Zespół Klüvera-Bucy’ego: utrata poczucia strachu i inne objawy

Zespół Klüvera-Bucy’ego jest jednym z najbardziej ekstremalnych przykładów tego, jak zmiana w funkcjonowaniu układu nerwowego może całkowicie zmienić sposób życia danej osoby.

Wyobraź sobie, że istnieje jakiś „kawałek” mózgu odpowiedzialny za emocje związane z poczuciem strachu i odrzucenia. Teraz wyobraź sobie, że ten właśnie fragment zostanie uszkodzony. W efekcie już się niczego i nikogo nie boisz.

Być może pomyślisz sobie w tym momencie „ale to musi być świetna sprawa”, ale w rzeczywistości tak jednak nie jest. I chociaż nikt z nas nie lubi przeżywać strachu, jest to emocja wręcz niezbędna dla naszego przetrwania.

Ten fundamentalny obszar mózgu nosi nazwę ciała migdałowatego, a jego zmiana lub eliminacja może prowadzić do rozwoju zaburzenia, które określane jest jako zespół Klüvera-Bucy’ego. Syndrom ten charakteryzuje się między innymi utratą strachu i poczucia zahamowania, powodując skłonność do ryzykownych zachowań, nieuporządkowaną dietę i dysfunkcyjną aktywność seksualną. A także wiele innych problemów dodatkowych.

Ogólnie rzecz biorąc zespół Klüvera-Bucy’ego jest doskonałym przykładem roli, jaką w naszym zachowaniu odgrywa ciało migdałowate i płat skroniowy mózgu. Przeczytaj nasz dzisiejszy artykuł, aby dowiedzieć się czegoś więcej na ten ciekawy temat!

Zespół Klüvera-Bucy’ego – podstawowe informacje na jego temat

Zespół Klüvera-Bucy’ego nosi swoją nazwę od nazwisk Heinricha Klüvera i Paul Bucy’ego, którzy jako pierwsi zidentyfikowali tę konkretną formę zaburzenia. Naukowcy ci usunęli płaty skroniowe małp z gatunku makaków (rezusów) w celu zbadania zmian w ich codziennym funkcjonowaniu. To, co w następstwie tego odkryli, okazało się być dość niepokojące.

Zasadniczo zmiana tej struktury mózgu wywołała u badanych zwierząt następujące objawy:

• Wykorzystanie do maksimum zmysłu smaku i dotyku. Małpy zaczęły mieć skłonność do badania pyskiem wszystkich obiektów, jakby to był jedyny sposób, aby to zrobić.
• Hiperseksualność. Zauważalnie wzrosła liczba zachowań o charakterze seksualnym wśród zwierząt.
• Agnozja wizualna. Małpy zaczęły mieć trudności w rozpoznawaniu przedmiotów lub ludzi za pomocą wzroku.
• Zmiany emocjonalne. Zwierzęta błyskawicznie utraciły motywację, chęć do działania i zaczęły być też pozbawione indywidualnego wyrazu pysków. Niewątpliwie najbardziej znaczącą zmianą emocjonalną była jednak całkowita utrata poczucia strachu. Bodziec, który w innym czasie wywołałby u nich totalne przerażenie, tym razem wydawał się nie mieć na te zwierzęta jakiegokolwiek wpływu.

Zespół Klüvera-Bucy’ego w przypadku ludzi

Chociaż symptomatologia tego zaburzenia u ludzi jest dość podobna, istnieją jednak spore różnice. Zachowania kompulsywne i bezkrytyczne mają w ich przypadku szczególne znaczenie, a interakcja społeczna ulega znacznej zmianie. Wśród głównych objawów możemy zidentyfikować następujące elementy:

• Całkowita utrata poczucia strachu. Osobę cierpiącą na zespół Klüvera-Bucy’ego cechuje silny impuls do interakcji z potencjalnie szkodliwymi bodźcami, których na ogół uczymy się unikać.
• Brak jakichkolwiek zahamowań na temat diety. Osoby takie nie tylko jedzą kompulsywnie, ale próbują także odżywiać się potencjalnie niebezpiecznymi substancjami, takimi jak plastik lub kał.
• Nietypowe zachowania seksualne. Wydaje się, że seksualność w takim przypadku nie ma żadnych granic. Osoby cierpiące na zespół Klüvera-Bucy’ego wykazują znaczny wzrost wszelkiego rodzaju aktywności seksualnej, przy znacząco niskim poziomie zahamowania.
• Kompulsywne zachowanie jamy ustnej. Ludzie z tym syndromem mają tendencję do badania wszystkiego za pomocą ust w kompulsywny sposób.
• Utrata zahamowań. Ta sytuacja wpływa na wszystkie sfery osobowości, ale przede wszystkim na aspekty wizualne. Osoby takie mają tendencję do nadmiernej reakcji na wszelkiego rodzaju bodźce wzrokowe, tak jakby nie było w ich mózgu odpowiednio skutecznego „filtra”.
• Brak rozpoznawania najbliższych. Badani chorujący na zespół Klüvera-Bucy’ego tracą zdolność rozpoznawania przyjaciół lub rodziny. W rezultacie prezentują oni postawy, których nigdy by nie mieli, gdyby rozpoznawali stojące przed nimi osoby.

Utrata zahamowań

Lęk i odrzucenie są zwykle określane jako negatywne, niepożądane emocje. Ta wiara, oprócz tego, że jest bardzo powierzchowna, nie ma jednak znaczenia na poziomie biologicznym i ewolucyjnym. Strach, odrzucenie i zahamowania to emocje, które pomagają nam funkcjonalnie współdziałać z otoczeniem.

Zmiana zachowania

Brak umiejętności interakcji z innymi ludźmi może mieć bardzo poważne konsekwencje. A zespół Klüvera-Bucy’ego jest tego wyraźnym przykładem. W rzeczywistości to niezdolność danej osoby do wyznaczenia granicy między jej impulsami a działaniami wydaje się wywoływać pozostałe objawy charakterystyczne.

Co więcej, ten stan pogarsza niezdolność podmiotu do rozpoznania otaczających go ludzi. A to z kolei uniemożliwia osobie chorej odzyskanie pamięci na temat emocjonalnej więzi z najbliższymi.

Zmiany organiczne cechujące zespół Klüvera-Bucy’ego

Wymienione wyżej zmiany mają swoją etiologię w zmianach strukturalnych niektórych narządów układu nerwowego, takich jak:

• Płat skroniowy. Ten obszar mózgu jest odpowiedzialny za przetwarzanie danych językowych. Dodatkowo ustanawia związek między bodźcami wzrokowymi a ich emocjonalną zawartością w pamięci. Agnozja wizualna objawia się głównie z powodu zmiany tej struktury.
• Ciało migdałowate. Ciało migdałowate jest strukturą podkorową odpowiedzialną za przetwarzanie emocjonalne. Gdy dany bodziec stanowi potencjalne zagrożenie, zostaje przeprowadzona procedura aktywacji reakcji na niego. A to z kolei prowadzi do podjęcia walki lub ucieczki. Jest to podstawowy mechanizm przetrwania u wszystkich ssaków.
• Wiązki istoty białej. Jest to przede wszystkim koncentracja aksonów w celu połączenia kilku części układu nerwowego na poziomie podkorowym. Jej zakłócenie zmienia istniejące powiązania pamięci między bodźcami i ich zawartością emocjonalną.

Przyczyny wywołujące zespół Klüvera-Bucy’ego

Wspomniana powyżej zmiana struktury mózgu może mieć różne przyczyny i przejawiać się na różne sposoby. Wśród najczęściej spotykanych przyczyn możemy wyróżnić na przykład:

• Choroby zakaźne lub wirusowe. Najczęściej występującą przyczyną jest opryszczkowe zapalenie mózgu i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Wytworzona w ten sposób infekcja lub stan zapalny niszczy tkankę nerwową.
• Kontuzje. Na przykład urazowe uszkodzenie mózgu spowodowane zwykle wypadkami. Nawet z pozoru zwykłe uszkodzenie może okazać się na tyle poważne i głębokie, aby wpłynąć na struktury podkorowe, takie jak ciało migdałowate. Mogą do tego doprowadzić również obrażenia podczas zabiegu chirurgicznego.
• Demencja. Zespół Klüvera-Bucy’ego jest zwykle związany z chorobą Alzheimera lub Picka, w której zwyrodnienie tkanki nerwowej występuje na poziomie podkorowym i może wpływać na płat skroniowy. W tym przypadku większość zdolności umysłowych osoby chorej zostaje mocno zredukowana.
• Guzy. Ciśnienie i nierównowaga metaboliczna wynikające z obecności guza mogą doprowadzić do kilku objawów cechujących zespół Klüvera-Bucy’ego. Guzy zwykle znajdują się w okolicy czołowo-skroniowej.
• Padaczka. Zmiana płatów skroniowych na poziomie elektrycznym może powodować hiperaktywację, która wpływa negatywnie na tkankę nerwową, głównie na szlaki w rejonie istoty białej.
• Udary. Krwotoki z powodu wysięku lub utraty krwi z powodu okluzji są również ważnymi czynnikami w etiologii tego zespołu.

Metody leczenia

Leczenie zespołu Klüvera-Bucy’ego jest nie tylko trudne, ale też dość ograniczone ze względu na niezdolność tkanki nerwowej do samoczynnej regeneracji. Większość zabiegów wymaga skorzystania ze środków farmaceutycznych w celu złagodzenia nieprzystosowawczych objawów behawioralnych.

Przede wszystkim celem początkowych interwencji jest zmniejszenie wpływu obrażeń. Przykładem tego jest próba odwrócenia skutków krwotoku spowodowanego udarem. Trudno jest przewidzieć wystąpienie zespołu Klüvera-Bucy’ego, biorąc pod uwagę, że konsekwencje urazów wpływających na zachowanie pacjenta często zaczynają się w bardzo subtelny sposób.

Ponadto postęp w dziedzinie neuronauki i technik rehabilitacji poprawia jakość życia tych pacjentów. Zespół Klüvera-Bucy’ego jest wyraźnym przykładem wpływu, jaki zmiany w układzie nerwowym mogą mieć na nasze codzienne życie. Bliscy pacjenta również cierpią, ponieważ stają się dla niego nierozpoznawalni. Z tego samego powodu bardzo ważna jest praca terapeutyczna z rodziną i przyjaciółmi.