Czy zastanawiałeś się kiedyś, czego żałuje większość ludzi? Okazuje się, że przeprowadzono na ten temat wiele badań naukowych. Jedno z nich zyskało sobie sławę. Przeprowadzono je wśród osób znajdujących się blisko śmierci, z powodu podeszłego wieku lub śmiertelnej choroby. Pozwoliło to dowiedzieć się, czego żałuje większość ludzi przed śmiercią. Efekty są interesujące.
Bronnie Ware, australijska pielęgniarka wyspecjalizowana w opiece paliatywnej postanowiła bezpośrednio zadawać pacjentom to pytanie. Zdecydowała się na ten krok, ponieważ zdawała sobie sprawę, że ludzie w obliczu śmierci są znacznie bardziej otwarci, szczerzy i mają dojrzalsze spojrzenie. W obliczu tego pytania, okazało się, że to, czego żałuje większość ludzi to fakt, że nie żyli wystarczająco.
“Po co czegokolwiek żałować, to przecież nie usunie nic z naszej przeszłości. Najlepsza forma żalu to zmiana.”
Ware poczuła, że odkrycie, czego żałuje większość ludzi przed śmiercią bardzo wzbogaciło ją wewnętrznie. Dlatego właśnie postanowiła spisać wszystkie te przemyślenia w książce. Okazało się, że to, czego żałuje większość ludzi przed śmiercią można spisać w postaci pięciu punktów.
Czego żałuje większość ludzi przed śmiercią?
Gdy Bronnie Ware pytała o to swoich pacjentów, prawie wszystkie odpowiedzi zawierały element: “Gdybym tylko…”. Innymi słowy to, czego żałuje większość ludzi to nie fakt, że popełnili jakiś błąd, ale raczej że czegoś nie zrobili.
Pięć najczęstszych odpowiedzi wskazuje na to, czego żałuje większość ludzi przed swoją śmiercią:
- Fakt, że nie mieli dostatecznie dużo odwagi aby robić to, czego naprawdę pragnęli, przez co większość życia wypełniali narzucone im obowiązki.
- Drugim wielkim wyrzutem sumienia jest fakt poświęcenia zbyt dużej uwagi pracy. Wielu pacjentów Ware wspominało, że najcenniejsze lata ich życia przeleciały im w czterech ścianach biura.
- Trzeci powód, jaki wzbudza u większości osób poczucie winy kryje się w niewyrażeniu swoich uczuć. Ludzie żałują, że milczeli kiedy powinni byli mówić. Odnosi się to zarówno do pozytywnych jak i negatywnych uczuć.
- Inny wielki żal to ten odczuwany z powodu nie odszukania swoich starych przyjaciół aby porozmawiać z nimi o życiu. Przyjaciół z dzieciństwa, tych najbliższych, którzy bardzo często są spychani gdzieś na dalszy plan.
- To, czego żałuje większość ludzi przed swoją śmiercią to również fakt, że nie walczyli o swoje szczęście. Odpuścili sobie…
Jak widać, większość żalu odczuwanego przez ludzi u kresu życia ma związek z czymś, co przestali oni robić bądź czego nigdy nie zrobili. Na liście nie ma złych czynów ani nieodpowiednio wykonanych zajęć, ale raczej to wszystko, czego nawet nie spróbowano zrobić. Słowem – stracone szanse.
Dążenie do perfekcji i nadmiar obowiązków czyli: “Muszę” i “Ja idealny”
Na Uniwersytecie w Cornell przeprowadzono dokładne badania. Dotyczyły one poczucia winy i żalu ludzi oraz powodów, dla których się one pojawiają. Tak samo jak było to w nieformalnych wywiadach przeprowadzonych przez Bronnie Ware, czego żałuje większość ludzi to fakt, że nie wykonali jakiejś czynności lub nie spełnili marzenia. W tym przypadku badacze posunęli się dalej i przeanalizowali przyczyny, dla których się tak dzieje.
Jak wskazują Thomas Gilovich i Shai Davidai, naukowcy przeprowadzający badanie, wszystko jest związane z konceptem: “Muszę” i “Ja idealny”. “Muszę”, jak sama nazwa wskazuje, ma związek z tym, co postrzegamy jako postępowanie właściwe i moralnie wskazane. Jest to sfera etycznych obowiązków, zależnie od wierzeń i wartości wyznawanych przez każdego z osobna.
“Ja idealny” z kolei to koncept odpowiadający temu, kim dany człowiek chciałby być, niezależnie od tego, czy zgadza się to z wcześniej wspomnianym: “Muszę”. “Ja idealny” obejmuje marzenia, wyobrażenia i oczywiście ideały życiowe. Jest to model, do którego się dąży – ktoś, kim chcielibyśmy się stać.
Ludzie odczuwają żal z powodu konkretnych spraw
Na bazie konceptów “Muszę” i “Ja idealny” badacze z Cornell zdołali wysnuć bardzo ciekawe wnioski. Gdy zdradzamy nasze “Muszę”, pojawia się natychmiastowy niemal ładunek wyrzutów sumienia. Dlatego właśnie ludzie starają się naprawić popełnione przez siebie błędy bądź okazać skruchę poprzez konkretne kroki.
Przyjrzyjmy się temu posługując się pewnym przykładem. Ktoś nie poszedł w odwiedziny do umierającego wujka, chociaż wiedział, że ten potrzebuje jego pomocy. Gdy wujek umiera, osoba odczuwa głęboki żal z powodu nie podążania za swoim: “Muszę”. Pojawia się jednak również pewna refleksja. Osoba obciążona poczuciem winy zastanawia się dlaczego dopuściła do takiej sytuacji, idzie na pogrzeb, płacze i symbolicznie prosi o przebaczenie za swoje błędy.
Inaczej rzeczy się mają z konceptem: “Ja idealny”. Ludzie nie robią żadnego rytuału aby sobie przebaczyć tego, że nie zostali najsławniejszym astronautą lub że nie popłynęli statkiem na Antarktydę. W naszej świadomości pojawia się to jako wyobrażenie, które nigdy nie przybrało realnej formy. To, czego żałuje większość ludzi pod koniec swojego życia to fakt, że marzenia nie zostały spełnione i już nie będą mogły się ziścić.