Wielka piątka: pięcioczynnikowy model osobowości

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Alejandro Sanfeliciano.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Wielka Piątka lub pięcioczynnikowy model osobowości (FFM) to jeden z najsłynniejszych modeli, które tworzą osobowość. Wiele osób używa go do prowadzenia badań. Ale czym właściwie jest Wielka piątka?

Model ten opiera się na fakcie, że osobowość można podzielić na pięć niezależnych cech. Cechy te obejmują otwartość na doświadczenie, sumienność, ekstrawersję, ugodowość i neurotyczność. Wiedza o tym jak każda z tych cech przejawia się w jednostce, pozwala nam zrozumieć osobowość jednostki.

Aby lepiej zrozumieć model Wielkiej Piątki, musimy wziąć pod uwagę dwa aspekty. Po pierwsze, musimy wiedzieć co oznacza każda cecha osobowości. Po drugie, musimy przeanalizować dlaczego ten model został skrytykowany.

Wielka piątka: pięcioczynnikowy model osobowości

Ekstrawersja

Ten czynnik ocenia dyspozycję jednostki w kontaktach osobistych. Odnosi się do poziomu aktywności i stymulacji danej osoby, gdy ta odnosi się do innych. Jest to również ściśle związane ze stopniem przyjemności nabytej dzięki relacjom społecznym.

Osoba o wysokiej ekstrawersji jest towarzyska, rozmowna, zorientowana na ludzi, optymistyczna, kochająca zabawę i czuła. Z drugiej strony niska ekstrawersja oznacza, że ​​człowiek jest powściągliwy, poważny, cichy lub wycofany.

Neurotyzm

Neurotyzm dąży do oceny przystosowania emocjonalnego do niestabilności emocjonalnej. Czynnik ten identyfikuje osoby z tendencją do psychicznego niepokoju, nierealnych pomysłów, obsesyjnego rozmyślania, niepokoju lub nieprzystosowanych reakcji radzenia sobie z sytuacjami.

Osoby o wyższych poziomach neurotyczności mają tendencję do bycia zmartwionymi, nerwowymi, emocjonalnymi, niepewnymi lub hipochondrycznymi. Wręcz przeciwnie, osoby o niskim poziomie neurotyczności są zrelaksowane, pozbawione emocji, odporne, zadowolone z siebie lub mają wysoką samoocenę.

Ugodowość

Ten czynnik pomaga nam zrozumieć w jaki sposób odnosimy się do innych ludzi. Ugodowość przejawia się w kontinuum, które waha się od współczucia do antagonizmu w myślach, uczuciach i zachowaniach. Innymi słowy, ma to związek ze stopniem w jakim jednostka jest w stanie (lub nie jest w stanie) postawić się w miejscu innej osoby i działać zgodnie z jej emocjami i obawami.

Jeśli dana osoba ma wysoki poziom ugodowości, okazuje się, że jest współczująca, uprzejma, pewna siebie, uważna i nie jest złośliwa. Z drugiej strony, ludzie o niskiej ugodowości wydają się być cyniczni, niegrzeczni, podejrzliwi, konkurencyjni, mściwi, bezwzględni, drażliwi lub manipulacyjni.

Otwartość na doświadczenie

Ta cecha ocenia stopień w jakim jednostka aktywnie poszukuje nowych doświadczeń i korzysta z różnych działań. Zasadniczo mierzy tolerancję i eksplorację nieznanych sytuacji.

Ludzie o wysokim poziomie otwartości na doświadczenia są ciekawi, kreatywni, oryginalni, pomysłowi, nietradycyjni i mają wiele zainteresowań. W przeciwieństwie do tego, ludzie, którzy osiągają niskie wyniki tej cechy, są konwencjonalni, pragmatyczni, realistyczni lub mają niewiele zainteresowań.

Sumienność

Ta cecha ocenia organizację, wytrwałość, motywację i zachowanie ukierunkowane na cel. Pokazuje różnicę między ludźmi, którzy dbają o swoją wydajność i ludźmi, którzy tego nie robią.

Jeśli osiągniesz wysokie wyniki w sumienności, jesteś zorganizowany, pracowity, punktualny, uporządkowany, ambitny lub wytrwały. A ci, którzy mają niskie wyniki w tej osobowości, wydają się nieformalni, leniwi, niedbali i niezdyscyplinowani.

Wielka piątka: krytyka

Chociaż model Wielka piątka jest szeroko stosowany w psychologii, musisz pamiętać, że osobowość jest trudna do zmierzenia. Dlatego model Wielkiej Piątki może posiadać kilka wad.

Pierwsza wada polega na kwestionariuszu. Kwestionariusz jest rodzajem testu, w którym podmiot wyraźnie udziela odpowiedzi. Dlatego ułatwia to kłamanie i odpowiadanie zgodnie z pożądaniem społecznym.

Inną możliwą wadą jest istnienie uprzedzeń, gdy podmiot ocenia samego siebie. Z badań nad psychologią społeczną wiemy, że jesteśmy tendencyjni, gdy oceniamy siebie. Tak więc w modelu Wielkiej Piątki odpowiedzi nie są zbyt obiektywne.

Prawdopodobnie największą wadą jest to, że ten model opiera się na osobowości jakby była ona cechą. Jest to bardzo wewnętrzne podejście, które nie uwzględnia możliwej interakcji jednostki z otoczeniem. W tym modelu osobowość pozostaje stabilna we wszystkich sytuacjach. Jednak badania sugerują, że osobowość jest niestabilna i budowana poprzez silną interakcję między jednostką a jej środowiskiem.

Jednak pomimo swoich wad, model ten może być przydatny w stabilnych kontekstach gdy uwzględni się jego ograniczenia. Ponadto, może nawet mieć inne zastosowania, takie jak ocenienie koncepcji samego siebie u podmiotu. W końcu jest to bardzo interesujący model z danymi statystycznymi, który gwarantuje swoją rzetelność.