Stanislav Grof: życie i praca jednego z pionierów psychologii

Stanislav Grof jest jedną z najbardziej wpływowych obecnie postaci we współczesnej psychologii. Zyskał sobie także międzynarodową sławę dzięki prowadzonym przez siebie fascynującym badaniom nad odmiennymi stanami świadomości i oddychaniem holotropicznym.

Stanislav Grof jest także jednym z założycieli jednego z największych trendów w najnowszej psychologii: psychologii transpersonalnej.

Stanislav Grof urodził się 1 lipca 1931 r. w stolicy Czech, Pradze. W latach młodości studiował między innymi medycynę i psychiatrię. W trakcie tych studiów zainteresował się także nową w tamtym okresie dziedziną, jaką była psychoanaliza opracowana przez Sigmunda Freuda. Poświęcił jej ponad siedem lat swojego życia. Obecnie Stanislav Grof ma za sobą już ponad 50 lat badań i praktyki klinicznej. To naprawdę niesamowite osiągnięcie, nie sądzisz?

W naszym dzisiejszym artykule przybliżymy Ci nieco bardziej postać tego mężczyzny, który badał ludzki umysł między innymi za pomocą środków psychodelicznych. Spróbujemy także w skróconej formie podsumować jego naprawdę olbrzymi wkład we współczesną psychologię.

„Nauka świata Zachodu zbliża się stopniowo do zmiany paradygmatu o niespotykanej dotąd proporcji, która zmieni nasze koncepcje dotyczące rzeczywistości i ludzkiej natury. Wypełni on lukę między starożytną mądrością, a współczesną nauką i pogodzi różnice między duchowością świata Wschodu a pragmatyzmem świata zachodniego”.
-Stanislav Grof-

Stanislav Grof i stworzone przez niego psychologia transpersonalna

Ten czeskiego pochodzenia naukowiec jest jednym z pionierów stosunkowo nowej dziedziny nauki, jaką jest psychologia transpersonalna. Termin „psychologii transpersonalnej” został po raz pierwszy użyty w 1969 roku, częściowo dzięki osiągnięciom samego Grofa. Ale ten czeski naukowiec współpracował także z innymi badaczami, takimi jak James Fadiman, Miles Vich, Sonya Marguiles i Anthony Sutich.

Stanislav Grof pracował także u boku Abrahama Maslowa i Kena Wilbera. W 1978 r. założył nawet własną organizację o nazwie „Międzynarodowe Stowarzyszenie Transpersonalne” (oryg. International Transpersonal Association ).

Stanislav Grof uważał, że inne gałęzie psychologii nie koncentrują się wystarczająco mocno na kwestiach duchowości ludzkiej. Dlatego właśnie uważał, że lepiej moglibyśmy zrozumieć ludzki umysł poprzez prowadzenie odpowiedniego rodzaju badań opartych na konkretnych przypadkach u pacjentów. W ten sposób zdołał on udowodnić w sposób niezbity, że duchowość jest pełnoprawną i na dodatek niezwykle istotną częścią naszej psychiki.

Dzięki praktyce klinicznej Stanislava Grofa, jego badaniom z zakresu psychologii transpersonalnej oraz wkładowi innych badaczy w tę kwestię, psychologia transpersonalna jest teraz znacznie bardziej popularną dziedziną nauki. A jej rozwój przebiega w tempie wręcz błyskawicznym.

Stanislav Grof i stosowanie przez niego środków o właściwościach psychodelicznych

Grof zgłosił się na ochotnika, by rozpocząć badania nad LSD na Pierwszym Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Karola (oryg. 1. lékařská fakulta Univerzity Karlovy) w Pradze. To było jego pierwsze doświadczenie z tą substancją o właściwościach psychodelicznych.

Później zaczął on gruntowne badać wszelkiego rodzaju środki o podobnych cechach oraz ich wpływ na ludzki mózg. Wraz z innymi badaczami poddawał testom między innymi psylocybinę, LSD i meskalinę na grupie badanych w liczbie ponad 40 osób.

Naukowcy pod przewodnictwem Grofa przeprowadzili wiele testów psycho-technicznych i fizycznych, które miały na celu sprawdzenie tego, czy substancje o właściwościach psychodelicznych mają określone działanie lub wywołują podobne stany, jeśli zostaną przyjęte przez osobę badaną jednocześnie.

Mówiąc innymi słowami Stanislav Grof wraz z kolegami chcieli sprawdzić również, czy takie łączenie różnych specyfików spowodowałoby u badanego „psychozę eksperymentalną”. Czyli konkretniej rzecz biorąc stan chorobowy wywołany w sposób sztuczny, który mógłby okazać się pomocny w rozszyfrowaniu tajemnicy kryjącej przyczyny rzeczywistej psychozy.

Stanislav Grof spędził aż 20 lat na prowadzeniu psychoterapii za pomocą środków psychodelicznych, zarówno w Pradze, jak i już w USA. Ale po tym, jak badania te zostały zakazane z powodu rzekomo negatywnego wpływu na mózg ludzki, także na chromosomy, Grof rozpoczął pracę naukową w kalifornijskim Instytucie Esalen (oryg. Esalen Institute). W tym czasie napisał też swoją pierwszą książkę.

Metoda oddychania holotropowego opracowana przez Stanislava Grofa

Po rozpoczęciu swojej pracy w Instytucie Esalen w Big Sur, w Kalifornii, Stanislav Grof opracował także wspólnie ze swoją żoną, Christiną Grof koncepcję holotropowego oddychania. Ta technika jest w stanie wytwarzać stany psychiczne podobne do tych, które zapewniają substancje o właściwościach psychodelicznych.

Słowo „holotropowe” pochodzi od greckiego „holos” (całość) i „trepein” (zmierzanie w kierunku czegoś). Tak więc termin „holotropowy” oznacza poruszanie się lub zwracanie się w stronę ogólnie pojętej całości. To rodzaj eksploracji własnej jaźni, w trakcie której angażujesz swój świadomy umysł. Obejmuje ona także różne tradycje związane z duchowością danej osoby.

Według psychologii transpersonalnej wszelkiego rodzaju negatywne objawy i blokady psychiczne wynikają z zapominania lub tłumienia w sobie różnych rzeczy. Teoria ta twierdzi także, że moglibyśmy osiągnąć te rzeczy w stanach rozszerzonej świadomości lub w trakcie oddychania holotropowego.

Sesje oddychania holotropowego obejmują wiele różnych stanów świadomości, czasem powracających aż do momentu narodzin lub jeszcze bardziej w przeszłość.

Najważniejsze książki i publikacje Grofa

Stanislav Grof opublikował w trakcie swojej imponującej kariery naukowej ponad 160 książek i artykułów. Oto niektóre z jego najciekawszych publikacji:

• „Burzliwe poszukiwanie siebie: przewodnik po rozwoju osobistym poprzez kryzys transformacyjny” (oryg. The Stormy Search for the Self: A Guide to Personal Growth through Transformative Crisis). To jest klasyczna publikacja o charakterze poradnikowym. Stanislav Grof mówi w niej o stanach świadomości, które niektóre kultury uważają za psychotyczne. To świetny przykład tego, jak złożone stany psychiczne mogą być czasami dobrą rzeczą.
• „Umysł holotropowy: trzy poziomy ludzkiej świadomości i jak kształtują nasze życie” (oryg. The Holotropic Mind: The Three Levels of Human Consciousness and How They Shape Our Lives). W tej książce Stanislav Grof opowiada o swoich doświadczeniach z psychoterapią transpersonalną. Pokazuje także, jak powiązane ze sobą mogą być doświadczenia z przeszłości, a także doświadczenia mistyczne, śmierć i odrodzenie.
• „Psychoterapia LSD” (oryg. LSD Psychotherapy). Ta książka chyba najbardziej ze wszystkich rozsławiła na całym świecie pracę Stanislava Grofa. Jest to w zasadzie przewodnik po tym, jak używać LSD w psychoterapii.
• „Kiedy dzieją się rzeczy niemożliwe: przygody w nietypowych rzeczywistościach” (oryg. When the Impossible Happens: Adventures in Non-Ordinary Realities). To jest autobiografia Grofa o charakterze przewodnika po ludzkiej psychice.
• „Poza mózg: narodziny, śmierć i transcendencja w psychoterapii” (oryg. Beyond the Brain: Birth, Death, and Transcendence in Psychotherapy). W tej książce Stanislav Grof opowiada o podstawowych ideach i korzyściach wynikających z psychologii transpersonalnej. Podważa także modele terapeutyczne innych gałęzi psychiatrii.

Czym obecnie zajmuje się Stanislav Grof?

Stanislav Grof jest obecnie profesorem psychologii w California Institute of Integral Studies (CIIS) w San Francisco. Ożenił się w 2016 roku z Brigitte Grof. Razem podróżują po świecie, prowadząc liczne seminaria i warsztaty na temat oddychania holotropowego, aby pomóc w rozpowszechnianiu na całym świecie wiedzy o tej niezwykłej technice.