Mechanizmy obronne - kilka rodzajów

Czym są mechanizmy obronne? Na jakim poziomie działają i jak je wdrażamy? Dowiedz się tutaj.
Mechanizmy obronne - kilka rodzajów
Gorka Jiménez Pajares

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Gorka Jiménez Pajares.

Ostatnia aktualizacja: 10 marca, 2023

Jak chronisz się przed bólem? Czy wiesz, w jaki sposób broni Cię Twój nieświadomy umysł? Wszyscy mamy różne mechanizmy obronne, które chronią nas przed bardzo stresującymi wydarzeniami. Zwykle nie jesteśmy ich świadomi. Oznacza to, że aktywują się, zanim zdasz sobie sprawę z bólu, oszołomienia lub dezorientacji, jakie może wywołać dana sytuacja. W efekcie, kiedy uruchamiają się Twoje mechanizmy obronne, chroni Cię Twoja nieświadoma jaźń.

Mechanizmy obronne zapewniają cały arsenał narzędzi, które pozwalają zamortyzować skutki potencjalnie traumatycznych wydarzeń. Z reguły są adaptacyjne. Mogą jednak stać się patologiczne, gdy uniemożliwiają rozwój w obszarach, które są dla Ciebie istotne. Może to być na przykład pole interpersonalne, akademickie lub zawodowe.

W poniższym artykule wyjaśnimy niektóre mechanizmy obronne, z których prawdopodobnie korzystałeś w pewnym momencie swojego życia. Zdefiniował je Zygmunt Freud i ogólnie dziedzina psychoanalizy. Freud uważał, że stanowią one źródło osobowości. Dlatego możliwe jest, że możesz identyfikować się z niektórymi bardziej niż z innymi. Po przeczytaniu więcej na ich temat możesz zacząć również częściej identyfikować je w swoim codziennym życiu.

„Im bardziej doskonała osoba jest na zewnątrz, tym więcej demonów ma w środku”.

-Zygmunt Freud-

Mechanizmy obronne można podzielić na dwa duże bloki. Z jednej strony są to te, które wiążą się z ucieczką, gdy doświadczasz udręki, na przykład represje. Z drugiej strony są takie, które próbują stawić czoła lub nawet kontrolować sytuację, której się obawiamy. Na przykład intelektualizacja.

Umysł z człowiekiem w środku
Naszą jedyną pewnością jest samoświadomość

1. Represje

Stłumić coś to znaczy „odciąć temu dostęp do świadomości”. W efekcie, stosując represje, oddzielasz się od myśli, które powodują niepokój, unikając ich lub zmniejszając je i odsuwając od siebie.

Myśli te kierujesz do głębi Twojego umysłu. Im głębiej wejdą, tym trudniej będzie Ci się do nich dostać i tym samym mniej będziesz cierpieć. Jednak pomimo swojej skuteczności proces ten jest niebezpieczny. To, czemu unikasz stawienia czoła i z czym nie chcesz sobie radzić, ma potencjał do wzrostu. Oznacza to, że w przyszłości może to zamącić Twój umysł w bardziej intensywny sposób.

„Pewnego dnia, z perspektywy czasu, lata walki wydadzą Ci się najpiękniejsze”.

-Zygmunt Freud-

2. Projekcja

Jeśli przechodzisz przez zły okres i nie traktujesz zbyt dobrze ludzi wokół siebie, możesz się bronić, mówiąc sobie, że to oni źle Cię traktują. Jednak w rzeczywistości reagują tylko na Twoje zachowanie. Ten mechanizm obronny zwykle powstaje, gdy przypisujesz innej osobie to, co sam masz na myśli.

Projekcja jest formą obrony interpersonalnej. Powstaje i uaktywnia się w Twoich relacjach z innymi. Jest to nieświadoma forma manipulacji. Twoim celem, choć nieświadomym, jest skrzywdzenie i kontrolowanie drugiej osoby, ponieważ zakładasz, wierzysz i czujesz, że ta osoba posiada daną cechę.

„Jesteśmy tym, czym jesteśmy, ponieważ byliśmy tym, czym byliśmy”.

-Zygmunt Freud-

3. Sublimacja

Ile razy czułeś potrzebę pisania, rysowania lub śpiewania, gdy odczuwałeś dyskomfort? Sublimacja bólu i frustracji polega na zastąpieniu tych emocji i przekształceniu ich w coś społecznie i etycznie akceptowalnego. Zamiast unikać swoich uczuć lub reagować agresywnie na sytuację, która powoduje niepokój, przerabiasz ją i nadajesz jej nowe znaczenie.

„Każde bawiące się dziecko zachowuje się jak kreatywny pisarz, ponieważ tworzy własny świat, a raczej przestawia rzeczy w swoim świecie w nowy sposób, który mu się podoba”.

-Zygmunt Freud-

4. Intelektualizacja

Intelektualizacja bolesnej sytuacji oznacza jej nadmierne rozumowanie. Są chwile w Twoim życiu, kiedy chcesz sprawować żelazną kontrolę nad konfliktami, przez które przechodzisz, i emocjami, które one wywołują. Aby to zrobić, analizujesz je i generujesz mnóstwo argumentów przemawiających za Twoją opinią, bez rozważania dowodów przeciwko niej i bez zwracania uwagi na emocje, które odczuwasz.

W rezultacie odłączasz się od emocjonalnej części wydarzenia i doświadczasz go tylko w połowie. Na przykład, w obliczu niewierności partnera, możesz wymienić całą serię powodów usprawiedliwiających jego zachowanie. To dlatego, że jest to mniej bolesne niż zmierzenie się z poczuciem zdrady i bólem, którą ona powoduje.

„Głos intelektu jest cichy, ale nie spocznie, dopóki nie zostanie wysłuchany”.

-Zygmunt Freud-

człowiek myśli

5. Kondensacja

Ta mentalna obrona jest ściśle związana z represjami. Rzeczy, które wypierasz i odkładasz na dalszy plan, mają zwyczaj pojawiać się w Twoich snach. Freud postrzegał sny jako ważną drogę dostępu do nieświadomości, przez którą manifestują się stłumione wspomnienia i emocje. W tym sensie nieświadomość jest magazynem wspomnień, obrazów i emocji, które docierają do świadomości poprzez sen.

Ciekawe pytanie, które możesz sobie zadać w obliczu ciekawej, przerażającej lub przyjemnej treści swoich snów, brzmi: co one oznaczają? Pozwalanie umysłowi błądzić w poszukiwaniu znaczeń snów zachęca do swobodnego kojarzenia. Według Freuda pomaga to uczynić wspomnienia, emocje i sytuacje, które tłumiłeś, wyraźniejszymi. W efekcie wydobywa je na powierzchnię, dzięki czemu można przetwarzać informacje i nadawać im znaczenie.

Wszystkie te mentalne mechanizmy obronne są działaniami, które Cię chronią. Są nieświadomymi formami obrony przed zdarzeniami silnie emocjonalnymi. Identyfikujesz się z którymś z nich?

„Krótko mówiąc, śnienie jest jednym z narzędzi, których używamy, aby uniknąć wyparcia, jedną z głównych metod pośredniej reprezentacji umysłu”.

-Zygmunt Freud-


Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.


  • Bleichmar, H. (2006). Hacer consciente lo inconsciente para modificar los procesamientos inconscientes: algunos mecanismos del cambio terapéutico. Aperturas psicoanalíticas, 22.
  • Bleichmar, H. (2001). El cambio terapéutico a la luz de los conocimientos actuales sobre la memoria y los múltiples procesamientos inconscientes. Aperturas psicoanalíticas, 9(2).

Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.