Tanatos: czy popęd śmierci jest aż tak zły?

W poniższym artykule poruszymy zagadnienie popędu śmieci, Tanatos, czyli teorii stworzonej przez Freuda. Ale czy popęd śmierci jest tak zły, jak się wydaje na pierwszy rzut oka?

Prawdopodobnie niewiele nazw brzmi tak złowieszczo jak “popęd śmierci”, nazwany tak przez psychoanalityków. Jednak chociaż Tanatos ma zawsze działanie destrukcyjne, to nie stanowi zagrożenia dla naszego przetrwania, jeśli tylko nauczymy się nad nim panować.

Niektóre doświadczenia życiowe ranią nas dogłębnie. Wypełniają nas uczuciem wielkiej pustki, które bierze się z przeświadczenia, że wszystko już stracone. W takich momentach popęd śmierci przybiera na sile, jakby korzystał z bezwładu, który wpycha nas w nicość.

Zgodnie z założeniami psychoanalizy – dziedziny stworzonej przez Sigmunda Freuda, która podkreśla znaczenie nieświadomości – wszystkie popędy człowieka prowadzą do działania. Mają własną moc, która sprawia, że działamy w ten lub inny sposób.

Ich cel to zaspokojenie powstałej ekscytacji. Ta ekscytacja wiąże się z określonym organem w ciele i przedmiotem, który wywołał ekscytację.

W poniższym artykule pokażemy, że popęd wcale nie musi być seksualny oraz wyjaśnimy, dlaczego potrzebujemy “popędu śmieci”. Poza tym dowiesz się, na czym polega popęd śmieci, dlaczego nosi nazwę Tanatos, jak się objawia w naszym życiu i dlaczego jego wpływ nie zawsze jest negatywny.

Na czym polega popęd śmierci?

Tanatos, inaczej popęd śmierci, to nieświadomy impuls, który pcha nas w kierunku wiecznego odpoczynku, a innymi słowy – nieistnienia. Prowadzi nas do autodestrukcji, do kompletnego unicestwienia. To założenie, które znajduje się w ścisłym powiązaniu z popędem życia, stanowiącym jego całkowite przeciwieństwo: pragnienie tworzenia siebie.

Tanatos i popęd życia są nierozerwalne. Zawsze walczą ze sobą, aby osiągnąć równowagę. Ta równowaga to w gruncie rzeczy nasz instynkt samozachowawczy. Fakt, że Tanatos to siła destrukcyjna nie oznacza, że zawsze oddziałuje na nas negatywnie. Poza tym nasz popęd życia nie zawsze ma działanie pozytywne.

Tanatos: jak się objawia?

Psychoanaliza zakłada, że niektóre koncepty przerażają nas ze względu na ich złożoność. Właśnie dlatego w wielu przypadkach nie są wykorzystywane lub są porzucane.

Oto niektóre zachowania, które pokazują działanie popędu śmierci:

Agresywność

Kiedy stajemy się agresywni, możemy doprowadzić do zniszczenia innych osób, przedmiotów (naturalnych lub nie) albo nas samych. Świadomie staramy się wyrządzić krzywdę. Sigmund Freud w swojej książce Civilization and its Discontents sugeruje, że agresywność to największa przeszkoda stojąca na drodze rozwoju kultury.

Choroba psychiczna

Niektóre choroby psychiczne prowadzą do wyrządzania sobie krzywdy. Bardzo dobry przykład to pograniczne zaburzenie osobowości.

Projekcja

To mechanizm obronny, który polega na projektowaniu na innych tego, co naprawdę dzieje się z nami.

Niezadowolenie

Kiedy coś nie jest w stanie nas zadowolić lub wywołuje niepokój albo dyskomfort, objawia się popęd śmierci.

Inne zasady

Popęd śmierci wiąże się również z innymi zasadami. Jest związany z zasadą rzeczywistości, która pomaga nam panować nad naszym życiem. Z kolei zasada przyjemności wiąże się z zaspokajaniem pragnień.

Właśnie dzięki temu jesteśmy w stanie asertywnie żyć w społeczeństwie. Jednak Freud uważał, że popęd śmierci ma jeszcze większy związek z zasadą nirwany, pojęciem nicości, całkowitego odpoczynku i śmierci.

Popęd śmierci może działać na nas w sposób pozytywny

Chociaż Tanatos prowadzi nas jedynie na ścieżkę autodestrukcji, jego wpływ nie zawsze jest negatywny. Powszechnie wiadomo, że  ludzie budują swoją odporność w świetle sytuacji, w których starali się zniszczyć samych siebie.

Oprócz tego popęd śmierci wiąże się również z odpoczynkiem, który jest kluczowy dla naszego przetrwania. Jeśli spojrzymy na Tanatosa w ten sposób, to usuniemy złe skojarzenia, które zazwyczaj się z nim wiążą.

Ale w jaki sposób popęd śmierci pomaga nam się zaadaptować? W wielu sytuacjach pozwala nam walczyć i bronić się przed atakiem. Freud łączy to również z momentem orgazmu. Popęd życia pcha nas do osiągnięcia satysfakcji seksualnej, ale Tanatosa można łączyć z momentem uwolnienia lub powrotu  – powrotu do odpoczynku po wysiłku.

Poza tym popęd śmierci pozwala nam oddzielić się od różnych obiektów. Tym samym pozwala nam zyskać tożsamość, zachować autentyczność i uniknąć zbyt dużego przywiązania. W skrócie, działanie Tanatosa jest tak samo destrukcyjne, jak i budujące.

Popęd śmierci to kluczowy element umożliwiający przetrwanie, która łączy się z popędem życia. To wyjątkowa siła, która pomaga nam dowiedzieć się więcej o nas i naszym życiu.