Przywiązanie jest jednym z mechanizmów przetrwania. Niektórzy autorzy nazywają nawet tę emocjonalną więź dziecka z rodzicem naszym „psychologicznym układem odpornościowym”.
Chociaż wiele teorii definiuje i wyjaśnia przywiązanie, najważniejszą i odnoszącą się do nich jest teoria Johna Bowlby’ego. Według tego psychiatry i psychoanalityka dzieci są biologicznie zaprogramowane do tworzenia więzi z innymi, aby przeżyć.
Z tego powodu Bowlby uważał, że wszystkie zachowania związane z tworzeniem i utrzymywaniem więzi z rodzicem są instynktowne.
Z drugiej strony należy pamiętać, że więź dziecka z rodzicem nie zniknie wraz z upływem czasu. Właściwie będzie ona wpływać na nas do końca życia w każdej relacji, którą zbudujemy. Dlatego ważne jest, aby rozwinąć przywiązanie oparte na zaufaniu i bezpieczeństwie.
„Nie boję się, że Cię stracę, bo nie jesteś przedmiotem w posiadaniu moim ani nikogo innego. Kocham Cię takim, jakim jesteś, bez przywiązania, bez lęków, bez warunków, bez egoizmu, starając się Cię nie wchłonąć. I kocham Cię swobodnie, ponieważ kocham Twoją wolność, a także moją. ”
-Anthony de Mello-
Etapy przywiązania, czyli jak powstaje silna więź dziecka z rodzicem
Model ewolucyjny Bowlby’ego obejmuje cztery etapy budowania przywiązania, które są szczególnie zauważalne w relacjach 10matki i dziecka. Jednak należy pamiętać, że silna więź może nawiązać się między dzieckiem a każdym jego głównym opiekunem, który się nim opiekuje.
Chodzi o to, aby był to główny opiekun dziecka, czy będzie to ojciec, babcia, ciocia czy też rodzina adopcyjni.
Poniżej wyjaśnimy, jakie, z perspektywy Bowlby’ego, etapy następują, zanim ustanowi się ta uczuciowa więź dziecka z rodzicem.
1. Faza przed przywiązaniem
Ta pierwsza faza ma miejsce w ciągu pierwszych sześciu tygodni życia dziecka, kiedy dziecko akceptuje każdą istotę, która zapewnia mu komfort. Oznacza to, że noworodki nie wykazują preferencji dla nikogo konkretnego.
Na tym etapie repertuar wrodzonych zachowań dziecka pomaga mu przyciągnąć uwagę opiekunów. Ponadto dziecko reaguje na bodźce zewnętrzne i stara się sprowokować kontakt fizyczny.
W tym czasie uznanie matki za matkę jest dość prymitywne i noworodek nadal nie wykazuje silnej więzi przywiązania.
2. Przywiązanie w trakcie tworzenia
Od sześciu tygodni do ósmego miesiąca życia dziecko zaczyna odczuwać niepokój, gdy pozostaje odizolowane od innych ludzi. Mimo to nadal nie zauważa matczynego braku, ani całkowicie nie odrzuca obcych.
W tej fazie, chociaż może powodować to złość dziecka, że nie jest blisko dorosłych, noworodki nie wykazują jeszcze specjalnych preferencji dla któregokolwiek z rodziców.
3. Faza przywiązania i ustanawiania więzi
Od sześciu do ośmiu miesięcy aż do drugiego roku życia następuje faza przywiązania. Teraz dziecko może czuć się wściekłe, gdy zostanie oddzielone od matki, a nawet może się tym znacznie niepokoić.
Podczas separacji normalne jest, że dziecko fizycznie odrzuca inne osoby, ponieważ odbiera je jako zagrożenie. Innymi słowy, wszystkie działania dziecka mają na celu przyciągnięcie matki, domagając się jej obecności.
4. Relacje wzajemne
Po ukończeniu drugiego roku życia rozpoczyna się czwarta i ostatnia faza: faza wzajemnych relacji. Na tym etapie dziecko rozumie, że nieobecność matki nie jest trwała. Dzięki temu jest w stanie poradzić sobie z własnym lękiem, a nawet się uspokoić.
Ponadto dziecko jest teraz w stanie rozwinąć mentalne obrazy swojej matki i je zrozumieć. W ten sposób może teraz przewidzieć, że matka wróci, ponieważ rozumie już koncepcję wyjścia i powrotu, a co za tym idzie, podczas nieobecności matki będzie mniej płakać.
Po przejściu wszystkich czterech etapów dziecko może nawiązać trwałe relacje z rodzicami. W tym momencie kontakt fizyczny nie jest już konieczny. Na tym etapie dziecko wie, że nawet jeśli nie ma kontaktu fizycznego z matką bądź innym opiekunem, gdy będzie tej osoby potrzebować, będzie ona przy nim, dając mu wsparcie i dotrzymując towarzystwa.