Mądrość zawarta w psychologii – poznaj różne opinie na jej temat

W tym artykule porozmawiamy o tym, jak rozumie się mądrość w psychologii. Trudna do zbadania koncepcja ze względu na rozmyte granice i fakt, jak skomplikowane jest zastosowanie metodologii naukowej z elementami wewnętrznymi.

Czym jest mądrość w psychologii?

Mądrość można zdefiniować jako zbiór pragmatycznej wiedzy na poziomie eksperta. Wielu autorów próbowało zidentyfikować elementy związane z mądrością.

Elementy, które zwykle zgrupowane są wokół mądrości to:

• Umiejętności interpersonalne: poziom wiedzy, wrażliwości i towarzyskości w interakcjach z innymi ludźmi. Te umiejętności interpersonalne pomagają danej osobie dostosować się do potrzeb rozmówcy i do zacieśnienia interakcji z drugą osobą w najbardziej efektywny sposób.
• Umiejętności osądu i komunikacji: mądrość, która zwykle wiąże się z doświadczeniem, oznacza wiedzę i umiejętność udzielania porad. Dlatego mądrzy ludzie to osoby zdolne do dawania rad w zakresie problemów i oferowania pragmatycznych rozwiązań, o których inni by nie pomyśleli.
• Zrozumienie: Mądrzy ludzie dzięki rozwinięciu swoich emocji i życiowym doświadczeniom rozumieją i potrafią wczuć się w sytuację drugiej osoby.
• Kompetencje ogólne: jest to najbardziej znany lub najczęściej przypisywany mądrości element. Mądrzy ludzie są inteligentni, wykształceni, mają wiedzę w różnych dziedzinach i potrafią ją przekazywać.

Mądrość zawsze oznacza wiedzę?

Eksperci twierdzą, że dwoma najbardziej istotnymi czynnikami mądrości są zrozumienie oraz umiejętności osądu i komunikacji. Dlatego mogą istnieć ludzie mądrzy, którzy z różnych powodów nie posiadają dużej wiedzy o świecie.

Wszystkie powyższe elementy odwołują się zatem do esencji mądrości, który nawiązuje do aspektów afektywnych i interpersonalnych. Innymi słowy, definicja wykracza poza funkcje poznawcze.

Mądrość według Holliday i Chandler (1986)

Dla tych dwóch autorów mądrość implikuje: zaangażowanie w życie innych, rozwagę, wgląd, intuicję, poznanie własnych ograniczeń, rozum i logikę, doświadczenie, logiczny umysł, dobre rozwiązywanie problemów i uczenie się na błędach. Mądra osoba poszukuje informacji i dobrze wie, jak wykorzystać dane, które posiada.

Definicja Hollidaya i Chandlera bardziej wiąże mądrość z czynnikami poznawczymi i umiejętnościami, które pozwalają osobie na właściwe rozwiązywanie problemów.

Mądrość według Sternberga (1985)

Z drugiej strony Robert Sternberg określa osobę mądrą jako wrażliwą, towarzyską, z dobrym osądem i umiejętnościami komunikacyjnymi, która rozumie życie, uczy się z doświadczenia i potrafi brać pod uwagę różne punkty widzenia.

Oprócz wszystkich tych zdolności interpersonalnych i emocjonalnych definiuje również osobę mądrą jako inteligentną, pełną kultury i posiadającą ważne umiejętności ogólne.

Jak analizuje się mądrość z perspektywy nauki?

W pewien sposób jesteśmy w stanie ocenić poziom danej osoby poprzez znormalizowane testy i procedury jakościowe. Można je podzielić na dwie duże grupy:

• Zadania związane z planowaniem: uczestnicy otrzymują test, w którym każda osoba musi podjąć decyzję. Ta decyzja dotyczy życia w określonych okolicznościach. Może to być osoba młodsza, która musi wziąć pod uwagę określone aspekty przed podjęciem decyzji. W tym teście dana osoba głośno przedstawia plan, w którym tłumaczy, co może zrobić, jaki byłby wpływ tej decyzji w nadchodzących latach oraz jakie inne informacje potrzebne do podjęcia decyzji, których nie można znaleźć w prezentacji zadania.
• Zadania przeglądu: przedstawia się sytuacje, w których różne osoby – które wybrały różne ścieżki na rozdrożu – muszą dokonać przeglądu podjętych decyzji. Badani ponownie oceniają swoje decyzje odpowiadając na głos. Rekonstruują i zastanawiają się, co powiedzieliby bohaterowie tej historii będąc starszymi.

Przykład zadania: Tadeusz chce się ożenić

Przykładem zadania służącego do oceny mądrości może być:

“Tadeusz jest 18-letnim chłopcem, który postanawia poślubić swoją dziewczynę, którą zna od dziewięciu miesięcy”.

Na podstawie tego stwierdzenia osoba musi głośno myśleć, co Tadeusz powinien mieć na uwadze, aby podjąć tę decyzję. Odtwarza (z punktu widzenia Tadeusza) historię i możliwe wyjaśnienia, które skłoniły go do podjęcia tej decyzji. Jak również przedstawia ocenę sytuacji.

Czy mądrość można wyćwiczyć?

Wielu autorów mówiło o składnikach mądrości, chociaż niewielu się ze sobą zgadza. Jednak nie oznacza to, że nie analizuje się, w jaki sposób można poprawić te elementy, co do których istnieje większa zgoda.

Na przykład w podejmowaniu decyzji próbuje się wzmocnić: kontekstualizm, relatywizm i niepewność. Jedynym czynnikiem decyzyjnym, który udało się wyćwiczyć jest relatywizm oraz spokój i powściągliwość. Jednak możliwość „wyćwiczenia” mądrości wciąż wydaje się zbyt odległa.

O czym zapomina nauka?

Jedną z części, których zazwyczaj nie mierzy się podczas testów standardowych są czynniki emocjonalne i afektywne. Nadają się one raczej do oceny różnych wymiarów inteligencji, takich jak inteligencja logiczno-matematyczna lub inteligencja przestrzenna.

Z drugiej strony do tej pory przetrwało kilka definicji mądrości i każda z nich jest różna. Jest to otwarte pole. Dlatego zmierzenie jej jest skomplikowanym zadaniem. Ta różnica w ocenie mądrości może oznaczać, że obecnie mamy bardzo stronnicze wyniki odnoszące się do różnych badanych grup.