Formalny operacyjny etap myśli

Myśl formalna zaczyna się w okresie dojrzewania i trwa przez całe dorosłe lata. Pozwala nam rozwiązywać złożone problemy, stawiać hipotezy i projektować siebie w przyszłość. Ale co jeszcze charakteryzuje ten rodzaj myślenia?

Formalny operacyjny etap myśli jest częścią teorii rozwoju poznawczego opracowanej przez szwajcarskiego psychologa, epistemologa i biologa Jeana Piageta. Teoria ta oferuje kompleksowe wyjaśnienie natury i rozwoju ludzkiej inteligencji.

Piaget opisał rozwój myśli jako czterostopniowy. Ostatni z nich to etap myślenia formalnego, który zwykle pojawia się na początku dorastania, około 11 roku życia.

Formalny operacyjny etap rozwoju pozwala nastolatkowi zacząć opracowywać coraz bardziej złożone hipotezy dotyczące rzeczywistości opartej na przyszłości. Ponadto przyczynia się do tego, że młodzi ludzie są bardziej zdolni do myślenia poza bezpośrednią teraźniejszością. To z kolei pozwala im projektować się w przyszłą rzeczywistość.

Przyjrzyjmy się bliżej temu etapowi i jego procesowi rozwoju.

Formalny operacyjny etap myśli

Formalny etap funkcjonowania myśli to faza rozwoju poznawczego, która rozpoczyna się we wczesnych latach dorastania. Charakteryzuje się zdolnością do pozostawienia konkretu w teraźniejszości i rozpoczęcia tworzenia abstrakcyjnych reprezentacji rzeczywistości.

Jean Piaget był pierwszym badaczem, który o tym mówił. Twierdził, że jest to kamień milowy, do którego dociera zdecydowana większość z nas, niezależnie od kontekstu społecznego i edukacyjnego.

Z reguły w fazę formalnego działania myśli wchodzimy na początku okresu dojrzewania. Według Piageta okres dojrzewania waha się od 11 do 20 lat. Jest skonfigurowany jako ostatni poznawczy etap rozwoju. Poprzednie etapy to sensomotoryczny, przedoperacyjny i konkretny operacyjny.

Dzieciństwo: myślenie oparte na „tu i teraz”

Kiedy dzieci są małe, żyją „tu i teraz”. Ich rzeczywistość i myśli zlewają się w jedną chwilę, którą jest teraźniejszość. Tak więc, kiedy muszą rozwinąć myśli lub rozumowanie, opierają się na teraźniejszości.

Dlatego też małe dzieci nie wychodzą poza chwilę obecną. Odpowiada to kamieniom milowym ich rozwoju poznawczego. W miarę upływu lat i wzrostu rozwijają umiejętność podejmowania operacji umysłowych poprzez łączenie różnych czasów. Na przykład są w stanie z łatwością użyć swojej wyobraźni, aby podróżować zarówno w przyszłość, jak i w przeszłość oraz łączyć zdarzenia, które wydają się być niepowiązane.

Formalny operacyjny etap myśli: wychodzenie poza teraźniejszość

Na formalnym, operacyjnym etapie myślenia dzieci nabywają umiejętności stawiania hipotez wykraczających poza to, co widzą własnymi oczami. Zaczynają analizować i rozwijać myśli wykraczające poza obecną rzeczywistość. Nie używają już tylko tego, co widzą, ale także tego, czego nie mają przed sobą.

Ponadto posługują się prawami naturalnymi, aby zrozumieć i wyjaśnić pewne zjawiska.

Aby lepiej to zrozumieć, rzućmy okiem na jeden przykład. Wyobraź sobie, że pada deszcz. Małe dziecko może udzielić następującego wyjaśnienia: woda spada z nieba, bo są na nim chmury. Z drugiej strony nastolatek (który osiągnął już etap formalnych operacji) może wyjść poza to, co widzi i spróbować znaleźć źródło w tym, czego jego zmysły nie dostrzegają.

Charakterystyka formalnego operacyjnego etapu myśli

Jean Piaget i Bärbel Inhelder, szwajcarska psycholożka, byli liderami w badaniach nad myśleniem formalnym. Mówili o kilku ważnych cechach na tym konkretnym etapie poznawczym.

Według nich, w okresie dojrzewania elastyczność mózgu umożliwia aktywację nowych procesów mózgowych. Pomaga nam to generować nowe teorie i opinie na różne tematy.

W związku z tym nastolatek zaczyna tworzyć abstrakcyjne hipotezy, które będzie wykorzystywać w przyszłości, aby kontrastować je z rzeczywistością.

Jednak na tym etapie należy pamiętać o kilku aspektach:

Znaczenie języka

Na tym etapie coraz ważniejszą rolę odgrywa język. Nastolatkowie nie tylko rozważają fizyczne aspekty rzeczywistości, ale także te związane z językiem.

Złożone wypowiedzi

Młodzież jest również w stanie zrozumieć złożone zdania, do czego nie byli zdolni w dzieciństwie. Potrafią także opracować i zrozumieć bardziej złożone i abstrakcyjne stwierdzenia.

Dzięki tej umiejętności mogą bardziej szczegółowo opisywać rzeczywistość, na przykład poprzez klauzule podrzędne i warunkowe.

Rozwiązanie problemów

Według Piageta i Inheldera ten etap jest również przydatny do rozwiązywania problemów. Jest to rodzaj myślenia, który umożliwia dostęp do informacji, czyli daje możliwość ich uporządkowania i odrzucenia tego, co nie jest istotne. Na przykład, aby spróbować przewidzieć, co wydarzy się w ciągu najbliższych kilku dni.

Prognozy i hipotezy

Jak powiedzieliśmy, na tym etapie poznawczym analizy przeprowadzane przez nastolatków nie opierają się już tylko na tym, co widzą, ale na tym, co potrafią sobie wyobrazić, postawić hipotezę lub przewidzieć. Ponadto analizują nie tylko zachowanie lub ludzi, ale także uczucia i emocje. Oznacza to „wyjście” poza to, co widzą.

Dziecko może powiedzieć, że kocha swoje rodzeństwo, ponieważ to jego rodzina. Nastolatek może to powiedzieć i dodać, że docenia również aspekty, takie jak oferowane wsparcie, ich miłość i przywiązanie, ich zrozumienie i tym podobne.

Krótko mówiąc, dzięki formalnemu operacyjnemu etapowi myślenia nabieramy elastyczności umysłowej i jesteśmy w stanie rozumieć (i opracowywać) coraz bardziej złożone twierdzenia. Przydaje się do rozwiązywania problemów i pozwala nam mieć abstrakcyjne pomysły, a także „możliwe” idee, a nie tylko te „prawdziwe”.

„Myśl naukowa zatem nie jest chwilowa, nie jest statyczną instancją, ale raczej procesem”.

-Jean Piaget-