Debriefing w sytuacji stresu krytycznego (CISD)

W zbiorowej wyobraźni, gdy jednostka doświadcza wysoce traumatycznego i niepokojącego wydarzenia, ma ona tendencję do myślenia, że lepiej jest mówić o tym, co się stało tak szybko, jak to możliwe. Jednak dowody naukowe sugerują, że może to przynieść efekt przeciwny do zamierzonego. Dlaczego? Dowiesz się z tego artykułu.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Gorka Jiménez Pajares.

Ostatnia aktualizacja: 24 kwietnia, 2023

Debriefing w sytuacji stresu krytycznego (CISD) to strategia o dużym potencjale terapeutycznym. W rzeczywistości jest ona często stosowana w zapobieganiu długotrwałym konsekwencjom związanym ze stresem. Niektórzy autorzy uważają CISD za formę terapii. Jednak metoda ta jest bardziej strategią wsparcia kryzysowego niż skonsolidowanym protokołem leczenia psychologicznego.

W rzeczywistości debriefing w sytuacji stresu krytycznego nie jest pozbawiony krytyki, ponieważ, jak wykażemy w dzisiejszym artykule, ma moc intensyfikowania stresu i zwiększania traumy u osób, które przeżyły przykre wydarzenia. Poniżej pokrótce wyjaśnimy tę technikę, która została opracowana w latach 70. przez J.T. Mitchela.

Debriefing w sytuacji stresu krytycznego – słowem wstępu

Debriefing w sytuacji stresu krytycznego (CISD) ma na celu zmniejszenie psychologicznych konsekwencji potencjalnie traumatycznych wydarzeń. Składa się z szeregu ustalonych etapów (Fonseca-Pedrero i in., 2021):

1. Wprowadzenie. Pacjent otrzymuje informację o tym, jak działa CISD, opierając się na rozmowie lub narracji niektórych aspektów wydarzenia. Po prezentacji każdego elementu techniki ocenia się oczekiwania, jakie pacjent ma w stosunku do strategii. Jeśli są one za wysokie, terapeuta je koryguje.
2. Narracja wydarzeń. Uczestnikowi zadawane są różne pytania. Na przykład: „Co się stało?”, „Jak tego doświadczyłeś?”, „Jak to się stało?” lub „Jak się wtedy czułeś?”.
3. Dzielenie się przemyśleniami i reakcjami na traumatyczne wydarzenie. Cel tej fazy jest dwojaki. Ma ona na celu promowanie zrozumienia reakcji jednostki na traumatyczne zdarzenie. Jednocześnie celem jest też ułatwić nazwanie powstałych wskutek tego wydarzenia emocji.
4. Analiza reakcji emocjonalnej. W tej fazie dąży się do emocjonalnego uwalniania strachu, złości i frustracji. Celem tego etapu jest, aby członkowie grupy wzajemnie się wspierali i pocieszali.
5. Normalizacja. Faza ta ma na celu potwierdzenie reakcji jednostki, zarówno emocjonalnych, jak i behawioralnych, na stresujące wydarzenie.
6. Planowanie przyszłości i stawianie czoła teraźniejszości. Celem jest, aby po interwencji osoba przewidziała objawy, które pojawią się u niej w nadchodzących dniach i przygotowała się na nie. Może to być na przykład bezsenność lub natrętne wspomnienia.
7. Rozwiązanie grupy. W tej fazie uczestnik może zadać tyle pytań, ile tylko potrzebuje. Następnie otrzymuje informacje o innych zasobach opieki zdrowotnej i zawodowej, do których może się zwrócić, jeśli uzna to za konieczne. Może to być na przykład szpital lub lekarz specjalista.

Łagodzenie stresu po wydarzeniu

Wśród celów realizowanych przez CISD jest wczesna ulga w stresie powydarzeniowym. Ma również na celu wspomaganie identyfikacji, nazywania i opisywania przeżywanych doświadczeń emocjonalnych, reakcji i myśli. Jednak pomimo dobrych celów strategii, może ona być szkodliwa, jeśli zostanie niewłaściwie wykorzystana.

Krytyka CISD

Można by pomyśleć, że ofiara napaści, ataku, klęski żywiołowej (krótko mówiąc, zdarzenia potencjalnie traumatycznego) odczuje ulgę, dając słowny upust swoim emocjom. Może to jednak przynieść efekt przeciwny do zamierzonego. W rzeczywistości, chociaż wyrażanie uczuć mające na celu zapobieganie zespołowi stresu pourazowego (PTSD) może być pomocne od 24 do 72 godzin po zdarzeniu, jeśli technika jest wykonywana za często, może wywołać skutek wręcz odwrotny. Istnieją potwierdzające ten fakt dowody naukowe.

Utrwalanie pamięci trwa z reguły około sześciu godzin. Aby doszło do konsolidacji, idealnie jest być zrelaksowanym i, jeśli to możliwe, spać. Aby zapobiec PTSD, ważne jest, aby dana osoba była zajęta i aktywna, a nie zrelaksowana i w stanie senności przez sześć godzin po zdarzeniu.

Celem jest niedopuszczenie do konsolidacji pamięci u ofiary. Ponadto zaleca się, z pewną rozwagą, powstrzymanie się od przepisywania leków nasennych podczas pierwszej nocy po urazie.

Debriefing w sytuacji stresu krytycznego (CISD) przeprowadzony przed upływem 24 godzin od zdarzenia może wywołać efekt ponownej traumy. Dzieje się tak, ponieważ może on wzmacniać utrwalanie się wspomnienia o traumatycznym wydarzeniu w pamięci ofiary. Jak się zatem okazuje, ważne jest, aby „dać jednostce czas na przyswojenie tego, co się stało”.

Czy debriefing w sytuacji stresu krytycznego naprawdę działa?

CISD może być przydatny w ramach grupowej strategii terapeutycznej, od 72 godzin do 14 dni po zdarzeniu. Ważne jest jednak, aby pozwolić ofierze wybrać, czy chce dać upust swoim emocjom i wspomnieniom, czy też woli milczeć.

Jak widać, debriefing w sytuacji stresu krytycznego może wywierać traumatyczny wpływ na osoby, które przeszły trudne wydarzenie. Rzeczywiście, pomimo faktu, iż strategia ta została opracowana z najlepszymi intencjami, badania w dziedzinie neuronauki oraz wyniki dotyczące jej skuteczności zwykle odradzają jej stosowanie (Fonseca-Pedrero i in., 2021).