Więź traumatyczna

Kiedy szukasz bezpieczeństwa i ulgi w osobie, która Cię atakuje lub znęca się nad Tobą, może się w Tobie pojawić więź traumatyczna. Dowiedz się, dlaczego tak trudno jest zakończyć tego rodzaju relacje.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 21 kwietnia, 2023

Czy znasz kogoś, kto jest uwięziony w niezdrowym związku, z którego nie może się wydostać? A może Twój znajomy, który był lub jest maltretowany przez swoich rodziców, upiera się przy utrzymywaniu więzi z nimi i usprawiedliwia ich działania? Zanim osądzisz te osoby, ważne jest, aby wiedzieć, jak powstaje więź traumatyczna i czym tak naprawdę jest.

Rządzi nami rozsądek. Dlatego nikt z nas nie chce być źle traktowany ani być ofiarą znęcania się. Nasze mózgi i mechanizmy regulujące funkcjonowanie umysłowe są jednak bardzo złożone. W przypadku ucieczki z toksycznej relacji mogą stać się naszymi największymi wrogami. Jest to jeszcze bardziej widoczne, jeśli tak naprawdę nie rozumiemy, dlaczego tak się dzieje.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tego typu związkach i rzeczywistości doświadczanej przez ich ofiary, czytaj dalej.

Więź traumatyczna

Ludzie uczą się tworzyć więzi we wczesnym dzieciństwie poprzez interakcje z rodzicami lub głównymi opiekunami. Idealnie byłoby, gdyby zapewniali oni opiekę, bezpieczeństwo i zdolność reagowania niezbędną do rozwinięcia zaufania i zdrowej samooceny oraz tworzenia więzi w zdrowy, współzależny sposób.

Kiedy jednak osoby, w których dziecko szuka bezpieczeństwa, są jednocześnie jego agresorami, dynamika wychowania idzie w złym kierunku. Dziecko dorasta w przekonaniu, że przemoc jest naturalna. Ponadto uczy się nawiązywać relacje poprzez dynamikę strachu, upokorzenia lub nadużycia władzy. Co więcej, nie może uciec ani wyznaczyć fizycznych lub emocjonalnych granic ze swoimi opiekunami, ponieważ jest od nich całkowicie zależne. Z tego powodu uruchamia szereg mechanizmów psychologicznych, aby poradzić sobie z sytuacją, która wiąże je ze sprawcą poprzez więź traumatyczną.

Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy rodzice znęcają się fizycznie lub psychicznie nad dzieckiem, gdy są narcystyczni lub niedbali, oferują tylko warunkową miłość lub w najszerszym zakresie stosują manipulację. Ponieważ fundamenty jednostki są kładzione w dzieciństwie, prawdopodobne jest, że powtórzy ona te wzorce w wieku dorosłym. Będzie odnosić się do innych okazując brak równowagi, niską samoocenę i zależność. Co więcej, ma tendencję do wybierania podobnie narcystycznych lub agresywnych partnerów.

Więź traumatyczna to zależność, która powstaje między dwojgiem ludzi, w związku charakteryzującym się nadużyciami, brakiem równowagi i poczuciem intensywnego połączenia. U ofiary pojawia się przywiązanie do sprawcy szkody. Ponadto zachodzi szereg różnych mechanizmów. Utrwalają one tę dynamikę i uniemożliwiają ofierze opuszczenie związku.

Dlaczego ofiary utrzymują więź traumy?

Pytając, dlaczego dana osoba pozostaje w tego typu związkach, skłaniamy się do nadmiernego upraszczania odpowiedzi. Możemy sądzić, że jest to spowodowane ekonomiczną, społeczną lub emocjonalną zależnością od partnera. Jednak chociaż te czynniki niewątpliwie przyczyniają do sytuacji, tak naprawdę to procesy organiczne i poznawcze podtrzymują więź traumy.

Innymi słowy, to ciało i umysł ofiary oraz to, co się dzieje w jej wnętrzu, uniemożliwiają jej odejście. Mają na to zwykle wpływ następujące elementy:

Cykl nadużyć

W tego typu związkach często powtarza się dynamika, która w coraz większym stopniu więzi ofiarę i trzyma ją w niewoli. Nazywa się to cyklem nadużyć lub cyklem przemocy. Napięcie narasta, aż do momentu eksplozji agresją, po czym na chwilę ustaje.

Kiedy ofiara reaguje na czyn sprawcy i chce odejść, pojawia się przebaczenie, pojednanie i obietnice zmiany. Ale cykl wkrótce zaczyna się od nowa.

Pomimo zauważenia, że schemat się powtarza, satysfakcja z pojednania i efekt przerywanego wzmocnienia bardzo utrudnia osobie cierpiącej podjęcie działań. W efekcie ich kat działa również jako ich zbawca. Powoduje duży dyskomfort, a jednocześnie przynosi ulgę. Powoduje to wielkie zamęt psychiczny i traumatyczną więź, która staje się coraz silniejsza i trudniejsza do zerwania.

Zniekształcenia poznawcze

Z drugiej strony, ofiara stara się nadać sens swojemu chaotycznemu i bolesnemu doświadczeniu. Pojawia się w niej dysonans poznawczy. Jest to napięcie psychiczne powstałe w wyniku doznanego nadużycia. Kończy się serią usprawiedliwień, racjonalizacji i innych mechanizmów broniących agresora i związku.

Osoba o niskim poczuciu własnej wartości, niepewności i wielkiej potrzebie walidacji ma tendencję do bagatelizowania swojego cierpienia. Może wmawiać sobie, że przesadza, że to nic wielkiego, lub że może sprawić, że partner się zmieni. Jest to wzmacniane przez manipulacje i gaslighting, których używa druga strona, oraz ich powtarzające się i puste obietnice zmian.

Biologiczne uzależnienie od więzi

Odkryto także, że biologia również odgrywa istotną rolę, jeśli chodzi o więź traumy. Podczas pierwotnych relacji w dzieciństwie mózg przyzwyczaja się do określonego wzorca reakcji organicznych. W związku z tym nadal szuka tych samych wrażeń w wieku dorosłym za pośrednictwem nowych połączeń.

Z reguły osoba, która w dzieciństwie charakteryzowała się więzią traumy, stale lub powtarzalnie doświadcza wysokiego poziomu stresu (uwalnianie kortyzolu). Ponadto wydzielanie endorfin, które następuje w wyniku epizodów agresji lub stresu, staje się nieco uzależniające. W związku z tym w przyszłości osoba ta będzie dążyć do nawiązania relacji o podobnej dynamice, które pozwolą uzyskać te same reakcje, a tym samym regulować poziom hormonów.

Dla mózgu, który uzależnił się od tych emocjonalnych i hormonalnych wahań, opuszczenie związku wydaje się prawie niemożliwe. Jest to tak skomplikowane, jak przezwyciężenie uzależnienia od substancji.

Jak uciec od traumy?

Z reguły, jeśli dana osoba doświadcza napaści lub nadużyć, ma tendencję do ucieczki od sprawcy i szukania wsparcia w zdrowych relacjach w celu osiągnięcia wewnętrznej regulacji. Ale w przypadku więzi traumatycznej szuka bezpieczeństwa i trwałej więzi z tą samą osobą, która dopuszcza się przemocy. Tak więc w obliczu tego wewnętrznego napięcia wynikającego z niekonsekwencji, ofiara racjonalizuje i usprawiedliwia to, co się dzieje, w pewien uzależniający sposób, z powodu niemożności wyjścia z sytuacji

Ponieważ ten wzorzec tworzenia więzi często wywodzi się z dzieciństwa i jest głęboko zakorzeniony, do osiągnięcia zmiany zwykle niezbędne jest wsparcie psychologiczne. Leczenie nie polega tylko na opuszczeniu szkodliwego związku (co jest oczywiście niezbędne), ale także na zapobieganiu temu, co prowadzi jednostkę do kontynuowania relacji w ten sposób. Wreszcie, jeśli znajdziesz się w takiej sytuacji, nie wahaj się szukać profesjonalnej pomocy.