Francisco de Goya – biografia hiszpańskiego malarza

Francisco de Goya był hiszpańskim malarzem, który zasłynął z portretów, jakie tworzył. Był ulubionym artystą hiszpańskiej szlachty i otrzymywał mnóstwo dobrze opłacanych zleceń.

Malował portrety bardzo osobiste i realistyczne. Nie upiększał malowanych postaci i zachowywał naturalny styl. Historycy sztuki uważają, że Goya jest najlepszym hiszpańskim malarzem przełomu XVIII i XIX w. Jego dzieła zapoczątkowały erę malarstwa współczesnego.

Goya – dzieciństwo i młodość

Francisco José de Goya y Lucientes urodził się 30 marca 1746 r. w miejscowości Fuendetodos w Hiszpanii. Jego ojciec, José Benito de Goya y Franque był złotnikiem pochodzącym z Kraju Basków, a matka, Gracia de Lucientes y Salvador, pochodziła z rodziny rolniczej.

Francisco był jeszcze chłopcem, kiedy jego rodzina przeprowadziła się do Saragossy. Kiedy ukończył 14 lat, został przyjęty na praktyki u malarza José Luzana. Tam przez cztery lata uczył się, jak naśladować styl wielkich mistrzów. W tamtych czasach była to najbardziej powszechna metoda nauczania.

Potem Goya przeprowadził się do Madrytu, aby uczyć się u boku niemieckiego malarza Antona Raphaela Mengsa. Dużo ćwiczył, ale jego styl nadal był dość podstawowy.

Goya próbował dostać się do Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych św. Ferdynanda w 1763 i 1766 r., lecz nie został przyjęty. W 1771 przeniósł się do Rzymu, gdzie został jednym z finalistów konkursu malarskiego. Wrócił do Saragossy i pracował nad kilkoma projektami, ale nie zagrzał tam długo miejsca.

Kilka lat później Goya zaczął pobierać nauki u Francisco Bayeu y Subias i w końcu zyskał uznanie jako malarz.

Francisco de Goya i początki kariery

W 1774 roku Goya dostał zlecenie od Królewskiej Manufaktury Tapiserii, którą kierował Mengs, przyjaciel Francisco Bayeu. Właśnie ten rok był przełomowym momentem w karierze Goi, ponieważ mógł on stworzyć coś bardziej oryginalnego. Miał za zadanie stworzyć wzory do serii gobelinów dla manufaktury, co okazało się prawdziwym błogosławieństwem dla artysty.

W ciągu następnych pięciu lat zaprojektował ponad 60 wzorów gobelinów. Przedstawiały one sceny z codziennego życia, a niektóre z nich zawisły w domach rodziny królewskiej w San Lorenzo i w El Pardo.

Goya szybko zdobył popularność na hiszpańskim dworze. W 1780 stał się członkiem Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych. W marcu 1785 r. objął stanowisko zastępcy dyrektora Akademii św. Ferdynanda, a w 1786 r. został nadwornym malarzem Karola III Burbona.

Członkowie rodziny królewskiej cenili talent Goi. Namalował on portrety m.in. hrabiego Floridablanki, infanta don Luisa oraz księcia i księżnej Osuny. Malarz szybko zyskał sławę jako świetny portrecista.

Malarski styl Goi

Goya namalował serię dzieł, które odzwierciedlały jego styl i wyjątkowy talent. Pośród jego najbardziej znanych płócien są Czarne obrazy, Maja naga i Maja ubrana.

Obrazy przedstawiające tę samą kobietę, raz w negliżu, a raz w sukni, zostały uznane za przełomowe w historii sztuki. Był to bowiem pierwszy raz, kiedy artysta pokazał na płótnie włosy łonowe kobiety. Na tamte czasy było to skandaliczne. Goya wpadł nawet przez to w kłopoty podczas Inkwizycji. Udało mu się uniknąć konsekwencji tylko dzięki powiązaniom z wpływowymi ludźmi.

“Fantazja bez rozsądku tworzy niewyobrażalne potwory, natomiast z nim (rozsądkiem), ona (fantazja) staje się matką sztuki i źródłem wszelkich cudów.”

-Francisco de Goya-

W 1810 r. Goya stworzył cykl rycin zatytułowany Okropności wojny, które przez krytyków sztuki są uważane za dzieła inspirowane powstaniem 2 maja 1808 r. Powstanie to zapoczątkowało Wojnę na Półwyspie Iberyjskim, która trwała od 1808 do 1814 r. W ostatnim roku wojny Goya namalował obrazy Drugi maja 1808 i Trzeci maja 1808 (znany również jako Szarża mameluków). Obrazy te pokazują okrucieństwo wojny na Półwyspie i żniwo, jakie zbierała wówczas śmierć.

Dzieła Goi miały znaczący wpływ na malarzy tworzących w XX wieku, takich jak Pablo Picasso, Paul Cezanne, Edgar Degas, Francis Bacon i Édouard Manet.

Goya – życie osobiste i spuścizna

W czerwcu 1773 r. Goya poślubił Josefę Bayeu y Subias, siostrę swojej nauczycielki sztuki. Tylko jedno z ich dzieci, Xavier, dożyło dorosłości. Potem Goya miał drugą żonę. Była nią Leocadia Weiss i mieli razem córkę Marię del Rosario Weiss.

W 1793, w wieku 47 lat, Goya zapadł na chorobę, która mocno wpłynęła na jego życie osobiste i zawodowe. Nikt nie wie dokładnie, co mu było. Chorował przez dwa lata i wyzdrowiał, ale niekompletnie. Choroba zabrała mu bowiem słuch. Ten trudny czas zapoczątkował okres, w którym Goya namalował słynne Czarne obrazy. Cierpienie stało się dla niego zatem źródłem niespodziewanej kreatywności.

W 1819 r. Goya przeprowadził się na przedmieścia Madrytu. Kupił tam dom nad rzeką Manzanares i nazwał go Quinta del Sordo (Dom głuchego). Nie spędził tam zbyt dużo czasu, bo już w 1824 r. przeniósł się do Bordeaux, a potem do Paryża.Wrócił na chwilę do Hiszpanii, ale już w 1826 r. był znowu w Bordeaux.

To tam w kwietniu 1828 r. miał zawał serca i zmarł w wieku 82 lat. Pochowano go w Bordeaux na cmentarzu San Isidrio, ale w 1919 r. dokonano ekshumacji i przeniesiono jego szczątki do kościoła San Antonio de la Florida w Madrycie.

Życie Goi stało się inspiracją do stworzenia takich filmów, jak Maja naga (1958), Goya w Bordeaux (1999), Duchy Goi (2006) i filmu dokumentalnego Goya – Geniusz i szaleństwo (2012).