Terapia narracyjna – na czym polega i jak ją stosować

Terapia narracyjna wykorzystuje tryb narracyjny do celów terapeutycznych. Z kolei tryb narracji wykorzystuje punkt widzenia i głos narracyjny do prezentacji historii literackiej lub teatralnej. Jest to podejście oparte na szacunku i niepozostawiające miejsca na szukanie winy. Z założenia jest zgodne z maksymą: każdy człowiek jest ekspertem we własnym życiu (Morgan, 2004).

Jak już powiedzieliśmy, terapia narracyjna ma na celu stworzenie pełnego szacunku, pozbawionego obwiniania podejścia do terapii i współpracy. Ponadto traktuje problem jako oddzielną jednostkę od pacjenta. Zakłada również, że ludzie mają wiele umiejętności, kompetencji, przekonań, wartości, zobowiązań i zdolności, które pomogą im w ograniczeniu negatywnego wpływu danego problemu na ich życie.

„Język jest dobrym wskaźnikiem tego, jak sam siebie postrzegasz.”

-Stephen R. Covey-

Narracja oznacza zdarzenia powiązane w sekwencje, w czasie i zgodnie z tematem. Jako ludzie interpretujemy lub nadajemy znaczenie naszym codziennym doświadczeniom. Szukamy sposobów na wyjaśnienie wydarzeń i nadanie im znaczenia.

To znaczenie nadaje kształt naszej historii, naszej narracji. Wszyscy mamy wiele historii do opowiedzenia o naszym życiu i związkach. Mamy na przykład opowieści o sobie, naszych umiejętnościach, trudnościach, kompetencjach, pragnieniach, działaniach, sukcesach i porażkach. Sposób, w jaki zinterpretowaliśmy i nadaliśmy sens i porządek tym doświadczeniom, ma wpływ na to, jak piszemy naszą dalszą historię.

„Zasadniczo eksternalizacja problemu polega na lingwistycznym rozdzieleniu problemu dotyczącego osobistej tożsamości pacjenta.”

-Ivan Castillo Ledo-

Mówimy o szeregu wydarzeń połączonych tymczasową nicią. Nić, którą wybieramy, zależy od tego, co lepiej pasuje do idei historii dominującej. Te wątki, które nie pasują do głównego nurtu historii, pozostają ukryte lub mają mniejsze znaczenie (lub zmodyfikowane znaczenie) w świetle dominującego motywu.

Na przykład, jeśli mam dominującą historię, w której jesteśmy dobrym kierowcą, za każdym razem, gdy podążamy za sygnalizacją drogową, nadajemy jej znaczenie i wzmacniamy wnioski z tej historii. Dzień, w którym otrzymujemy mandat, ponieważ nie zgadza się z dominującą historią, zostaje ukrytym lub zminimalizowanym wspomnieniem, gdyż mandat nie pasuje do ogólnej historii.

Jakie główne cele ma terapia narracyjna?

Terapia narracyjna za główny cel przyjmuje zaoferowanie danej osobie przestrzeni do zdefiniowania własnego życia zgodnie z trybem adaptacyjnej narracji (która jest dobra dla tej osoby). Cele drugorzędne są następujące:

• Włączenie nowych elementów do narracji ludzi.
• Pomoc w zbudowaniu lepszej przyszłości.
• Możliwość dzielenia się nowymi znaczeniami z otoczeniem, ułatwiający nowy wymiar relacyjny.

Ludzie są gawędziarzami

Może wydawać się to dziwne, ale prawda jest taka, że wszyscy ludzie są gawędziarzami. Wszyscy mamy historie, które opowiadamy innym i te, które opowiadamy sobie. Ponadto w każdej opowieści jest zwykle dużo prawdy, a także duża pomysłowość.

Rodzimy się z impulsem do opowiadania. W ten sposób uspołeczniamy i tworzymy rozwój jaźni i pamięć autobiograficzną, która nadaje nam znaczenie. Osobista narracja to sposób, w jaki tłumaczymy nasze własne życie. To my tworzymy nasz świat i dlatego jesteśmy odpowiedzialni za jego interpretację.

„Samoregulacja jest wytłumaczeniem, że dana osoba przedstawia relację między zjawiskami autorefleksji w czasie”.

-Gergen-

Daje nam to możliwość zaznaczenia pierwszej różnicy między problemem a osobą. Od tej różnicy pochodzi wielka szansa, że ​​osoba będzie w stanie ocenić własne zasoby i analizować problem z innej perspektywy. Historia osoby zostanie przedstawiona poprzez powiązane wydarzenia i uzupełniona o odpowiednią interpretację, którą z nich wyciągniemy. Stąd powstanie głos narratora i fabuła, w którą interweniuje pacjent i terapeuta.

Podobnie, jako część terapii narracyjnej, w samej narracji, decydujemy o tym, co rozważamy i co odrzucamy w naszej historii. Na naszą osobistą historię będą miały wpływ czynniki społeczno-kulturowe, a także bardziej indywidualne, takie jak nasza genetyka.

Język jest ważniejszy niż myślisz

Język jest narzędziem, którego używamy do tworzenia (lub odtworzenia) i prezentowania siebie. Przydatne jest również zarządzanie naszym wewnętrznym światem myśli i uczuć i analiza języka, który w nim występuje. Jeśli stworzymy naszą rzeczywistość na podstawie wyjaśnień, jakimi posługujemy się, aby ją opisać, narracja ta określi to, co nazywane jest „efektami dominującej opowieści”.

Są to efekty, które wywodzą się, na przykład, z tonu naszej najbardziej globalnej lub ogólnej historii. Jeśli więc nasza opowieść jest o porzuceniu i stracie (napisana i opowiedziana przez nas), efekt tej dominującej opowieści będzie melancholijny.

„Na naszą osobistą historię wpływ mają czynniki społeczno-kulturowe, a także edukacyjne i osobiste”.

-Leila Nomen Martin-

Terapia narracyjna i jej proces terapeutyczny

Stanowisko terapeuty w tym modelu zmienia się ze specjalisty na towarzysza osoby proszącej o pomoc, czyli przechodzi na drugą stronę procesu terapeutycznego (White, 2004).

Terapia narracyjna polega zasadniczo na tym, aby znaleźć alternatywną historię. Odbywa się dekonstrukcja dominującej opowieści narracyjnej na rzecz odnowionej i innej historii.

Refleksja przemawia na korzyść tej nowej narracji, szukając tego, co nazywamy pojedynczymi osiągnięciami. Są to te, które dają nam możliwość wprowadzenia nowych informacji i/lub skupienia się na historii. Dlatego dają nam możliwość zbudowania nowej historii i/lub tożsamości.

Ta technika jest zarówno bardzo prosta, jak i niezwykle skomplikowana. Terapia narracyjna jest prosta w tym sensie, że stanowi lingwistyczne oddzielenie od problemu osobistej tożsamości pacjenta. Skomplikowaną i trudną częścią jest delikatny sposób, w jaki osiąga się efekty tej terapii. Poprzez staranne użycie języka w rozmowie terapeutycznej następuje inicjacja i ostateczne rozwiązanie problemu.

Nowością w podejściu narracyjnym jest to, że zapewnia ono użyteczną sekwencję pytań, które konsekwentnie wywołują u pacjenta efekt oswobodzenia. Podążanie za sekwencją terapeutyczną jest jak kładzenie cegły po cegle. Jeśli spróbujesz osiągnąć ostatni krok bez cierpliwego układania pierwszych cegieł, ceglana konstrukcja nie będzie stabilna.

Terapia narracyjna – opis techniczny

Zakładamy, że nasze życie jest takie, jakie jest, ale zawsze możemy je przemyśleć w inny sposób. W końcu każdy może przepisać swoją historię tak, jak chce (Garcia-Martinez, 2012). Wokół macierzy narracyjnej istnieją trzy wymiary, które umożliwiają spójną, złożoną narrację. Istnieje nawet seria narracji (Goncalves, 2002):

• Struktura narracyjna: konstruowanie znaczenia własnych doświadczeń poprzez proces łączenia różnych epizodów narracji naszego życia. Na tę strukturę składa się:
  • Początek, od którego zaczynamy naszą opowieść. Możemy wziąć przykład pacjenta, który przychodzi na terapię po raz pierwszy i nie wie, od czego zacząć. Jedna z odpowiedzi terapeuty może być „od początku” lub „od miejsca, w którym najłatwiej jest zacząć wyjaśnienie Twojej historii” (to będzie początek).
  • Rozwój historii. Obejmuje to konkretne wydarzenia, reakcje wewnętrzne, cele bohaterów, działania, które podejmują ci bohaterowie, przyczynę i skutek, a wreszcie kontekst.
  • Koniec, który jest brany pod uwagę przy uzyskiwaniu pewnych wyników i/lub zamknięcia narracji
• Proces narracyjny: ma związek ze sposobem, w jaki tłumaczymy nasze życie. Odpowiada tonowi, który nadajemy naszemu życiu (na przykład dramatyczne zaangażowanie).
• Treść narracyjna: odnosi się do różnorodności i wielości produkcji narracyjnej lub tematów i wątków, z których składa się historia. Czasami możemy wpaść w rytm „połamanej płyty winylowej”, przeszukując i nieustannie przeżywając stare, nierozwiązane problemy.

Terapia narracyjna – ćwiczenia

Pierwszy krok do zmiany naszego wewnętrznego dialogu:

Wewnętrzny dialog zostaje przerwany w taki sam sposób, w jaki się zaczyna, tj. aktem woli. Jesteś osobą, którą mówisz, że jesteś, ale możesz to zmienić, jeśli zaczniesz mówić inaczej (Castaneda, 1994). Możesz powiedzieć sobie, że jesteś kimś innym. Poniżej przedstawiamy serię ćwiczeń do pracy z dialogiem wewnętrznym. Chodzi o ten głos, który ciągle przemawia w naszych myślach i tłumaczy rzeczywistość:

• Poznaj swój wewnętrzny dialog: zwróć uwagę na formę i treść swojego wewnętrznego dialogu. Pomyśl, czy jest to destruktywny czy konstruktywny dialog, niespokojny czy spokojny. Krótko mówiąc – negatywny czy pozytywny. Aby to zmienić, musimy najpierw poznać treść dialogu i najczęstsze myśli, które sobie dedykujemy.
• Formułuj właściwe pytania: analizuj sytuację, która powstaje, zmieniając pytania, które ktoś sobie zadaje. Na przykład zamiast pytać „dlaczego to mi się przydarzyło?”, możemy zadać sobie pytanie „czego mogę się nauczyć z tej sytuacji?”.
• Zmień punkt skupienia: możesz zmienić sposób, w jaki rozmawiasz z samym sobą. Może Ci w tym pomóc próba mówienia do siebie tak, jak mówi kochająca matka do swojego dziecka. Włącz ciepłe i przyjazne słowa do wewnętrznego dialogu.

Osobiste narzędzia narracyjne

Do zbadania aspektów naszej narracji istnieje wiele narzędzi. Należą do nich metafory, opowiadania lub listy terapeutyczne i inne. Przyjrzyjmy się teraz niektórym z tych sposobów:

Sposoby na poznanie siebie

• Historie o życiu: historie mające nadać sens lub uzasadnić pewną wizję wydarzeń.
• Mała wycieczka po swoim wnętrzu: chodzi o wyobrażenie sobie i napisanie listu do osoby, z którą nie kontaktowaliśmy się przez długi czas.
• Dziesięć lat później: opis tego, jak widzisz siebie za dziesięć lat. Opis Twojego przyszłego wyglądu fizycznego, wnętrza, pracy, relacji z innymi i hobby.
• Preferencje: pomyśl i zapisz, jakie są Twoje preferencje. Potwierdź je i daj sobie przyjemność wyrażania wolności poprzez własne wybory.
• Przestrzenie: podziel siatkę na różne przestrzenie i poświęć je każdej ważnej osobie w Twoim życiu, znaczącym miejscu, najszczęśliwszym wydarzeniom i najmilszym wrażeniom. Uwzględnij także swoje największe marzenia i związki, które wpłynęły na Twoją dojrzałość i rozwój.
• Pamiętam…: dokończ to zdanie bez zastanowienia się nad odpowiedzią. Możesz używać tylu niekompletnych zdań, ile chcesz, aby odkryć siebie i pracować nad sobą.
• Miłość do ​​tajemnicy: chodzi o to, aby zajrzeć wgłąb siebie, zadając sobie pytania, na które nie ma odpowiedzi.

Metafory i opowiadania

Metafora to forma językowa, dzięki której dokonuje się niejawnego porównania dwóch różnych bytów. Jest to dramatyczny zasób, który przyciąga uwagę i zapewnia zmienione ramy, dzięki którym pacjent może rozważyć nowe doświadczenie (Lankton i Lankton, 1983).

W procesie terapii stosowane są trzy rodzaje metafor:

• Te, które odnoszą się do osobistych doświadczeń terapeuty.
• Te, które odnoszą się do oczywistych prawd.
• Historie dostosowane do okoliczności danej osoby.

Metafory terapeutyczne można wykorzystywać do formułowania i opiniowania, proponowania rozwiązań, uzyskiwania dostępu i korzystania z zasobów lub wiedzy osobistej, przedstawiania konkretnych pomysłów itp.

Z drugiej strony, historie wyrażają podstawowe filozoficzne prawdy, wyjaśniają naturę problemu lub stanowią opowieści o marzeniach. Historie mają charakter terapeutyczny, ponieważ dana osoba ma możliwość znalezienia własnego rozwiązania poprzez przepisanie swojej historii i pojawiających się w niej konfliktów.

Historia nie odnosi się do świata zewnętrznego, choć może być wystarczająco realistyczna i mieć wplecione codzienne sytuacje. Nierzeczywisty charakter tych opowieści jest ważnym czynnikiem, ponieważ oczywiste jest, że przyczyną tych opowieści nie są użyteczne informacje o świecie zewnętrznym, ale procesy wewnętrzne, które występują u jednostki (Gordon, 1978).

Krótko mówiąc, kiedy opowiadamy nasze osobiste historie nieznajomym, pozbywamy się ich i przekształcamy w przeszłość. To pozwala nam zacząć projektować przyszłość zgodnie z naszymi upodobaniami i dokumentować te historie, aby nie zagubić ich w zapomnieniu i stworzyć z nich źródło inspiracji.

Ostatecznym celem jest zrozumienie siły sposobu, w jaki mówimy i co mówimy oraz w jaki sposób te rzeczy wpływają na nasz sposób zachowania.

Bibliografia:

White, M. (2002) “El enfoque narrativo en la experiencia de los terapeutas”. Gedisa.

Nomen Martín, L. (2016) “50 técnicas psicoterapéuticas”. Pirámide.