodzice Galena dbali o edukację syna. Według legendy, jego ojciec we śnie zobaczył Asklepiosa lub Eskulapa, boga medycyny. Śnił, że bój ten przemawiał do jego syna, namawiając go na studiowanie medycyny. Być może z tego powodu ojciec zachęcił syna do podjęcia tego zawodu.

Na początku Galen studiował w świątyni leczniczej w Pergamonie. Miejsce to łączyło praktyki medyczne z religijnymi. Następnie udał się do Koryntu i Izmiru, gdzie zapoznał się z pracami Hipokratesa, które silnie wpłynęły na jego wykształcenie.

Wyjątkowy medyk

Potem Galen wyruszył do Aleksandrii będącej mekką wiedzy. Tam dokończył swoją edukację w obszarze anatomii i fizjologii. W tym mieście możliwe było wykonywanie sekcji zwłok, co pozwoliło mu lepiej zrozumieć funkcjonowanie ludzkiego ciała.

Do rodzinnego miasta wrócił po śmierci ojca. Rozpoczął pracę jako lekarz w szkole gladiatorów, co pozwoliło mu przyzwyczaić się do bólu i ran. Pracował tak przez około cztery lata i zyskał sławę dobrego medyka.

W roku 162 udał się do Rzymu, stolicy ówczesnego świata. Wówczas jego prestiż wzrósł do tego stopnia, że stał się osobistym lekarzem cesarzy takich jak Marek Aureliusz, Kommodus i Septymiusz Sewer. W Rzymie rozkwitł jego zapał do prowadzenia badań. W tym okresie napisał około 400 prac, z których zachowało się tylko 150.

Ważne dziedzictwo

W Rzymie sekcje zwłok były zakazane, dlatego Galen musiał przeprowadzać badania na zwierzętach – czasem żywych, czasem martwych. Dzięki temu zrozumiał funkcjonowanie nerek i rdzenia kręgowego. Niestety duża część jego prac spłonęła w pożarze w 1717 roku.

Jego głównym dziełem było Methodo medendi – rozprawa aktualna przez 15 wieków. Prace tego lekarza uważa się za podstawę farmakopei. Jedną z jego najmocniejszych stron było nieustanne eksperymentowanie – poszukiwanie faktów, na których można by oprzeć wiedzę.

Galen był także przekonany, że wiedza medyczna nie powinna być stosowana bez odpowiednich podstaw etycznych. Uważał medycynę za filantropijną sztukę. Jego zdaniem, lekarze powinni być pełni cnót i zdyscyplinowani oraz cechować się umiarkowaniem.

Przed śmiercią Galen wrócił do ojczystego Pergamonu, gdzie w 2016 roku zmarł. Bez niego medycyna ani chemia farmaceutyczna nie rozwinęłyby się tak szybko.