Czy utrata wagi poprawia samoocenę?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 01 lutego, 2023

Wiele osób codziennie zmaga się ze swoją wagą, ponieważ nie czują się dobrze ze swoim wyglądem. Wpływa to na jakość ich życia, poczucie satysfakcji, a nawet na wartość, jaką sobie przypisują. Trudno się temu dziwić, ponieważ w dzisiejszym społeczeństwie wygląd fizyczny jest priorytetem. Często decyduje o tym, czy jesteśmy akceptowani, czy dyskryminowani przez innych. Jednak czy utrata wagi naprawdę poprawia samoocenę?

Oczywiście, dbanie o zdrowie i nasze ciało jest niezwykle korzystne. Mamy jednak tendencję do myślenia, że to, jak wyglądamy, jest przyczyną naszego nieszczęścia i że gdybyśmy tylko zdołali dostosować się do pewnych standardów piękna, czulibyśmy się zupełnie inaczej. Czy kiedykolwiek czułaś się w ten sposób? Przyjrzymy się tej hipotezie bardziej dogłębnie.

Utrata wagi i dobre samopoczucie psychiczne

Ważne jest, aby pamiętać, że masa ciała to coś więcej niż tylko liczba. Jej implikacje społeczne i kulturowe wiążą ją z dobrostanem psychicznym. Presja społeczna sprawia, że osoby z nadwagą czują się gorsze. Ogranicza to ich funkcjonowanie psychospołeczne. W rezultacie mogą nie tylko wytworzyć zły obraz siebie, ale także izolować się społecznie i ograniczać interakcje seksualne/emocjonalne.

Kilka badań potwierdza pogląd, że utrata masy ciała poprawia samoocenę. Analiza wyników dała nam kilka interesujących informacji:

• Utrata wagi jest konsekwentnie związana z poprawą samooceny. W większości analizowanych badań uczestnicy wykazywali wzrost samooceny po ukończeniu programu lub interwencji ukierunkowanej na odchudzanie.
• Wydaje się, że nadwaga ma negatywny wpływ na emocje. Może to być również związane z pojawieniem się objawów depresyjnych. Tak więc utrata wagi wydaje się poprawiać nastrój ludzi.
• Obraz ciała jest silnie powiązany z utratą wagi. Termin ten odnosi się do niezadowolenia z ciała, indywidualnej oceny własnego wyglądu, zaabsorbowania kształtem ciała i unikania pokazywania się innym. Wszystkie te aspekty poprawiły się, gdy uczestnicy badań schudli. Ponadto zaobserwowano, że im większa utrata masy ciała, tym większa nastąpiła poprawa.
• Utrata masy ciała wydaje się również poprawiać jakość życia. Na poziomie subiektywnym osoby, które schudły, miały bardziej pozytywne postrzeganie własnego funkcjonowania fizycznego, społecznego i psychicznego. Innymi słowy, doświadczały lepszego samopoczucia, czuły się zdrowsze, lepiej radziły sobie z codziennym życiem i czuły się mniej napiętnowane.

Związek między utratą wagi a samooceną

W świetle wyników wspomnianych powyżej badań możemy stwierdzić, że utrata masy ciała poprawia samoocenę. Nie jest to jednak tak prosta i bezpośrednia odpowiedź, jak mogłoby się wydawać. Aby zrozumieć ten proces, musimy wejść w niego trochę głębiej.

Po pierwsze, poprzednia analiza wykazała, że poprawa samooceny była niezależna od utraty wagi. Nawet jeśli uczestnicy przybrali na wadze podczas interwencji i tak odczuli psychologiczne korzyści z udziału w programie.

Można to wytłumaczyć faktem, że składowe tych interwencji (głównie poznawczo-behawioralnych) koncentrowały się na istotnej zmianie perspektywy. Programy sprzyjały samoakceptacji, pomagały oddzielić zachowania żywieniowe od emocji i promowały zmianę postaw wobec kształtu i rozmiaru ciał uczestników. Te składniki same w sobie nawet przy braku utraty wagi spowodowały znaczące zmiany w ich subiektywnym samopoczuciu.

Niebezpieczeństwo fałszywego poczucia własnej wartości

Z drugiej strony należy pamiętać, że w wielu przypadkach pozorna poprawa samooceny, którą dana osoba uzyskuje dzięki utracie wagi, nie jest rzeczywista. Opiera się na uzyskanym zatwierdzeniu i zewnętrznej walidacji.

Osoby te mają tendencję do myślenia w ten sposób: „Otrzymuję teraz komplementy. Inni traktują mnie inaczej, akceptują mnie i doceniają. Teraz czuję się cenny i godny uznania”.

Jednak chociaż na krótką metę sytuacja ta może poprawić czyjeś samopoczucie, jest ona dość niebezpieczna. Często w tym czasie pojawia się spory lęk przed przybraniem na wadze. U niektórych osób mogą również pojawić się zachowania i myśli typowe dla zaburzeń odżywiania. To dlatego, że jednostki boją się utraty nowo odkrytego statusu, który nadał im ich zmieniony wygląd fizyczny.

Wygląd nie określa wartości

Wreszcie, odpowiedź na pytanie, czy utrata wagi poprawia samoocenę, brzmi: tak, ale być może nie z właściwych powodów. To dlatego, że nadwaga powinna zawsze być problemem zdrowia fizycznego. Nie powinna ona warunkować szczęścia ani zdolności do nawiązywania relacji. Co ważniejsze, nie powinno to wpływać na nasze postrzeganie wartości.

Tym, co naprawdę na nas wpływa, jest sposób, w jaki siebie postrzegamy. Dlatego, choć mogłoby się nam wydawać, że aby czuć się spełnionym, musimy schudnąć i dopasować się do kanonów estetycznych, badania wykazały, że redukcja masy ciała o 5-10 procent wystarczy, aby dać człowiekowi pewność siebie, której potrzebuje.

Dlatego najważniejszą rzeczą jest praca nad naszymi przekonaniami i postrzeganiem własnego ciała oraz budowanie solidnej samooceny, która nie jest oparta na zewnętrznym uznaniu. Jeśli więc chcesz schudnąć, rób to z miłości do swojego ciała, a nie z nienawiści. Pamiętaj, że dobra samoocena powinna poprzedzać zmianę fizyczną, a nie odwrotnie.