Parapsychologia: badanie zjawisk parapsychologicznych i paranormalnych

Pod nazwą “zjawiska parapsychologiczne”, znane również jako zjawiska psi, pogrupowane są serie zdarzeń, których nie można wyjaśnić za pomocą prawa naturalnego. Ta nazwa odnosi się również do wiedzy, którą dana osoba zdobywa za pomocą umiejętności sensorycznych innych niż zwykłe. Dyscyplina zajmująca się badaniem takich zjawisk to parapsychologia.

Zainteresowanie naukowe tym tematem jest całkiem nowe. Niemniej jednak przekonania o realności takich zjawisk istnieją od dawna. Przed pojawieniem się i rozwojem współczesnej myśli naukowej przyczynowość wszystkich zjawisk fizycznych nie była dobrze rozumiana. Z tego powodu uciekano się do magicznych wyjaśnień. Tłumaczono na przykład, że są to duchy, magowie, demony, istoty mitologiczne i inne.

Parapsychologia

Parapsychologia zajmuje się badaniem percepcji pozazmysłowej (telepatia, jasnowidzenie, prekognicja i przeczucia), interakcji między umysłem a materią oraz zjawiskami sugerującymi przeżycie po śmierci cielesnej. Ponadto opisuje doświadczenia bliskie śmierci, objawienia i reinkarnację. (Bonilla, 2010). Przyjrzyjmy się definicjom niektórych z badanych tematów:

• Telepatia. Komunikacja mózg-mózg.
• Jasnowidzenie. Dostrzeganie rzeczywistości wizualnych, które nie każdy może zobaczyć.
• Zdalne postrzeganie. Poszukiwanie wrażeń na temat odległego lub niewidocznego obiektu – rzekomo umysłem.
• Prekognicja. Widzenie lub bezpośrednie uświadomienie sobie wydarzeń w przyszłości.
• Makropsychokineza. Wpływanie na systemy fizyczne na dużą skalę bez jakiejkolwiek interakcji fizycznej.
• Biopsychokineza. Oddziaływanie na żywe organizmy bez fizycznej interakcji.
• Retrokognicja. Wiedza o przeszłym wydarzeniu, której nie można było się nauczyć ani uzyskać w normalny sposób.

Badania w tej dziedzinie zwróciły uwagę w drugiej połowie XIX wieku i na początku XX wieku. Wynikało to z popularności spirytualizmu. W tym samym czasie rozpoczęły się różne badania dziwnych zjawisk. Badania te wygenerowały dwie hipotezy:

• Zjawy, komunikacja ze zmarłymi, przeżycia bliskie śmierci, prekognicja, dziwne odgłosy i ruchy mają ukryte znaczenia. Zjawiska te znane są jako „zdarzenia zdeterminowane koniecznością”. (Ehrenwald, 1978).
• Jasnowidzenie, telepatia i wróżenie z kart można wytworzyć w laboratorium, a suma poprawnych odpowiedzi powinna być statystycznie istotna. Zjawiska te znane są jako „zdarzenia zdeterminowane błędem” (Ehrenwald, 1978).

Zjawiska psychiczne i hipotezy wyjaśniające

To, co wiadomo o zjawiskach psychicznych badanych przez parapsychologię, można podsumować następująco (LeShan, 2009).

• Niektórzy ludzie demonstrują, że posiadają informacje, które trudno byłoby im zdobyć za pośrednictwem kanałów zmysłowych. Na przykład zjawiska telepatyczne, jasnowidzenia lub prekognitywne.
• Przestrzeń lub inne czynniki fizyczne między pierwotną informacją a osobą, która ją posiada, nie są czynnikami determinującymi.
• Czynniki emocjonalne ustanawiają związek między pochodzeniem informacji a osobą, która wykazuje, że posiada tę wiedzę.
• Wiele osób odczuwa znaczną presję, gdy słyszą lub czytają opinie na temat zjawisk paranormalnych lub odkrywają informacje o zjawiskach paranormalnych.

W celu wyjaśnienia tych zjawisk postawiono trzy hipotezy. Pierwsza nawiązuje do istnienia wyższej zdolności pozazmysłowej w przypadkach telepatii lub jasnowidzenia. Druga twierdzi, że istnienie bytów niematerialnych może wyjaśniać te zjawiska. Innymi słowy, postuluje, że aspekty związane z osobowością nie przestają istnieć w momencie śmierci cielesnej. Wreszcie trzecia hipoteza łączy poprzednie dwie.

Niektóre zdarzenia parapsychologiczne można wytłumaczyć poprawnymi odpowiedziami naukowymi. Na przykład zjawiska wizualne lub objawienia mogą być spowodowane halucynacjami. Wiele z tych zjawisk można wytłumaczyć zaburzeniami widzenia. Ponadto wiadomo, że mechaniczne stymulacje, które powodują wysyłanie sygnałów elektrycznych do mózgu, powodują błyski wzrokowe. Są one charakterystyczne dla pewnych zjawisk parapsychologicznych (Haddrill, bd).

Krytyka parapsychologii

Parapsychologia nie jest poparta modelami teoretycznymi akceptowanymi ani przez nauki przyrodnicze, ani przez psychologię. W końcu tylko to, że ta pseudonauka używa metody naukowej, nie czyni jej naukową. Co więcej, samo zastosowanie metodologii eksperymentalnych nie wystarczy do przyznania takiego statusu.

Jeśli dyscyplina ma być pojmowana jako naukowa, musi stworzyć teorię, którą będzie można sprawdzić metodą naukową. Z kolei teoria ta musi być w stanie odnosić się do ogółu przyjętej wiedzy naukowej. Innymi słowy, musi być w stanie połączyć się z resztą wiedzy. Jednak do tej pory parapsychologia nie stworzyła takiej teorii. Dlatego też ma status dyscypliny pseudonaukowej.

Wreszcie, parapsychologii nie udało się wykazać istnienia jakiegokolwiek zjawiska paranormalnego w kontrolowanych warunkach laboratoryjnych. W wielu przypadkach pozorne sukcesy eksperymentalne wynikały raczej z wad metodologicznych stosowanych przez nich metod badawczych, niż z wyjaśnień przedstawionych przez samych parapsychologów.