Archetypy dziecięcej traumy

Nie każdy, kto przeżył traumę w dzieciństwie, uwewnętrznia ją w ten sam sposób. Oznacza to, że każde cierpienie i rzeczywistość może być reprezentowana przez szereg bardzo specyficznych archetypów. Przyjrzymy się im tutaj.
Archetypy dziecięcej traumy
Valeria Sabater

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 14 września, 2023

Archetypy dziecięcej traumy definiują różne sposoby, w jakie dzieci manifestują ciężar cierpienia, które przeżyły. Nie wszyscy pokazują to w ten sam sposób. Nie wszyscy osiągną dorosłość, rozwijając taką samą dynamikę behawioralną i psychologiczną. Jest tak, ponieważ rany pozostawione przez złe traktowanie, porzucenie lub maltretowanie zawsze objawiają się w bardzo szczególny sposób.

Carl Jung mówił o archetypie rannego dziecka. Później jungowscy psychologowie, którym powierzono zachowanie jego spuścizny i podstaw psychologii analitycznej, nakreślili różne rodzaje traumy i ich archetypową symbolikę. Składają się one z serii uniwersalnych archaicznych wzorów i obrazów, które przedstawiają różne sposoby radzenia sobie z urazami w psychicznym świecie.

W ten sposób, jak wyjaśnił sam Jung, to archetyp dziecka jako pierwszy pojawia się w naszej nieświadomości. Jednak ten wczesny odcisk na psychice nie zawsze jest tak zdrowy i rozwijający, jak powinien.

Proces tego psycho-emocjonalnego „wpajania” zaczyna się od momentu, gdy jesteśmy w łonie matki, aż do około siódmego roku życia. Ten okres jest kluczowy w rozwoju człowieka. Dlatego w przypadku traumy w tym czasie, jaźń staje się całkowicie podzielona.

Zrozumienie archetypów traumy z dzieciństwa może pozwolić nam na opracowanie lepszych strategii leczenia ran z przeszłości.

archtypy dziecięcej traumy

Archetypy dziecięcej traumy

Donald Kalsched jest psychoanalitykiem jungowskim. Napisał kilka interesujących książek na temat traumy z dzieciństwa. Jednym z nich jest The Inner World of Trauma: Archetype Defense of the Personal Spirit ( 1996). W tej pracy bada, jak wczesne doświadczenia maltretowania lub zaniedbania całkowicie niszczą rozwój życia psychicznego dziecka.

W obliczu tego bólu, infantylny umysł próbuje bronić samego siebie. Jednak robiąc to, ma tendencję do tworzenia obrazów i mechanizmów obronnych, które mogą być wrogie, a nawet destrukcyjne. To wyjaśnia archetypy dziecięcej traumy. Są one niezbędne, aby straumatyzowany pacjent mógł zrozumieć swoją sytuację i wrócić do zdrowia.

Aby przezwyciężyć te doświadczenia, musimy rzucić światło na nasze cienie, lęki i rany. Dlatego, zdaniem Junga, zrozumienie archetypów, które każde dziecko przyjmuje i przenosi do swojego dorosłego życia, jest jednym z pierwszych kroków ułatwiających mu wyzwolenie i uzdrowienie.

1. Potrzebny bohater

Wśród pięciu archetypów dziecięcej traumy potrzebny bohater jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych. Odnosi się do tego dziecka, które przyjmuje rolę dorosłego, przejmując obowiązki wykraczające poza jego wiek. Jest to powszechne w rodzinach dysfunkcyjnych, w środowiskach, w których rodzice są nieobecni lub zaniedbują swoje dzieci.

Jest wiele maluchów, które opiekują się młodszym rodzeństwem, a nawet własnymi rodzicami. Są to realia, w których ich dzieciństwo jest stracone, ich tożsamość jest zniekształcona i zawsze starają się być zbawicielami dla wszystkich oprócz siebie.

2. Błazen

Błazen wykorzystuje komedię, ironię i humor, by zakamuflować swoje rany. Często to młodszy brat staje się tym archetypem, zawsze wykazując pewną obojętność, zmienność i niedojrzałość. Jednak pod tym przebraniem kryje się zranione dziecko, próbujące zamaskować swój ból i samotność.

3. Zamiennik

Zamiennik to kolejny archetyp dziecięcej traumy. Początkowo może wydawać się podobny do potrzebnego bohatera, ale w rzeczywistości jest nieco bardziej złożony. Są to niezwykle mądre i dojrzałe jak na swój wiek dzieci. Jeśli jest jedna rzecz, która je definiuje, to bycie odpowiedzialnym i posiadanie ugodowego charakteru.

Te dzieci spędzają dużo czasu „zbierając połamane kawałki” swojej dysfunkcyjnej rodziny. Dbają o dobro swojego rodzeństwa i rodziców, niezależnie od tego, czy są sprawcami przemocy. Pragną, żeby wszystko poszło dobrze. Czasami działają jako głos sumienia swoich rodziców lub jako obrońcy własnego rodzeństwa.

Wszystko to wiąże się z ogromnymi psychologicznymi i emocjonalnymi kosztami.

4. Dzikie dziecko

Dzikie dziecko pragnie jedynie miłości, uwagi i uznania. Ponieważ jednak nie mają żadnego z tych składników, reagują na tę sytuację i robią to z przemocą. Są impulsywnymi, wyzywającymi osobowościami i wykorzystują problemy, by zwrócić na siebie uwagę.

Ich wyzywające zachowanie zwiększa dynamikę kar i odrzucenia ze strony rodziców. To sprawia, że ślad traumy jest o wiele większy i wywołuje cierpienia, które są zbudowane ze smutku, samotności, a nawet nienawiści.

„Dopóki nie uczynisz nieświadomości świadomością, będzie ona kierować Twoim życiem i nazwiesz to losem”.

-Carl Jung-

trauma z dzieciństwa

5. Bezcelowy wędrowiec

Bezcelowy wędrowiec jest najczęstszym i najbardziej złożonym archetypem dziecka. Definiuje zagubione dziecko, które wędruje przez codzienność oderwane od niemal wszystkiego. Nie otrzymują uczucia i też tego nie oczekują. Czują, że lepiej nie oczekiwać niczego od nikogo, aby nie zwiększać swojego bólu.

Uwewnętrzniają wszystkie swoje emocje i potrzeby. Unikają przyciągania uwagi, a jeśli jest coś, czego pragną, to być niewidzialnym. Co więcej, nie mają celu. Oznacza to, że dorastają bez nadziei i marzeń i mają tendencję do popadania w stany depresyjne i izolację społeczną. To niezwykle trudna psychologiczna rzeczywistość.

Idea tych archetypów nie jest poparta żadnymi prawdziwymi dowodami naukowymi. Opisują jednak realia, które rozpoznają wszyscy, którzy borykają się z traumą z dzieciństwa.

Niektóre dzieci rozwijają zaburzenia eksternalizacyjne (takie jak impulsywność lub trudne zachowanie), podczas gdy inne wykazują zaburzenia internalizacyjne (nieśmiałość, depresja, fobie). Dlatego te materiały z psychologii jungowskiej są dla nas niezwykle interesujące i pomagają zrozumieć różne skutki tych wczesnych ran.

To może Cię zainteresować ...
Donald Ewen Cameron i psychiatria jako manipulacja
Piękno umysłu
Przeczytaj na Piękno umysłu
Donald Ewen Cameron i psychiatria jako manipulacja

Niektórzy uważają Donalda Ewena Camerona za wspaniałego psychiatrę, podczas gdy inni mają go za ojca tortur. Dowiedz się więcej!


Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.


  • van der Kolk, MD, B., & Fisler, EdM, R. (1994). Childhood abuse and neglect and loss of self-regulation — ProQuest. Retrieved 5 February 2021.
  • Howard, K., Martin, A., Berlin, L., & Brooks-Gunn, J. (2011). Early mother–child separation, parenting, and child well-being in Early Head Start families. Attachment & Human Development13(1), 5–26. doi: 10.1080/14616734.2010.488119
  • Kalsched, Daniel (1997) The Inner World of Trauma: Archetypal Defences of the Personal Spirit. Routledge 
  • Sassenfeld, A.M. (s.f.). El desarrollo humano en la psicología junguiana. Teoría e implicancias clínicas. Universidad de Chile.

Treści zawarte na Piękno Umysłu służą wyłącznie celom informacyjnym i edukacyjnym. Nie zastępują one diagnozy, porady ani leczenia u specjalisty. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości najlepiej skonsultować się z zaufanym specjalistą.