Zespół lęku uogólnionego i jego popularne modele teoretyczne

Wszyscy znamy doskonale pojęcie lęku. Każdy z nas miał z nim do czynienia w ten, czy w inny sposób. Wiemy dobrze o tym, że wpływa on na każdą osobę na swój sposób i że wiąże się z nim kilka różnego rodzaju zaburzeń. Jednym z nich jest zespół lęku uogólnionego, zwany także uogólnionym zaburzeniem lękowym.

Podręcznik diagnostyczny i statystyczny zaburzeń psychicznych (DSM-5) definiuje lęk na kilka sposobów. Jednym z nich może być właśnie zespół lęku uogólnionego.

Zaburzenie to charakteryzuje się jak łatwo się domyślać wysokim poziomem lęku. Ponadto występują w jego trakcie charakterystyczne, nadmierne, uporczywe obawy, które mogą być naprawdę trudne do opanowania. Obawy te mogą dotyczyć różnych zdarzeń lub działań i są zazwyczaj wynikiem trzech lub więcej objawów związanych z nadaktywacją na poziomie fizjologicznym.

Ponadto zespół lęku uogólnionego charakteryzuje się tym, że osoby chore cierpią także z powodu lęku lub silnego stanu niepokoju przez większość dni przez okres trwający co najmniej od sześciu miesięcy.

W naszym dzisiejszym artykule zaprezentujemy Ci podstawowe czynniki sprzyjające rozwojowi problemu o podłożu psychologicznym, który specjaliści określają jako zespół lęku uogólnionego. Zaprezentujemy Ci także te wszystkie elementy, które wpływają na utrzymanie tego niepożądanego stanu psychicznego. Zapraszamy więc do lektury!

Zespół lęku uogólnionego i jego ewolucja

Na początek musimy stwierdzić tytułem wyjaśnienia, że zespół lęku uogólnionego występuje w literaturze także pod nazwą zaburzenia lękowego uogólnionego lub skrótem GAD wywodzącym się z angielskiego terminu generalized anxiety disorder.

Trzecia edycja klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (oryg. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) początkowo zdefiniowała zespół lęku uogólnionego jako pojedynczą chorobę. Jednak profesjonaliści często używali tej definicji na potrzeby stawiania diagnozy szczątkowej u osób, które nie spełniały wszystkich kryteriów diagnostycznych dla innych grup zaburzeń lękowych.

W publikacji tej zdefiniowano zespół lęku uogólnionego jako przewlekły i silny stan zmartwienia i niepokoju. Następne wydanie klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, DSM-IV-TR, scharakteryzowała tę chorobę jako nadmierne, niekontrolowane i silne zaniepokojenie pozostające w trwałej relacji z różnymi problemami występującymi przez większość dni przez co najmniej sześć miesięcy.

Ponadto specjaliści uznali, że ten stan nadmiernego zmartwienia powoduje silny dyskomfort i / lub pogorszenie normalnego funkcjonowania osoby chorej. Ponadto składa się z co najmniej trzech z następujących aspektów:

• Silny niepokój lub uczucie podniecenia, albo też nerwowości.
• Chroniczne zmęczenie.
• Trudności z koncentracją.
• Drażliwość.
• Mimowolne napięcie mięśni.
• Zaburzenia snu.

Leki psychiatryczne i terapia poznawczo-behawioralna (ang. Cognitive Behavioural Therapy – CBT) są najczęściej stosowane w leczeniu zespołu lęku uogólnionego. Farmakoterapia może skutecznie zmniejszać także wszystkie objawy lękowe. Jednak wydaje się, że leki nie mają znaczącego wpływu na stan niepokoju, co jest charakterystyczną cechą tej choroby.

Aktualne modele teoretyczne dla zespołu lęku uogólnionego

W dalszej części naszego dzisiejszego artykułu prezentujemy najpopularniejsze modele teoretyczne opracowane na potrzeby leczenia zespołu lęku uogólnionego. Należą do nich to między innymi:

Model unikania zmartwień, a zespół lęku uogólnionego

Model unikania zmartwień opiera się na dwuskładnikowej teorii strachu opracowanej przez Mowrera (1974). Ponadto niektóre z jego koncepcji czerpią także z teorii przetwarzania emocjonalnego autorstwa Foa i Kozaka.

Model unikania zmartwień stwierdza ogólnie rzecz biorąc, że ​lingwistyczna aktywność werbalna oparta na myślach jest rezultatem podejmowanych prób zahamowania żywych wyobrażeń mentalnych i związanej z tym aktywacji somatycznej oraz emocjonalnej. W szczególności to zahamowanie wyklucza emocjonalne przetwarzanie strachu, które jest teoretycznie czynnikiem niezbędnym do udanego procesu przyzwyczajenia się i związanego z nim stopniowego wygaszania budzących lęk bodźców.

Model nietolerancji niepewności (IUM)

Na podstawie definicji zawartej w tym modelu osoby cierpiące na zespół lęku uogólnionego uważają sytuacje pełne niepewności lub dwuznaczności za „stresujące i irytujące”. W rezultacie doświadczają także chronicznego stanu niepokoju będącego reakcją na te właśnie sytuacje.

Osoby takie uważają, że nieustanne martwienie się pomoże im skuteczniej radzić sobie z wydarzeniami, których się boją. Mogą nawet uwierzyć w niektórych przypadkach, że w ten sposób będą w stanie zapobiec takim zdarzeniom.

To chroniczne zamartwianie się wraz z towarzyszącymi mu uczuciami niepokoju i lęku prowadzi do rozwinięcia u osoby chorej w pełni negatywnego podejścia do danego problemu. W efekcie prowadzi to również do zjawiska unikania poznawczego, co wzmacnia dodatkowo sam niepokój.

W szczególności osoby, które doświadczają opisanego powyżej negatywnego podejścia do problemu, cechują się następującymi objawami:

• Brak pewności co do ich własnych umiejętności rozwiązywania problemów.
• Postrzeganie problemów jako nowego zagrożenia.
• Łatwe frustrowanie się różnego rodzaju problemami.
• Bycie pesymistami co do wyniku ich wysiłków, jeśli chodzi o rozwiązanie problemu.
• Te negatywne myśli tylko pogarszają ich zmartwienie i lęk.

Model metapoznawczy (MCM) GAD

Metapoznawczy model opracowany na potrzeby zespołu lęku uogólnionego zakłada ogólnie rzecz biorąc, że osoby tym zaburzeniem lękowym doświadczają dwóch rodzajów zmartwień. Wells, autor tego modelu, zdefiniował je jako zmartwienia typu 1 i 2. Ze zmartwieniem typu 1 mamy do czynienia wtedy, gdy osoba chora martwi się o zdarzenia o charakterze pozapoznawczym, takie jak sytuacje zewnętrzne lub objawy typowo fizyczne.

W przypadku Wellsa osoby chorujące na zespół lęku uogólnionego zaczynają się poważnie martwić zmartwieniami typu 1. Boją się one tego, że ich zmartwienie jest niekontrolowane lub że z natury może być niebezpieczne. A Zatem jak określił to Well, jest to „martwienie się o martwienie” (tak zwana „meta-obawa”). I to właśnie ten czynnik jest tym, co Wells nazwał zmartwieniem typu 2.

Wells powiązał te obawy typu 2 z zestawem nieskutecznych strategii, których celem jest uniknięcie zmartwień. W szczególności strategie te polegały na próbach kontrolowania zachowań, myśli i / lub emocji osoby chorej.

Model rozregulowania emocjonalnego (EDM)

Model rozregulowania emocjonalnego (EDM) czerpie z literatury dotyczącej teorii emocji i ogólnej regulacji psychologicznej stanów emocjonalnych. Ten model składa się z czterech głównych elementów:

• Pierwszy składnik stwierdza, że osoby cierpiące na zespół lęku uogólnionego doświadczają nadmiernego podniecenia emocjonalnego. Innymi słowy, ich emocje są bardziej intensywne niż u większości ludzi. Dotyczy to zarówno emocji pozytywnych, jak i negatywnych. Ale w szczególności istotne są te negatywne.
• Drugi składnik zakłada, że osoby chorujące na zespół lęku uogólnionego słabo rozumieją wszelkiego rodzaju emocje. Obejmuje to na przykład braki umiejętności w opisywaniu i oznaczaniu emocji. Oznacza to także konieczność umożliwienia pacjentom dostępu i zastosowanie w praktyce przydatnych informacji i narzędzi dotyczących kontrolowania emocji.
• Następnie trzeci składnik stanowi, że osoby z uogólnieniem zaburzeniem lękowym mają bardziej negatywne nastawienie do niektórych emocji, niż inne osoby.
• I na koniec czwarty składnik określa, że osoby chorujące na zespół lęku uogólnionego mają także niski poziom adaptacyjnej regulacji emocji lub nie mają jej wcale. Podobnie mają również jedynie nieskuteczne strategie zarządzania, które potencjalnie pozostawiają je w stanach emocjonalnych, które są nawet gorsze niż te, które początkowo zamierzali kontrolować.

Model oparty na akceptacji uogólnionego zaburzenia lękowego (ABM)

Model oparty na akceptacji uogólnionego zaburzenia lękowego opracowany został przez Roemera i Orsillo. Naukowcy ci oznaczają go skrótem ABM. Model ten obejmuje cztery elementy, którymi są:

• Doświadczenia wewnętrzne.
• Problematyczny związek z doświadczeniami wewnętrznymi.
• Unikanie empiryczne.
• Ograniczenie behawioralne.

Dlatego też twórcy tego modelu sugerują, że osoby cierpiące na zespół lęku uogólnionego cechują się negatywnymi reakcjami na własne doświadczenia wewnętrzne. I jednocześnie są zmotywowane do unikania tych doświadczeń, co robią zarówno na płaszczyźnie behawioralnej, jak i poznawczej. Oba procesy realizowane są poprzez poprzez wielokrotne zaangażowanie w proces zmartwienia.

Podsumowując nasze dzisiejsze rozważania, należy stwierdzić, że zaprezentowane przez nas pięć modeli teoretycznych ma jedną ważną cechę. W szczególności wszystkie koncentrują się na konsekwencjach unikania wewnętrznych doświadczeń jako strategii radzenia sobie z problemem.

W ostatnich latach badania naukowe poczyniły znaczne postępy w zakresie podstaw teoretycznych dla tego zaburzenia. Wciąż potrzebne są jednak bardziej podstawowe badania elementów predykcyjnych dla każdego z tych pięciu modeli.