Asertywność u dzieci: jak radzić sobie z ich trudnym zachowaniem

Kiedy maluchy przechodzą przez okres buntu, nie robią tego na złość rodzicom. Po prostu ruszają na drogę do własnej niezależności.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 22 grudnia, 2022

Około drugiego roku życia dzieci wkraczają w etap buntu. Jeśli masz malucha w tym wieku, prawdopodobnie wkrótce odkryjesz, że mówi „nie” na wszystko, nieustannie rzuca Ci wyzwania i wyraża się ze złością lub łzami, gdy nie może postawić na swoim. Takie zachowania są typowe dla autoafirmacji, naturalnego procesu, który rodzice muszą zrozumieć i przestrzegać.

Najważniejszą rzeczą do zrozumienia jest to, że takie zachowanie nie jest niczym złym. Ta nowa postawa, w której najmłodsi są zbuntowani, nieposłuszni i niezbyt przychylnie nastawieni, jest po prostu częścią ich rozwoju. Obecność takich zachowań jest w zasadzie pozytywna. To dlatego, że chociaż jest to dla Ciebie męczące, denerwujące i irytujące, jest to znak, że dzieci budują własną tożsamość w zdrowy sposób. Przyjrzyjmy się temu bliżej.

Asertywność u dzieci

Asertywność jest obecna we wszystkich istotach ludzkich. To cecha, która pozwala zrozumieć i wyrazić siebie jako jednostkę. Dzięki niej możesz bronić swoich interesów i swoich praw oraz szczerze wyrażać swoje opinie i emocje.

Co więcej, bez pewności siebie, która jest podstawowym składnikiem Twojej samooceny, najprawdopodobniej stałbyś się pasywną, uległą i zależną istotą.

W przypadku dzieci zachodzą dwa zjawiska, które skłaniają nas do postrzegania asertywności jako negatywnego zjawiska. Z jednej strony powszechne jest przekonanie, że nieletni muszą bezwzględnie wykonywać polecenia dorosłych. Z drugiej strony dzieci przed ukończeniem drugiego roku życia nie przejawiają tego typu buntowniczej postawy, więc jej nagłe pojawienie się może zaskoczyć i zmylić rodziców.

Twoje dziecko nie zmieniło swojej osobowości. Nie ma też problemu z zachowaniem. Po prostu przechodzi przez naturalny etap rozwoju. W tym czasie, między 24 a 36 miesiącem życia, niemowlęta zaczynają postrzegać siebie jako indywidualne istoty. Do tego czasu nie dostrzegają wyraźnie różnicy między sobą a tym, co zewnętrzne.

To prowadzi do tego, że chcą występować jako osobne jednostki i próbować w tym sensie wyrażać swoje opinie, pragnienia i własne poglądy. Sprzeciw wobec dorosłych jest jednym z głównych narzędzi, jakie znajdują, aby to osiągnąć. Dlatego często odrzucają wszelkie prośby lub sugestie rodziców.

Napady złości: manifestacja asertywności

W procesie pojawiania się asertywności napady złości są powszechne. Ostatecznie są to wyrażenia emocjonalne, które są naturalne i zdrowe. Występują u zdecydowanej większości niemowląt w tym wieku. Trudność pojawia się, gdy dorośli nie wiedzą, jak sobie z nimi radzić.

Jeśli jako rodzic stracisz cierpliwość, prawdopodobnie zbesztasz swoje dzieci i zmusisz je do posłuszeństwa i surowego przestrzegania zasad. Jednak to tylko powoduje, że napady złości zwiększają częstotliwość, czas trwania i intensywność. Wręcz przeciwnie, jeśli rozumiesz rolę napadów złości i stojącą za nimi potrzebę, możesz skierować ich energię w pozytywnym kierunku dla wszystkich zainteresowanych.

Klucze do zarządzania trudnymi zachowaniami

Wiemy już, że inteligentne zarządzanie asertywnością u dzieci wykracza poza walkę lub stawianie oporu w systematyczny sposób. Jednak napady złości są niewątpliwie bolesne i niewygodne zarówno dla dzieci, jak i dorosłych.

Jak zatem możemy ograniczyć występowanie napadów złości? Oto kilka sposobów:

• Najlepiej, jak potrafisz, pozwól dziecku podejmować własne decyzje. Na przykład możesz pozwolić im nosić letnią koszulkę, którą lubią, jeśli zgodzą się założyć na nią sweter. W ten sposób czują, że mają wybór i że ich głos jest słyszany. Nie muszą się bronić, sprzeciwiając się Tobie.
• Ustal granice, które są absolutnie niezbędne i bądź elastyczny w stosunku do innych. Oczywiście zdarzają się sytuacje, kiedy nie można negocjować, trzeba wstać i być odpowiedzialnym rodzicem. Jednak przy wielu innych okazjach można wziąć pod uwagę opinię dziecka.
• Pozwól dziecku wyrażać emocje. Chociaż granice, które wyznaczyłeś, są konieczne i muszą być przestrzegane, Twoje maleństwo ma prawo odczuwać złość, wściekłość, obrzydzenie lub smutek, gdy te granice uniemożliwiają mu zaspokojenie jego pragnień. W takich przypadkach możesz użyć zwrotów takich jak: „ To normalne, że czujesz się zły, ale nie jest w porządku, gdy psujesz przedmioty lub nimi rzucasz. Kiedy czujesz się w ten sposób, możesz ze mną porozmawiać, albo możemy wyjść na spacer”. Daj im znać, że rozumiesz, dlaczego tak się czują, i traktuj je ze zrozumieniem i szacunkiem.

Krótko mówiąc, pamiętaj, że dzieci mogą i powinny mieć własne opinie, decyzje i emocje. Nie zakładaj, że powinni być ślepo posłuszni lub konsekwentnie ulegli. Co więcej, nie traktuj ich buntowniczych postaw osobiście. Nie robią tego po to, by Cię drażnić lub lekceważyć, tylko potwierdzają swoją tożsamość.