Zdolności socjoemocjonalne: co to takiego?
Zdolności socjoemocjonalne często porównywane są do aloesu – to codzienne zasoby, które każdego dnia odkrywają przed nami swoje nowe, wspaniałe możliwości. Co więcej, są pozytywne i mamy je w zasięgu ręki. Mowa zatem o szerokiej gamie narzędzi pozwalających nam na zarządzanie emocjami i funkcjonowanie w społeczeństwie.
Łatwo zrozumieć, jednak trudno zastosować w praktyce. Kompetencje emocjonalne odkładamy bowiem zwykle na później. Dlatego też szkoły wdrażają pracę nad zdolnościami socjoemocjonalnymi do programu zajęć.
Dzisiejsze dzieci powinny być w stanie rozwijać w dorosłym życiu pozytywne relacje, komunikować się i podejmować decyzje w asertywny sposób, tworzyć kręgi empatii, harmonii emocjonalnej i zrozumienia. Wysiłki wkładane w naprowadzenie ich na tę drogę ułatwią im więc progres w życiu społecznym.
Nie tylko dzieci powinny się jednak szkolić w tym zakresie. Dorośli także powinni pracować nad tym aspektem psychologicznym dla dobra własnego i innych.
Czym są zdolności socjoemocjonalne?
Zdolności emocjonalne to w skrócie “narzędzia do życia”. Badanie przeprowadzone przez doktora Josepha Durlaka z uniwersytetu w Illinois podkreśla, że ten zespół kompetencji jest sumą rozwoju emocjonalnego stymulowanego przez rodzinę, społeczeństwo, szkołę i samą jednostkę.
Warto także zwracać uwagę na wychowywanie dzieci i młodzieży tak, by była zdolna do skutecznego poruszania się w rzeczywistości. Zdolności socjoemocjonalne przekładają się na lepsze wyniki w szkole, pracy i życiu prywatnym. Przeanalizujmy to dokładniej.
Jakich zdolności socjoemocjonalnych potrzebujemy?
Jones, DE, Greenberg, M. i Crowley, M. (2015) podkreślają, że wczesne rozpoczęcie pracy nad kompetencjami socjoemocjonalnymi skutkuje wyższym stopniem adaptacji społecznej. Aspekt ten przekłada się na zdrowie fizyczne i psychiczne.
Oto niektóre ze wspomnianych kompetencji:
- Samoświadomość, czyli zdolność do rozpoznawania emocji i ich związku z myślami i zachowaniami.
- Samokontrola. Mowa o umiejętności regulowania emocji w każdej sytuacji przy jednoczesnej zdolności do przystosowywania i dopasowywania swoich zachowań do okoliczności.
- Świadomość społeczna rozumiana jako zdolność do brania pod uwagę punktu widzenia innych.
- Kompetencje komunikacyjne takie jak umiejętność wyrażania się, słuchania i rozwiązywania problemów.
- Podejmowanie decyzji.
- Ustanawianie realistycznych, pozytywnych, motywujących do działania celów.
- Zdolność tworzenia zdrowych, pozytywnych i szczęśliwych relacji.
Jakie jest znaczenie zdolności socjoemocjonalnych?
Badanie zrealizowane na uniwersytecie w Pensylwanii przez doktora Damona Jonesa wykazało, że dzieci, które od 4 roku życia pracowały nad zdolnościami socjoemocjonalnymi lepiej radziły sobie na studiach. Co więcej, lepiej szło im też w dorosłym życiu – układało im się w pracy i prywatnie.
Z pracy nad kompetencjami socjoemocjonalnymi płyną następujące korzyści:
- Większa wytrwałość w dążeniu do celów. Pozytywne emocje zwiększają nasze możliwości.
- Bardziej satysfakcjonujące przyjaźnie, relacje rodzinne i uczuciowe.
- Skuteczniejsze rozwiązywanie problemów.
- Lepsze współżycie z innymi dzięki regulacji emocji.
- Skuteczniejsze ustanawianie granic, wzrost samooceny i samokontroli.
- Bardziej empatyczne i ludzkie otoczenie.
- Obniżenie poziomu agresji.
- Redukcja stresu i niepokoju.
Zdolności socjoemocjonalne wpływają pozytywnie zarówno na zdrowie psychiczne jak i fizyczne.
Jak poprawić swoje zdolności socjoemocjonalne?
Sfera kompetencji socjoemocjonalnych koncentruje się przede wszystkim na polu edukacji. Dzieci i młodzież powinny wcześnie zacząć nad nimi pracować.
A co z dorosłymi? Czy już na nich za późno? Otóż nie. Nigdy nie jest bowiem za późno na pracę nad emocjami.
Oto klucz do poprawienia swoich zdolności socjoemocjonalnych:
- Poznaj siebie samego. Ustal swoje ograniczenia. Tracisz kontrolę? Nie potrafisz komunikować się z innymi? Trudno ci zidentyfikować twoje potrzeby i uczucia? Zdefiniuj swoje braki i potraktuj je jako punkt wyjścia.
- Jak twierdzi Goleman, trzeba kanalizować emocje w kierunku konstruktywnych celów. Stres i niepokój spróbuj zreorientować na dobre samopoczucie. Dotrzyj do źródła swoich emocji (smutku, gniewu, frustracji…), nazwij je, daj im przestrzeń i spróbuj je zrozumieć.
- Nigdy nie jest za późno na pracę nad kompetencjami komunikacyjnymi, empatią i asertywnością.
Pamiętaj, że żyjemy w społeczeństwie i jesteśmy zobowiązani do wzajemnej troski i zrozumienia oraz tworzenia przyjaznych, produktywnych kręgów.
Zmiana to część każdego z nas. Przy odrobinie woli i zaangażowana jesteśmy w stanie tworzyć bardziej empatyczną rzeczywistość, w której rozumienie i kontrola emocji przekładają się na jakość życia.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Durlak, JA, Weissberg, RP, Dymnicki, AB, Taylor, RD y Schellinger, KB (2011). El impacto de mejorar el aprendizaje social y emocional de los estudiantes: un metaanálisis de intervenciones universales basadas en la escuela. Desarrollo infantil, 821, 405-432.
- Jones, DE, Greenberg, M. y Crowley, M. (2015). Funcionamiento socioemocional temprano y salud pública: la relación entre la competencia social del jardín de infancia y el bienestar futuro. Revista Estadounidense de Salud Pública, 105, 2283-2290.