Neurobiologia OCD – zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD) jest poważnym stanem klinicznym. Może wystąpić zarówno u dzieci, jak i u dorosłych i znacząco wpływa na codzienne funkcjonowanie chorych. Według WHO, jest to jeden z 20 głównych obiektywnych czynników otrzymania diagnozy niepełnosprawności.

Osoby cierpiące na to poważne zaburzenie spędzają dużo czasu i energii na obsesje i kompulsje. Ponadto mają trudności z terminowym wykonaniem swoich zadań, ponieważ są dość nieelastyczni. Co więcej, może nawet wpływać na zdolność danej osoby do wychowywania dzieci.

„To jest jak piosenka, która gra w kółko w Twojej głowie, tylko nigdy nie możesz się jej pozbyć”.

-Kimberly Matthews-Cifra-

OCD – zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) osoby cierpiące na OCD mają tendencję do obsesji na punkcie pewnych aspektów swojego życia. W efekcie sprawia to, że zachowują się w sposób rytualny. Zjawisko to nazywa się przymusem.

OCD powoduje intensywne cierpienie, a podstawowe obszary życia jednostki ulegają pogorszeniu. Może to być na przykład praca i sfera interpersonalna czy akademicka.

Obsesje

Wyobraź sobie, że przychodzi Ci do głowy następująca myśl: „Co by było, gdybym zabił sąsiada?” Oczywiście powoduje to w Tobie ogromny dyskomfort, ponieważ tak naprawdę nie chcesz tego robić. Jednak ta myśl pojawiła się w Twoim umyśle, zintegrowała się i ciągle się powtarza. Tak właśnie wygląda. To myśl, impuls lub natrętny obraz wywołujący duży niepokój (APA, 2015).

„Cierpienie na OCD jest jak bycie kontrolowanym przez lalkarza”.

-Toni Neville-

Kompulsje

Kontynuując nasz przykład, powiedzmy, że próbujesz uwolnić się od poprzedniej myśli. Ale żeby to zrobić, musisz policzyć do 100, licząc co dwie cyfry, co minutę. Przymus jest zachowaniem. Może być zarówno psychiczny (jak w naszym przykładzie), jak i fizyczny (jak mycie rąk). Wykonywanie przymusu zapobiega dyskomfortowi lub negatywnej sytuacji.

„Fizyczne uczucie pełznie po moim ramieniu, gdy unikam przymusu. Jeśli jednak go ukończę, świat na chwilę się resetuje, jakby wszystko było dobrze. Ale tylko na chwilę”.

-Mardy M. Berlinger-

Neurobiologia OCD

Istnieją różne hipotezy biologiczne, które próbują rzucić światło na pochodzenie OCD. Nadal jednak brakuje nam biomarkerów lub testów laboratoryjnych, które jednoznacznie je potwierdzą. Do tej pory uzyskano następujące ustalenia.

Genetyka

Jeśli jesteś dzieckiem, rodzeństwem lub rodzicem osoby dotkniętej OCD, prawdopodobnie masz dwa razy większe ryzyko rozwoju tego samego zaburzenia. Według Bellocha (2022), dzieci osób z OCD mają większą liczbę obsesji w porównaniu z normalną populacją.

Według Carroblesa (2014) zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne jest wysoce dziedziczne. Jednak potrzeba więcej badań na ten temat. Rodzeństwo monozygotyczne (bliźnięta) stwarza ryzyko wystąpienia OCD nawet w 90 procentach przypadków.

„W 87 procentach przypadków OCD staje się chroniczne”.

-Claudia Urbistondo-

Neurobiologia

Najbardziej zbadanymi obszarami mózgu są płat czołowy (który obsługuje wyższe funkcje umysłowe), zwoje podstawy (związane z zachowaniem motorycznym) i wzgórze (przewodnik wszystkich informacji czuciowych i motorycznych). Zaburzenia należące do spektrum OCD mają podobne sieci neuronowe. Dokładniej, region czołowo-prążkowiowy.

• U osób cierpiących na OCD zwoje podstawy są nieaktywne. To może być częściowo przyczyną przymusu motorycznego. Im większe nasilenie objawów, tym większa objętość lub rozmiar tej struktury.
• U osób cierpiących na OCD kora czołowa jest nadmiernie aktywna. To może wyjaśniać, dlaczego pacjenci są uwięzieni w swoich obsesjach.

W obsesjach związanych z lękiem przed zarażeniem („dotknąłem czyjegoś długopisu, zaraziłem się i zaraz się rozchoruję”), które powodują potrzebę ciągłego mycia się lub kompulsję („jeśli umyję się 54 razy, będę czysty”), znaleziono określone aktywne regiony. W tych przypadkach aktywowane są brzuszno-przyśrodkowe obszary płata przedczołowego, podobnie jak jądro ogoniaste.

Z drugiej strony, w obsesjach obejmujących kompulsje weryfikacyjne („Chyba zostawiłem otwarty samochód, muszę to sprawdzić”) pobudzają się skorupa, gałka blada i regiony wzgórza.

Neurotransmisja

Zasadniczo istnieją dwie hipotezy. Po pierwsze, znana jest teoria, że u tych pacjentów poziom serotoniny jest zbyt niski. Po drugie, mówi się, że cząsteczki dopaminy (zaangażowana w zachowanie motoryczne i uczenie się) występują w nadmiarze. To może wyjaśniać, dlaczego pacjenci z OCD wykazują nadmierne zachowania motoryczne.

Najwyraźniej potrzebne są dalsze badania dotyczące neurobiologii zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych. Szczególnie interesujące byłoby na przykład odkrycie testów diagnostycznych opartych na biomarkerach. Pozwoliłoby to na dokładniejsze diagnozy.

Gdyby tak było, OCD można by zdiagnozować za pomocą MRI lub badania krwi. Jednak na dzień dzisiejszy jest to dalekie od urzeczywistnienia.

„To tak, jakbyś miał dwa mózgi, mózg racjonalny i mózg irracjonalny. I one ciągle ze sobą walczą”.

-Emilie Ford-