Subtelne formy znęcania się psychicznego są bardzo niebezpieczne ze względu na trudność w ich identyfikacji. Te pozornie nieszkodliwe zachowania stopniowo osłabiają ofiary, tworząc poważne konsekwencje psychologiczne. Ale jakie są te subtelne formy przemocy psychicznej i na czym one polegają?
W tym artykule wyjaśniamy cztery subtelne formy znęcania się, które mogą wystąpić w kontekście rodzinnym lub w związkach. Ponadto porozmawiamy o tych znakach, które mogą pomóc nam je zidentyfikować. Zwrócimy też szczególną uwagę na konsekwencje, jakie mają dla ofiar.
Subtelne formy znęcania się
Mówiąc o znęcaniu się psychicznym, zwykle mówi się o formach, które można zidentyfikować w najbardziej oczywisty sposób. Natomiast subtelne formy znęcania się psychicznego mają bardzo charakterystyczne cechy.
Przede wszystkim swój ukryty charakter. Grają na niejednoznaczności i chcą kamuflować się za inną, bardziej hojną interpretacją zachowań i interesów agresora. Tak więc patrząc z zewnątrz moglibyśmy nawet pomyśleć, że taka osoba chce pomóc lub przynajmniej nie przeszkadzać.
Badania wskazują, że subtelne formy znęcania się są znacznie częstsze niż inne, które pozostawiają bardziej oczywiste oznaki, takie jak przemoc fizyczna. Jednak szkody wyrządzone przez te subtelne formy nadużyć mogą na dłuższą metę sięgnąć o wiele głębiej.
Trudność w rozpoznaniu agresji, stłumione uczucia i wywoływana przez nie cisza powodują, że interwencja następuje później lub za późno. Tym samym wyjście lub odwrócenie sytuacji jest bardziej skomplikowane.
Subtelne formy znęcania się to na przykład komentarze lub zachowania, które mogą wydawać się pozornie nieszkodliwe. Niektóre z form, w których się pojawiają, to oszczerstwo, upokorzenie, formy szantażu lub kontroli.
Ten rodzaj agresji może wystąpić w różnych kontekstach, takich jak związek, między rodzicami a dziećmi, a nawet w innych typach więzi, takich jak przyjaźń.
Z drugiej strony te subtelne formy znęcania się charakteryzują się generowaniem bardzo specyficznych uczuć i doznań u ofiary. Na ogół powodują, że ofiara czuje się niekochana i winna wszystkich sytuacji. Pojawia się też często lub silny brak pewności wobec troski o własną osobę.
1. Prawo milczenia
Tak zwane „prawo milczenia” lub „prawo lodu” jest jedną z subtelnych form przemocy psychicznej. Charakteryzuje się podejmowaniem działań zmierzających do ignorowania ofiary, takich jak czasowe odebranie jej prawa głosu lub udawanie, że nie jest słyszana ani widziana.
Jest to rodzaj ukrytego szantażu wobec ofiary, która nie pozbędzie się obojętności, dopóki nie ugnie się przed jej życzeniem drugiej strony.
Prawo milczenia ujawnia niedojrzałość emocjonalną agresora i słabe umiejętności komunikacyjne. Konsekwencje dla ofiary mogą być niezwykle dotkliwe. Ignorowanie prowadzi do uczucia strachu, smutku, złości, a przede wszystkim do wielkiej udręki. Ofiara obwinia się za sytuację, nie rozumiejąc, dlaczego jest traktowana w ten sposób.
2. Gashlighting – najbardziej subtelne formy psychicznego znęcania się
Zjawisko określone jako gaslighting przez kino Hollywood jest jedną z najbardziej subtelnych form nadużyć. Charakteryzuje się wysiłkami agresora zmierzającymi do tego, by ofiara zwątpiła we własne kryteria, osąd, a nawet własną percepcję lub pamięć.
W tej formie szantażu agresor rzuca ofierze aluzje, że wyobraża ona sobie lub wyolbrzymia pewne przeżyte sytuacje, świadomie lub nieświadomie. Tak więc, w trakcie kłótni, ofiara przestaje utrzymywać swoje stanowisko, gdy pojawi się w niej wątpliwość na temat tego, co się stało.
Już nie wie, czy naprawdę jest tak, jak myślała lub zapamiętała. Sytuacja, gdy się powtarza się, z czasem zagłusza zaufanie ofiary do własnej osoby, pozostawiając ją w sytuacji skrajnej podatności na agresora.
Konsekwencje tych subtelnych form wykorzystywania obejmują silne poczucie zależności, poczucie depersonalizacji i utratę kontroli. Ofiary gaslightingu często zgłaszają uczucie zwariowania lub utraty kontroli nad własnym życiem.
3. Nadopiekuńczość
Nadopiekuńczość nie ma nic wspólnego z ochroną, wręcz przeciwnie. W przypadku tych subtelnych form znęcania się zapewniana opieka ma ograniczający wpływ na ofiary. Innymi słowy, ochrona ta szkodzi autonomii ofiary i jest rodzicielską formą zaniedbania.
Nadopiekuńczość przybiera różne formy: od niewielkiej zdolności do wyznaczania jasnych granic, do wetowania własnych inicjatyw lub unikania wszelkiego rodzaju frustracji za wszelką cenę. Konsekwencje tych działań generują w ofierze uczucie strachu, uzależnienia i niską tolerancję na frustrację, co ogranicza ofiarę w jej codziennym życiu.
4. Konflikt lojalności
Konflikt lojalności jest jedną z subtelnych form nadużyć, które, choć mogą wystąpić w różnych kontekstach, są generalnie związane z separacją rodziców i zastraszaniem dzieci. W konflikcie lojalności rodzice w separacji walczą o to, aby dziecko bezwarunkowo stanęło po jednej ze stron.
Zapominają przy tym o tym, że lojalność wobec jednego zakłada nielojalność wobec drugiego. Często zdarza się, że rodzice dewaluują postać drugiego rodzica przed swoimi dziećmi, umieszczają dziecko w roli sędziego lub sprawiają, że czuje się winne, kiedy cieszy się obecnością drugiego rodzica.
Konsekwencje tego rodzaju przemocy psychicznej u dzieci wiążą się z objawami lęku, somatyzacjami i mogą poważnie zagrozić ich stabilności emocjonalnej.
Subtelne formy znęcania się ranią jak spadająca kropla
Subtelne formy znęcania się charakteryzują się niejednoznacznością. Jednak są one bardziej powszechne niż inne, bardziej rażące rodzaje wykorzystywania. Mogą też mieć bardzo szkodliwe skutki dla ofiar w perspektywie długoterminowej. Te zachowania mogą pogorszyć rokowanie ofiar w ich dolegliwościach.
Tak zwane prawo milczenia opiera się na zachowaniach mających na celu zignorowanie ofiary w celu uzyskania jakiejś zmiany w jej zachowaniu. W ten sam sposób gaslighting bezpośrednio atakuje zaufanie, jakie dana osoba pokłada w swoich własnych kryteriach.
Te subtelne formy psychicznego znęcania się, powszechne w kontekście związku, wywołują u ofiar strach, złość i udrękę.
Nadopiekuńczość i to, co jest znane jako konflikt lojalności, występuje częściej w kontekstach rodzinnych, przez rodziców w stosunku do dzieci. Rodzice tworzą zachowania ochronne, które ograniczają autonomię ich dzieci i warunkują w nich postawę bezradności. W konflikcie lojalności natomiast oboje rodzice wywierają nacisk na dzieci, aby stanęły po jednej ze stron.
Subtelne formy przemocy psychicznej są jak krople wody, które wielokrotnie spadają na kamień. Oznacza to powielanie drobnych działań, które same w sobie nie spowodowałyby większych szkód. Jednak na skutek utrzymywania się w czasie kończy się to głębokim skrzywdzeniem osoby.
Są to formuły korozji, których największe niebezpieczeństwo tkwi w trudności w ich zidentyfikowaniu. Dlatego informacja jest jedną z najważniejszych zmiennych aby zapobiegać ich szkodliwym skutkom.