Telenowele mogą uszkodzić Twój mózg, jak twierdzą badania

To zaskakujące, że coś tak pozornie nieszkodliwego jak telenowele może uszkodzić tak złożony narząd jak mózg. Wydaje się jednak, że tak rzeczywiście jest. Twierdzenie to wystosował Erwin Höllinger, profesor i neurolog na Uniwersytecie w Salzburgu (Austria).

Telenowele to seriale z gatunku melodramatycznego. Są produkowane w dużych ilościach i mają zwykle ogromną publiczność. Produkcje te tworzą w zasadzie wielomilionowy przemysł. Ponadto opery mydlane są wykorzystywane jako medium penetracji kulturowej.

Programy te charakteryzują się przesadą emocji i dramaturgią sytuacji. Mają tendencję do poruszania się między tandetą, niebezpiecznymi przygodami i romantycznymi historiami. Często dp fabuły wprowadzane są pewne sytuacje, które mają wywołać napięcie i tym samym skłonić widzów do dalszego oglądania. W jaki sposób jednak telenowele uszkadzają mózg?

Telenowele i nauka

Erwin Höllinger twierdzi, że telenowele mogą być równie szkodliwe jak zażywanie narkotyków. Sugeruje, że mogą powodować „uogólnioną apatię, drażliwość, zaburzenia osobowości, a nawet demencję”. Dlaczego postrzega je jako takie zagrożenie?

Melodramatyczne opery mydlane mają fabuły, które pokazują fikcyjne życie pewnej grupy ludzi. Ich celem nie jest społeczna krytyka czy informowanie odbiorców, jak wygląda świat. Starają się po prostu bawić widzów. To jednak sprawia, że w wielu przypadkach pokazują poważne sytuacje lub problemy w sposób niezwykle powierzchowny lub uproszczony.

Nie mają na przykład tendencji do przedstawiania postaci o jakiejkolwiek głębi – zamiast tego wybierają stereotypy. Niestety widzowie łatwo identyfikują się z bohaterami. Za ten fakt odpowiadają neurony lustrzane. Generują one nastawienie, przez które mózg zaczyna myśleć, że w fikcji działają te same zasady i mechanizmy, co w rzeczywistości.

Czasami możemy nawiązać tak silną więź z jedną z postaci, że czujemy wręcz, że to, co się z nią dzieje, przydarza się nam lub jednemu z naszych bliskich. W konsekwencji zaczynamy nienawidzić “drania”, cierpimy razem z „dobrym facetem” o złamanym sercu i pragniemy dla nich odpowiednio kary i nagrody. Zjawisko to jest obecne do tego stopnia, że możemy nawet mówić o bohaterach serialu, jakby byli naszą rodziną.

Telenowele i ich wpływ na mózg

W efekcie identyfikacji z bohaterami oper mydlanych pośredniczą neurony lustrzane. Może to generować efekt alienacji i wpływać na nasze postrzeganie rzeczywistości, które zostaje do pewnego stopnia zniekształcone. Jednocześnie nasze emocje i wartości są inkubowane i potwierdzane w prawie jednolitym ciągu ekstremalnych sytuacji.

Identyfikacja prowadzi nas do złości przez zdradę bohaterów. Zachęca nas do podążania za ich pragnieniem zemsty wraz z ich zmartwieniami, depresją, niepokojem i lękami. W obliczu telenowel nasze mózgi wytwarzają kortyzol lub adrenalinę. To rodzaj rozrywki, który przez to, że bawi się naszymi emocjami, wytrąca nas również z równowagi.

Pożywka dla mózgu

Nasze mózgi żywią się tym, co od nas otrzymują. Może to być stymulacja zmysłów lub glukoza z pożywienia. Dlatego jeśli składnikiem odżywczym są telenowele, wynik jest taki sam, jak jak reakcja organizmu napędzanego niezrównoważoną dietą.

Test przeprowadzony przez Krajowe Centrum Ewaluacji Szkolnictwa Wyższego (Ceneval) w Hiszpanii wykazał, że młodzi ludzie, którzy oglądają melodramatyczne opery mydlane, często otrzymywali na egzaminach wstępnych średnio o 12 punktów mniej niż osoby, które oglądały inne programy.

Często w pogoni za rozrywką opery mydlane pokazują zniekształconą wersję życia. Postrzegane są jako forma nowoczesnej opowieści dla dorosłych. Opowieść o dobrych i złych, w której dobrzy zazwyczaj wygrywają – a z pewnością nie wygrywają ci źli. Fabuły telenowel wykorzystują uniwersalne motywy, takie jak miłość, strach, honor, sprawiedliwość czy zemsta.

Wraz z rozwojem fabuły mamy czas, aby doświadczyć emocji przeżywanych przez bohaterów. Często widzowie czują się naprawdę zdenerwowani, gdy ich ulubiony serial dobiega końca. Tęsknimy za bohaterami i możemy nawet czuć, że bez nich nasze życie straciło pewien sens.