Psychologia edukacyjna to nauka o zachowaniach i procesach poznawczych związanych z edukacją. Badania przeprowadzone w tym obszarze dostarczają narzędzi i strategii, które pomagają budować jak najlepszy system edukacji. Choć ten obszar psychologii nie jest jeszcze zbyt szeroko znany, to drzemie w nim ogromny potencjał.
Możemy się o nim bardzo dużo dowiedzieć czytając książki poświęcone tej dziedzinie psychologii. Jeśli interesuje Cię psychologia edukacyjna, poniżej przedstawiamy najważniejsze pozycje książkowe, po jakie powinieneś sięgnąć.
Wszystkie te pozycje zostały napisane w nurcie konstruktywizmu społecznego. Jest to perspektywa, która pozwala nam spojrzeć na system edukacji z nieco szerszego punktu widzenia.
Howard Gardner, “The Unschooled Mind” (Umysł nieuczony)
Podtytuł książki brzmi: “Jak myślą dzieci i jak powinna uczyć szkoła”. Książka ta objaśnia, jak dzieci uczą się w sposób intuicyjny. Autor podkreśla, że szkoły powinny odejść od starych metod nauczania, aby umożliwić dzieciom pełne wykorzystanie swojego potencjału.
Książka Howarda Gardnera to jedna z najważniejszych pozycji w dziedzinie psychologii edukacyjnej. Pokazuje ona, że obecne metody nauczania przestają być skuteczne. Skupiają się one bowiem na zapamiętywaniu informacji i na powierzchownym poznawaniu zagadnień.
Gardner zauważa, że obecny styl nauczania prowadzi do “dwojakiego myślenia”. Oznacza to, że uczniowie udzielają poprawnych, oczekiwanych od nich odpowiedzi w szkole, ale w życiu codziennym wykorzystują zdobytą wiedzę w sposób zgodny z ich naturalnym tokiem myślenia.
Psychologia edukacyjna zawdzięcza bardzo wiele tej właśnie pozycji książkowej ponieważ zawarte w niej teorie są poparte licznymi badaniami i doświadczeniami. Co więcej, autor załącza długa listę bibliografii, która pozwala na odniesienie się do wyników opisanych badań.
Psychologia edukacyjna – Vigotsky, Luria i Leontiev, “Psychologia i pedagogika”
Mimo że na okładce tej książki widnieją trzy nazwiska: Vigotsky, Luria i Leontiev, to jest ona w rzeczywistości zbiorem publikacji wielu autorów. Pozycja ta przedstawia propozycję całkowicie zrewolucjonizowanego systemu edukacji, który diametralnie różni się od tego, do którego przywykliśmy.
Psychologowie, których teorie zawarto w tej książce wierzą, że system edukacji nie powinien być napędzany motywami ekonomicznymi. Innymi słowy, głównym celem edukowania nie powinno być generowanie siły roboczej. Zamiast tego, powinno się nakierować działania edukacyjne na wykorzystanie potencjału intelektualnego danej jednostki.
Ta pozycja to jedna z najciekawszych książek z dziedziny psychologii edukacyjnej ponieważ odchodzi ona od ogólnie przyjętych założeń. Znajdziemy w niej liczne badania potwierdzające prezentowane teorie. Dotyczą one m.in. klas bez systemu hierarchii, gdzie stawia się na otwartą debatę i indywidualne podejście do uczniów, co pozwala na osiągnięcie niezwykłych rezultatów.
Noam Chomsky, “Chomsky on Mis-Education” (Chomsky o dezinformacji)
Niektórzy mogą twierdzić, że pozycji tej nie można zaliczyć do książek z dziedziny psychologii edukacyjnej. Mówi ona bowiem głównie o politycznych aspektach edukacji. Jest to jednak książka, która pomaga zrozumieć kwestię edukacji w szerszym tego słowa znaczeniu. Noam Chomsky przedstawia nam swój punkt widzenia i jest on zdecydowanie wart uwagi.
Chomsky wyjaśnia, jak system polityczny wykorzystuje edukację dla własnych korzyści. Mówi on o błędach w obecnym systemie edukacji, na które to błędy nie wszyscy zwracamy uwagę. Pozwalamy systemowi, aby działał w przestarzały sposób, który utrzymuje wszystkich tam, gdzie służy to samemu systemowi, a nie osobom mu podlegającym.
Chomsky podaje jako przykład działania Stanów Zjednoczonych w Ameryce Środowej. Pokazuje, jak propaganda i wykorzystanie mediów jest w stanie zniekształcić sposób postrzegania rzeczywistości. Za sprawą propagandy Stany jawią się niczym posłaniec sprawiedliwości i prawdy.
Jerome Bruner, “Kultura edukacji”
Bruner jest jednym z teoretyków, którzy rozpoczęli rewolucję psychologii poznawczej. Jego badania rozpoczęły drogę ku odrzuceniu perspektywy mechanicznej i obliczeniowej. Promował on również socjokulturowe spojrzenie na fakty. Autor ten wierzył, że jeśli chcemy zrozumieć człowieka, nie możemy zapominać o jego środowisku społecznym.
W książce tej znajdziemy szczegółowe wyjaśnienia dotyczące edukacji w kontekście konstruktywizmu społecznego. Praca Brunera pokazuje nam, jak ważne są ramy kulturowe, w których żyjemy oraz jak silny mają one wpływ na różne systemy edukacyjne. W związku z tym, ta niezwykle ciekawa perspektywa pomaga zrozumieć powiązania pomiędzy otoczeniem a procesem edukacyjnym.
“Kultura edukacji” to kluczowa pozycja w dziedzinie psychologii edukacyjnej ponieważ uczy nas, w jaki sposób kultura i edukacja kształtują naszą rzeczywistość. Promuje ona również tezę, że zarówno kultura, jak i edukacja są siłą napędową zmian społecznych.
John Dewey, “Doświadczenie i edukacja”
John Dewey był jednym z ojców psychologii edukacyjnej. Mimo że jego prace mają ponad 100 lat, nadal zawierają dość rewolucyjne idee w dziedzinie edukacji. W książce “Doświadczenie i edukacja” autor dokonuje dekonstrukcji współczesnego sobie systemu edukacji opartego na paradygmacie konstruktywizmu. Jego model edukacji zwraca uwagę na koncept znajdujący się w centrum przemyśleń Deweya w obszarze pedagogiki, a mianowicie na ciągłość doświadczenia.
Według autora, edukacja ma sens tylko jeśli zachęca do dalszej nauki w przyszłości. Jeśli edukacja łączy się ze stagnacją, nie można tego procesu nazwać edukacją. “Doświadczenie i edukacja” to jedna z najciekawszych pozycji z dziedziny psychologii edukacyjnej. Mimo że nie przedstawia ona dogłębnej analizy tematu, to podkreśla ona negatywne modele stosowane w systemie edukacji.
Psychologia edukacyjna – warto o niej czytać
Jeżeli interesuje Cię psychologia edukacyjna, koniecznie sięgnij po wymienione powyżej pozycje. Każda z nich rzuca nowe światło na potencjalne zmiany, jakie powinny być wprowadzone w istniejącym systemie edukacji.