Czytanie w myślach - czy możemy poznać myśli innych ludzi?

Większość z nas do pewnego stopnia potrafi czytać w myślach innych. Robimy to dzięki mózgowi zaprojektowanemu tak, aby sprzyjać więzi społecznej i emocjonalnej. Dowiedz się, jak działa ta wspaniała kompetencja.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Niektórzy uważają, że psychologowie potrafią czytać w myślach. Z reguły przypisuje się im niezwykłą moc, która zdaniem wielu sprawia, że rozumieją ukrytą rzeczywistość człowieka. Jednak naukowcy twierdzą, że wszyscy mamy tę cudowną moc odczytywania emocji i myśli innych ludzi. Czy czytanie w myślach jest w takim razie możliwe?

Nie możemy „odgadnąć”, co dokładnie myśli osoba obok nas. Nasza ewolucja jeszcze nie osiągnęła tego punktu. Możemy jednak stworzyć modele mentalne, aby skutecznie wyczuć uczucia, myśli i zachowania u innych. To umiejętność, której uczymy się w bardzo młodym wieku.

Kompetencję tę nazywamy empatyczną dokładnością. To umiejętność, która ułatwia nam łączenie się ze sobą we wzbogacający i umiejętny sposób. Dlatego możemy śmiało powiedzieć, że większość z nas czyta innym w myślach, z wyjątkiem osób ze spektrum autyzmu. Przyjrzyjmy się temu bliżej.

Czytanie w myślach: jakie procesy ułatwiają tę umiejętność?

Na początku mówiliśmy o tym, jak często postrzega się psychologów jako osoby czytające w myślach. Jeśli w ogóle są w tej materii biegli, to dlatego, że ich praca opiera się w dużej mierze na obserwowaniu i aktywnym słuchaniu innych.

Ta aktywność pozwala im wyjść poza gesty i słowa, aby wyczuć emocje, potrzeby, traumy i myśli. Ponadto psychologowie są szkoleni w odczytywaniu aspektów związanych z komunikacją niewerbalną. Niemniej jednak jest to coś, co zdecydowana większość z nas może również wyćwiczyć z większym lub mniejszym powodzeniem.

Inni ludzie dają nam wskazówki na temat tego, co jest w ich umysłach, za pomocą gestów, ruchów, spojrzeń i tonu głosu. Czytanie w myślach nie jest supermocą: to umiejętność wywodząca się z empatii i czytania mowy ciała.

Nie możesz jednak zostać ekspertem w czytaniu emocji i myśli innych ludzi, jeśli nie zagłębiłeś się najpierw we własny umysł. Przyjrzyjmy się więc tym procesom, które ułatwiają zdobycie tej umiejętności.

Teoria umysłu: umiejętność „myślenia, że ja myślę, że Ty myślisz…”

Teorię umysłu ukuł antropolog i psycholog Gregory Bateson. Określa ona zdolność ludzi do rozumienia i refleksji nad własnym stanem psychicznym, a także stanem psychicznym innych. Badanie przeprowadzone przez University of Wisconsin-Madison (USA) wykazało, że umiejętność rozumowania na temat myśli, przekonań i uczuć innych oraz umiejętność przewidywania ich reakcji i działań sprzyja naszemu dobremu samopoczuciu. Załóżmy na przykład, że Twój partner wraca do domu zestresowany i zły. Zdolność do zrozumienia tych emocji podpowie Ci, że mógł mieć zły dzień w pracy.

Z drugiej strony badania przeprowadzone przez Vedduma, Pedersena, Landerta i Bliksteda wykazały, że osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu oraz pacjenci ze schizofrenią wykazują deficyt w rozwoju teorii umysłu.

Neurony lustrzane, klucz do czytania w myślach

Vittorio Gallese, neurolog z Uniwersytetu w Parmie we Włoszech i jeden z pierwszych odkrywców neuronów lustrzanych, twierdził, że wszyscy mamy naturalną zdolność, jaką jest czytanie w myślach. Wszyscy oprócz, według Gallese, Spocka, jednego z bohaterów serialu Star Trek. W jego przypadku trudność w zrozumieniu ludzkich zachowań tkwiła właśnie w aspekcie emocjonalnym.

Mieszkańcy planety Wolkan postanowili stłumić swoje emocje, aby działać bardziej logicznie. To pozbawiało ich możliwości nabycia tak wyjątkowej w człowieku zdolności: empatii. Nasze zdolności empatyczne, zarządzane przez neurony lustrzane, ułatwiają nam wnikanie w umysły innych i łączenie się z ich stanami emocjonalnymi.

Dlatego też, gdy wchodzisz z kimś w interakcję, jest to coś więcej niż tylko prosta rozmowa. Łączysz się z tą osobą emocjonalnie i mentalnie, wchodzisz w jej buty i do jej mentalnego wszechświata.

Język niewerbalny może dostarczyć więcej informacji niż słowa

Nie musisz być Jedi, żeby czytać w myślach. Nie trzeba nawet koncentrować się i wpatrywać głęboko w oczy osoby, która stoi przed Tobą. Musisz iść o krok dalej i poszerzyć swój obszar skupienia, aby dostrzec jej ciało, głos i ruchy.

David Matsumoto, profesor Uniwersytetu Stanowego w San Francisco, jest jednym z czołowych ekspertów w tej dziedzinie. W swojej książce Komunikacja niewerbalna. Science and Applications, daje nam informacje, jak zagłębić się w zachowania niewerbalne, aby zrozumieć myśli, motywacje, osobowości i intencje ludzi.

Jako doradca FBI zapewnia, że czytanie umysłu człowieka jest możliwe, o ile posiadamy odpowiednią wiedzę na ten temat. Jego praca opiera się na szkoleniu agentów federalnych i biznesmenów w umiejętności czytania ludzi w celu wyczucia zachowań i reakcji.

Musimy się zgodzić, że większość z nas jest biegła w tej fascynującej umiejętności. Najciekawsze bez wątpienia jest to, że możemy dowiedzieć się o wiele więcej i że istnieją zasoby i eksperci, którzy mogą nas poprowadzić w tego typu czytaniu drugiej osoby. Choć może nam się to wydawać dość zaskakujące, to po prostu narzędzie ułatwiające i optymalizujące nasze relacje.