Dyzartria - poznaj jej przyczyny i objawy

Dyzartia to rodzaj zaburzenia mowy, który wpływa na chorego zarówno na poziomie fizycznym, jak i emocjonalnym. Każdy przypadek ma indywidualny przebieg, dlatego leczenie za każdym razem obiera nieco inny kierunek.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog María Alejandra Castro Arbeláez.

Ostatnia aktualizacja: 14 września, 2023

Dyzartria to zaburzenie aparatu wykonawczego, które skutkuje brakiem zdolności do mówienia lub przełykania. Jako że komunikacja słowna to nieodzowny element codziennego życia, dyzartria utrudnia choremu funkcjonowanie w wielu różnych sytuacjach. Przyjrzyjmy się przyczynom i objawom tego zaburzenia oraz metodom leczenia chorych na dyzartrię.

Co to jest dyzartria?

Oto niektóre z objawów, jakie wywołuje dyzartria:

• Trudności w poruszaniu ustami, szczęką i językiem.
• Problemy z panowaniem nad tonem głosu.
• Utrudnione oddychanie.
• Trudności z wypowiadaniem słów.
• Luźne lub zesztywniałe mięśnie.
• Nadmierna produkcja śliny.
• Niewyraźna mowa.
• Powolne wypowiadanie słów.
• Napięty, nosowy lub stłumiony głos.
• Problemy z przełykaniem.

Jak widzimy, dyzartria wiąże się z bardzo wyraźnymi objawami, które mogą się negatywnie odbić na stanie psychicznym chorego. Dzieje się tak między innymi dlatego, że osoby, u których została zdiagnozowana dyzartria często wycofują się z życia społecznego i zawodowego. Co więcej, większość z nich mocno izoluje się i niejednokrotnie popada w depresję.

Dyzartria może przybierać równe formy:

• Dyzartria wiotka. Charakteryzuje się problemami z kontrolowaniem tonu głosu i mięśni układu mowy.
• Ataktyczna (móżdżkowa). Typowe dla niej objawy to mowa przerywana oraz robienie przerw pomiędzy wyrazami i sylabami. Jest to częste zaburzenie w przypadku m.in. stwardnienia rozsianego.
• Dyzartria pozapiramidowa. Wywołana uszkodzeniem mózgu, w wyniku czego pojawiają się u chorej osoby zaburzenia koordynacji ruchowej, jak np. w przypadku pląsawicy i choroby Parkinsona.
  
• Dyzartria spastyczna. Pojawia się często u osób cierpiących na miażdżycę naczyń mózgowych. Charakteryzuje się niską, powolną i chrapliwą mową.
• Mieszana. Jest to najbardziej skomplikowana forma dyzartrii, która łączy różne objawy z wymienionych powyżej kategorii.

Przyczyny dyzartrii

Osoby, u których występuje dyzartria najczęściej cierpią na różnego rodzaju zaburzenia lub uszkodzenia mózgu. Problemy te objawiają się brakiem zdolności do artykułowania dźwięków. Jedne z najczęstszych przyczyn tej choroby to:

• Leki (np. środki uspokajające) i narkotyki.
• Wypadki. Dyzartria może być efektem urazu głowy.
• Guz mózgu.
• Choroby neurodegeneracyjne, np. choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, stwardnienie rozsiane czy też stwardnienie zanikowe boczne, znane również jako choroba Lou Gehriga
• Zapalenie mózgu, które może wystąpić na skutek infekcji, która nieleczona obejmuje mózg.

Inne problemy, jakie mogą doprowadzić do dyzartrii to m.in. infekcje centralnego układu nerwowego, miażdżyca i zatrucie manganem. Dlatego też w wielu przypadkach przyczyna choroby pozostaje nieznana.

Dyzartria – metody leczenia

Proces leczenia dyzartrii zależy od objawów, jakie występują u danego pacjenta. Najczęściej stosowane metody leczenia to:

• Rehabilitacja zaburzeń połykania. Terapia ta polega na stymulacji języka, ust i gardła w celu zwiększenia mobilności tych obszarów. Praca z terapeutą pomaga odzyskać lepszą kontrolę nad ruchami języka i mimiką twarzy.
• Ćwiczenia i rehabilitacja układu mowy. Rodzaj ćwiczeń zależy od stanu pacjenta, jego środowiska, wymaganego rodzaju interwencji oraz od samego terapeuty. Ćwiczenia składają się z różnych technik wspomagających lepsze artykułowanie dźwięków. Terapeuta pomaga pacjentowi wykonywać zadania oraz stymuluje jego stawy, aby zwiększyć mobilność i koordynację ruchową.
• Trening postawy. Pacjent uczy się jak prawidłowo stać i poruszać się, aby móc właściwie wypowiadać głoski. Dobra postura pomaga bowiem prawidłowo mówić, oddychać i przełykać.
• Adaptacja żywieniowa. Leczenie polega na wprowadzaniu do diety chorego produktów o różnorodnej konsystencji, aby ograniczyć ryzyko zadławienia się. Mimo że wszystkie typy produktów mogą stanowić dla chorego problem, specjaliści zalecają wykonywanie prób w tym zakresie i dostosowywanie terapii do możliwości chorego.
• Ćwiczenia artykulacyjne. Jest to zbiór technik, które wzmacniają i polepszają koordynację szczęki, języka i ust. Pacjenci wykonują szereg ruchów aktywizujących mięśnie układu mowy.

Terapia interdyscyplinarna

Dyzartria jest złożoną chorobą i wymaga leczenia wielopoziomowego, prowadzonego przez lekarza, logopedę, terapeutę zajęciowego i psychologa. Warto zaznaczyć, że prawdopodobnie najważniejszym elementem terapii jest praca chorego z logopedą ponieważ właśnie ten specjalista najbardziej przyczynia się do wzmocnienia układu mowy. Dzięki regularnej pracy z logopedą poprawia się nawet stan mowy osób cierpiących na chorobę Parkinsona.

Podsumowując, dyzartria jest chorobą, która w dużym stopniu może wpłynąć na jakość życia pacjenta. Dlatego należy wykorzystać wszystkie dostępne środki i techniki, aby pomóc choremu odzyskać możliwość komunikowania się z otoczeniem.