Saudade jest tym pustym uczuciem, jakie odczuwamy, gdy osoba, którą kochamy, jest daleko. To płomień, który w nas płonie i nigdy nie wygaśnie… Ciepły wietrzyk, który budzi naszą pamięć o domu. Lub melancholijne poczucie, że ktoś lub coś może już nigdy do nas nie powrócić.
Saudade to obecność nieobecności. Pragnienie kogoś lub czegoś, co wspominamy czule, ale wiemy, że prawdopodobnie pozostanie tylko w naszej przeszłości. Głęboka emocja, która jest jak połączenie smutku ze wzruszeniem. Pozostawia nas ze słodko-gorzkim smakiem czegoś, co nigdy nie nadejdzie, chociaż wciąż żywimy nadzieję.
“Saudade dla brata, który mieszka daleko.
Saudade dla wodospadu z dzieciństwa.
Saudade dla smaku owocu, którego nigdy więcej nie znajdziesz.
Saudade dla zmarłego ojca, dla wyimaginowanego przyjaciela, który nigdy nie istniał…
Saudade dla miasta.
Saudade dla samych siebie, kiedy widzimy, że czas nam nie wybaczył. Wszystkie te saudade sprawiają ból.
Ale saudade, które najbardziej boli, to takie, który jest przeznaczone dla ukochanej osoby “
-Miguel Falabella-
Saudade, potężne słowo
Żadne słowo w języku polskim nie łączy w sobie bardzo szczególnego uczucia, które pochodzi od szczęśliwego wspomnienia, które jednocześnie sprawia ból. Ale Portugalczycy znaleźli określenie na taki stan. Wyrażają je pięknym słowem – saudade. Tajemniczym słowem, pełnym znaczenia.
Wielu filologów i lingwistów studiowało je i próbowało odkryć skąd się wzięło. Ale nie są w stanie znaleźć jednego wspólnego punktu, który by ich pogodził. Naprawdę trudno jest ustalić dokładnie, co oznacza ten wyraz.
Abstrakcyjne i trudne do określenia, to słowo obejmuje całą kolekcję emocji i uczuć. Wywołują coś, co wykracza daleko poprzez uczucia w teraźniejszości. W gruncie rzeczy Manuel Melo, portugalski pisarz, opisuje to jako “bem que se padece i mal que se disfruta” – czyli “dobroć, która sprawia cierpienie i zło, które nas raduje“).
Możemy również spojrzeć na to z perspektywy filozoficznej. Ramón Piñero opisuje to pojęcie jako stan umysłu, który bierze się z poczucia samotności. Dlatego też różne rodzaje samotności mogą powodować różne rodzaje saudade. Jest taki, który widzimy w naszych okolicznościach (obiektywny) i ten, którego doświadczamy w życiu prywatnym (subiektywny).
Inne wyjaśnienia łączą to słowo z naszymi próbami powrotu do podstawowego poczucia bezpieczeństwa. Na przykład poprzez “instynkt śmierci”, jak wyjaśnia to doktor Novoa Santos. Albo poprzez emocjonalne przebudzenie, które jest spowodowane naszym miejscem narodzin. Znaczenie tego słowa obejmuje bardzo wiele rzeczy, ale co do jednego możemy się zgodzić – jest to stan psychiczny.
Wykracza poza nostalgię
Ludzie czasami określają saudade jako nostalgię. Ale zapach tego słowa wykracza daleko poza jej mury. Odczuwanie jej nie oznacza tylko tego, że czegoś nam brakuje. Sięga znacznie dalej: oznacza bycie świadomym wagi, jaką mają konkretne osoby i momenty w naszym życiu. Zrozumienie, że nic już nie będzie w nas takie samo.
Jak powiedzieliśmy, termin ten odnosi się do załamania fali na plaży naszej świadomości. Burzliwe morze, gdzie nieobecność zyskuje poczucie obecności, przepełniając tym samym nasz wewnętrzny świat.
Właśnie wtedy przypominamy sobie oczy, których już nigdy nie zobaczymy, lub skóry, której już nigdy nie dotkniemy. Zapach miejsca, w którym dorastaliśmy, podwórko, na którym bawiliśmy się jako dzieci. Przez cały ten czas obserwujemy, jak słońce powoli zachodzi , ale z dala od domu. Saudade jest miejscem, gdzie spotykają się szczęście wspomnień i smutek nieobecności.
Pisarze okresu romantyzmu dobrze to rozumieli. Jak powiedział pisarz i aktor Miguel Falabella, najbardziej bolesna wersja tego pochodzi od kogoś, kogo wciąż kochamy. Ta, którą kojarzymy z pustką, wynikającą z tego, że nie można znowu być razem.
Ale akceptujemy to jako przeznaczenie, a kiedy smutna bryza dotyka naszej twarzy, pamiętamy, jak bardzo byliśmy szczęśliwi. Piękny, ale i bolesny sposób kochania…
“Najbardziej bolesne saudade jest związane z kimś, kogo kochamy. Z ich skórą, zapachem, pocałunkami. Z ich obecnością, a nawet nieobecnością, z którą się pogodziliśmy. “
-Miguel Falabella-
Łagodzenie gorzkiego smaku pamięci
Czasami słowo to rani. Ale jedną jego stroną jest szczęście. Ponieważ kiedy je odczuwamy, wykracza daleko poza nasze uczucia. Pamiętamy o szczęściu i odczuwamy smutek. Jednocześnie wiemy aż za dobrze, że nie możemy odzyskać szczęścia.
Uczy nas rozkoszować się najbardziej słodko-gorzkim aspektem pamięci. To paradoksalne, ale jednocześnie pocieszające.
“Saudade jest tym, co czułem, kiedy pisałem, i tym, co prawdopodobnie odczuwasz, gdy kończysz czytać.”
Słowo to oznacza odczuwanie życia każdym atomem naszego ciała. Uczy doceniać wszystko, co nas otacza. Każdą chwilę, każdy szczegół, każdego człowieka. One wszystkie mogą obudzić w nas tę wyjątkową emocję gdzieś pomiędzy bólem a szczęściem.
A co dzieje się z tobą, gdy przychodzi do ciebie saudade?
Bibliografia
Wszystkie cytowane źródła zostały dokładnie sprawdzone przez nasz zespół, aby zapewnić ich jakość, wiarygodność, trafność i ważność. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i posiadającą dokładność naukową lub akademicką.
- Piñeiro, R. (1984). Filosofía da saudade (Vol. 1). Editorial Galaxia.
- Cortezón, D. (1960). De la saudade y sus formas. Editorial Galaxia.