Efekt McGurka, słyszenie oczami

Niewątpliwie zdarzyło Ci się oglądać film z kiepskim dubbingiem, kiedy próbowałeś czytać z ust aktorów, aby zrozumieć, co mówią. Okazywało się, że nagle zaczynasz „słuchać oczami”. Innymi słowy, odszyfrowywałeś dźwięki innym kanałem niż słuchowy. Zjawisko to, oznaczające rozbieżność między sygnałami dźwiękowymi i wizualnymi, jest znane jako efekt McGurka.

Chociaż tego rodzaju doświadczenie czasami prowadzi do błędów, jest to również niezwykle ważna strategia mózgu. Na przykład, kiedy jesteś na imprezie z bardzo głośną muzyką, próbując porozmawiać z kimś, patrzysz na jego usta, aby starać się „odczytać” jego słowa.

To pokazuje coś istotnego. To fakt, że nie używamy każdego z naszych zmysłów z osobna. Wszystkie doświadczenia percepcyjne powstają w wyniku interakcji więcej niż jednego zmysłu. Wzrok i słuch współpracują ze sobą w tym przypadku, więc choć czasem zdarzają się drobne błędy, i tak zmysły te są naszymi najlepszymi sprzymierzeńcami.

Osoby z chorobą Alzheimera często doświadczają zaburzeń efektu McGurka. Nie potrafią wizualnie identyfikować dźwięków i słów.

Czym jest efekt McGurka?

Wiele procesów komunikacyjnych zachodzi w sytuacjach, w których wyraźnie słyszysz drugą osobę. Jednak w ostatnim czasie, w związku ze wzrostem liczby połączeń wideo, częściej doświadczasz efektu McGurka.

Na przykład czasami, z powodu złej jakości połączenia, nie słyszysz dobrze drugiej osoby. Zmieniasz wtedy swój kanał słuchowy na wizualny, aby spróbować czytać z jej ust. Nie jest to jednak łatwe. Czasami, nawet mając twarz i usta danej osoby jako punkt odniesienia, popełniasz błędy.

Psychologowie poznawczy, Harry McGurk i John MacDonald, badali to zjawisko w latach 70. XX wieku. W swoim artykule Hearing Lips and Seeing Voices z 1976 roku po raz pierwszy ukuli termin „efekt McGurka”.

Zrobili to po sprawdzeniu bardzo konkretnego zjawiska ze słynnego eksperymentu. Było to coś, co zostało udowodnione przez dziesięciolecia i nigdy nie zawiodło. Chodzi o fakt, że jeśli ktoś porusza ustami wypowiadając sylabę „ga”, słuchacz słyszy sylabę „ba”, jego mózg odbierze to jako „da”. Innymi słowy, czasami to, co czytają oczy, nie jest tym samym, co wyłapią uszy.

Skąd bierze się efekt McGurka?

Wiesz już, że efekt McGurka pojawia się, gdy próbujesz „czytać” oczami, a to, co widzisz (ruch ust) nie pasuje do rzeczywistego dźwięku. Obszar mózgu, w którym występuje to zjawisko, znajduje się w bruździe skroniowej górnej. Próby rozszyfrowania dwóch modalności sensorycznych (wzroku i dźwięku) często prowadzą do błędów.

Departament Neurochirurgii w Houston Medical College (Teksas) przeprowadził badanie, w którym wykazano, że podczas rozmowy twarzą w twarz mózg słucha przez ucho, a także odczytuje słowa oczami. Robisz to nieświadomie.

Skupienie się na ruchu ust pozwala wzmocnić komunikację w przypadku trudności, takich jak hałas otoczenia. Istnieją jednak dźwięki i sylaby, które często są błędnie interpretowane. Pojawiają się małe błędy.

Zaburzenia efektu McGurka

Jak wspomnieliśmy wcześniej, osoby z chorobą Alzheimera są zwykle poważnie dotknięte efektem McGurka. Jeśli w pewnym momencie będą musieli czytać z ruchu warg, aby zrozumieć przesłanie, nie będą w stanie go rozszyfrować.

W 2007 roku Delbeuck, Collette i Van der Linden przeprowadzili badania, które sugerowały, że przyczyną tego może być pogorszenie łączności mózgu.

Podobnie zaobserwowano, że dzieci z zaburzeniami ekspresji językowej nie zwracają uwagi na artykulację słów. Nie używają kanału wizualnego do naśladowania lub rozumienia tego, co się do nich wyraża. To utrudnia rozwój samego języka.

System wizualny pomaga rozróżniać dźwięki

Efekt McGurka pojawia się, gdy czytasz z ust innych i mylisz niektóre sylaby lub słowa. To coś zupełnie normalnego i ciekawego. Świadczy o tym, że jako ludzie zawsze używamy naszego systemu wzrokowego podczas komunikacji. Nie jest to wyłącznie zachowanie osób z wadami słuchu.

Twój mózg musi upewnić się, że proces komunikacji przebiega sprawnie. W tym celu nie chodzi tylko o słuchanie, ale także o wzrok.

Spojrzenie na usta rozmówcy ułatwia zrozumienie większości kontekstów. To wyjaśnia znaczenie rozmów twarzą w twarz. Czytanie oczami to jeszcze jedna ludzka umiejętność, z której powinniśmy być dumni.