Neuroseksizm – czy mózgi kobiet i mężczyzn się różnią?

Neuroseksizm to założenie, że pomiędzy mózgiem kobiety i mężczyzny istnieją znaczne różnice. Wyniki niektórych badań rzekomo wskazują, że mózgi kobiety i mężczyzny mają różne kształty i rozmiary. Do rozpowszechnienia tych informacji przyczyniło się w dużej mierze środowisko neuronaukowe.

Tak naprawdę niewielu naukowców odważyło się podważyć ten mit. Profesor Sonia Reverter-Bañón jest jedną z niewielu osób ze świata nauki, które otwarcie krytykują neuroseksizm. Poznajmy bliżej jej opinię.

Myślenie krytyczne a neuroseksizm

Profesor Reverter-Bañón wspomina w swoich pracach pewną anegdotę. W 1915 roku neurolog Charles Dana wyraził swoją opinię na temat  przyznania kobietom praw wyborczych. Napisał on w dzienniku New York Times, że “Jeżeli kobiety osiągną feministyczny ideał i zaczną żyć jak mężczyźni, będzie u nich występować 25% większe prawdopodobieństwo zachorowania na demencję”.

Na podstawie jakich dowodów oparł swoją opinię? Według Dany kobiety mają węższy kręgosłup moralny niż mężczyźni, przez co nie są w stanie odpowiednio oceniać działań w świecie polityki. Dlatego też twierdzi on, że możliwość głosowania mogłaby stanowić zagrożenie dla zdrowia kobiet.

Według profesor Reverter-Bañón, opinia ta wywodzi się z pseudonaukowych założeń. Piętnuje ona niebezpieczne i niepotwierdzone hipotezy, szczególnie jeśli są one promowane przez kogoś ze środowiska naukowego. Mówi ona, że dr Dana jest jednym z naukowców, którzy przyczynili się do rozpowszechnienia fałszywego założenia, że pomiędzy układem nerwowym kobiet i mężczyzn istnieją duże różnice.

Neuromity a neuroseksizm

Według definicji określonej przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, neuromit to błędne założenie. Innymi słowy, jest to nieprawidłowa interpretacja lub “celowe zniekształcenie” faktów naukowych.

Samo słowo neuroseksizm jest neologizmem. Dotyczy ono wszystkich twierdzeń, które wykorzystują pseudonaukowe badania do promowania przekonania, że mózgi kobiety i mężczyzny są różne. Termin neuroseksizm został po raz pierwszy użyty przez Cordelię Fine w 2008 roku. Potem został spopularyzowany wraz z publikacja książki “Delusions of Genders: How our Minds Society, and Neuroseksizm Create Difference (2010)” (Złudzenia płci. Jak nasze umysły, społeczeństwo i neuroseksizm kreują różnice).

W tym samym czasie zrodził się neurofeminizm, który pomaga walczyć z neuroseksizmem. Zgodnie z założeniami neurofeminizmu, teoria o różnicach pomiędzy rozmiarem mózgu kobiety i mężczyzny jest oparta na błędnych wynikach i metodologii, niepotwierdzonych hipotezach i przedwcześnie wysnutych wnioskach. Nauka ignoruje również często fakt, że kobiecy umysł jest niezwykle skomplikowany. W badaniach nad różnicami mózgów obydwu płci należy bowiem wziąć pod uwagę dwa ważne aspekty:

1. Mylenie pojęć “Płeć” i “Rodzaj”

Według profesor Reverter-Bañón, rodzaj jest głównym elementem składowym w pełnionej przez daną osobę roli i może on być patriarchalny lub nie. Ogólnie rzecz biorąc, rodzaj stanowi odzwierciedlenie dwoistości płci każdej osoby. Nie obejmuje on jednak takich konceptów, jak transpłciowość czy intrapłciowość.

Reverter-Bañón wyjaśnia również, że konieczna jest prawidłowa analiza badań nad płcią. Nie ma bowiem przecież żadnego naukowego wyjaśnienia, które tłumaczyłoby dlaczego społeczeństwo przypisuje płciom różne role i to na nich opiera wychowanie i kształtowanie człowieka.

2. Uprzedzenia i brak dowodów

Jak potwierdzają niektórzy naukowcy i ich badania, rzekome wyniki wskazujące na różnice pomiędzy mózgami kobiet i mężczyzn nie mogą być traktowane jak naukowe fakty. Oto, co mówi na ten temat C. Vical (2011):

• Różnice w mózgach w małej grupie badanych osób nie mogą być podstawą do przełożenia wniosków na całość społeczeństwa. Badania dowodzą, że w przypadku analizy dużej ilości przypadków, różnice te stają się nieistotne. Mózgi różnią się w zależności od danej osoby, a nie płci.
• Najbardziej wiarygodne badania to te, które zostały przeprowadzone na mózgach w laboratoriach. Natomiast badania przeprowadzane za pomocą rezonansu magnetycznego pokazują jedynie statyczny obraz mózgu. Na ich podstawie nie można dowieść, że ludzki mózg zmienia się w zależności od kontekstu kulturowego lub czynników biologicznych.