Terapia Jungowska - podróż do własnego wnętrza

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Terapia Jungowska, zwana również psychoanalizą Jungowską ma na celu odkrywanie najciemniejszych zakątków ludzkiej psychiki i uświadamianie głęboko ukrytych problemów.

Jest to intensywna i dogłębna psychoterapia, w czasie której powstaje bliska więź pomiędzy pacjentem a terapeutą. Więź ta pozwala na stworzenie powiązań pomiędzy tym, czego pacjent jest już świadomy, a tym, co tkwi w jego podświadomości. Dzięki przebytej terapii wiele osób jest w stanie odkryć prawdziwego siebie oraz znaleźć równowagę emocjonalną.

Prace Carla Junga, ojca psychoanalizy, stały się inspiracją dla bardzo wielu osób. Jung był nie tylko psychiatrą i terapeutą, który rozbudował koncepcje przedstawione przez Freuda. Był on również ekspertem w dziedzinie nauki, antropologii, astrologii, sztuki, religii oraz snów.

Jung wykorzystywał wiedzę ze wszystkich tych dziedzin w powiązaniu z psychologią. W ten sposób zdołał on lepiej pojąć nieuświadomione aspekty naszego bytu oraz prawa rządzące wszechświatem. Połączył wszystkie te informacje w swojej metodologii, dlatego terapia Jungowska tak skutecznie pomaga w rozwiązywaniu wewnętrznych konfliktów, rozumieniu własnych potrzeb i radzeniu sobie z przeszkodami, które nie pozwalają nam w pełni cieszyć się zdrowiem psychicznym.

Niewielu terapeutów stosuje terapię Jungowską

Trzeba zaznaczyć że niestety niewielu terapeutów stosuje w swojej pracy terapię Jungowską. Nie jest ona wykorzystywana tak szeroko, jak inne terapie, np. poznawczo-behawioralna albo teorie humanistyczne. Prace Junga oraz jego psychoterapia, pomimo oryginalności, są przez wielu uznawane za nazbyt skomplikowane i niewystarczająco usystematyzowane.

Liczne uniwersytety, jak np. Uniwersytet w Berkley, uczą terapii Jungowskiej już od lat 70-tych. Terapia ta ponownie zyskuje na popularności w niektórych krajach Ameryki Południowej oraz w Europie. W Hiszpanii stworzono nawet “Hiszpańskie Stowarzyszenie Psychologii Analitycznej”, które zajmuje się rozpowszechnianiem spuścizny Junga i nauczaniem przyszłych psychoterapeutów chcących wykorzystać teorię Junga w swojej pracy.

Terapia Jungowska zaczyna być coraz częściej stosowana w pracy z pacjentami i zdecydowanie zasługuje na to, by świat psychologii zaczął poświęcać jej więcej uwagi.

Terapia Jungowska – jaki jest jej cel?

Ta szczególna forma psychoterapii ma na celu pomóc pacjentowi w osiągnięciu psychicznej integralności poprzez doprowadzenie do “pojednania” z podświadomością. W psychoterapii Jungowskiej zwraca się szczególną uwagę na fakt, że ludzka psychika ma swego rodzaju “podłoże”.

Składa się ono z nieuświadomionych elementów, pomiędzy którymi zachodzą bardzo dynamiczne i skomplikowane reakcje. Te z kolei wpływają na nasz sposób myślenia, nasz stosunek do wydarzeń i do ludzi wokół nas.

Celem pracy psychoterapeuty Jungowskiego jest uświadomienie pacjentowi tych nieuświadomionych elementów, aby mógł on pogodzić się z własną podświadomością. W ten sposób następuje tzw. proces indywidualizacji, czyli stworzenia harmonii pomiędzy potrzebami i osiągnięciami oraz pomiędzy przeszłością i teraźniejszością. Jesteśmy w stanie osiągnąć prawdziwą dojrzałość, która pozwoli na zrozumienie i zdefiniowanie samego siebie. Taki stan daje poczucie wolności i możliwości rozwoju.

Kiedy stosować terapię Jungowską?

Terapia Jungowska może pomóc pacjentom borykającym się z różnymi problemami natury psychicznej. Jest ona skuteczna w pracy z osobami cierpiącymi na depresję lub zaburzenia lękowe, a także w leczeniu uzależnień.

Podczas terapii Jungowskiej pacjent – z pomocą terapeuty – przechodzi przez kolejne etapy procesu: samopoznanie, transformację i aktualizację. Droga ta pomaga zajrzeć do najgłębiej skrywanych i najtrudniej dostępnych zakątków psychiki, aby wprowadzić w nich konieczne zmiany.

Tego typu terapia jest najbardziej przydatna w poniższych przypadkach:

• Chwile rezygnacji, apatii i niepewności.
• Momenty, w których odczuwamy złość lub frustrację, ale nie potrafimy określić przyczyny.
• Trudności w relacjach międzyludzkich.
• Wchodzenie w nowy etap życia i obawy przed ponownym popełnieniem tych samych błędów.
• Poczucie zagubienia. Trudność w podjęciu decyzji którą pójść drogą.
• Poczucie, że tkwimy w negatywnych schematach zachowania, które nie wnoszą niczego dobrego do naszego życia.
• W przypadku artystów i osób kreatywnych, terapia Jungowska pomaga znaleźć nowe pomysły.
• Terapia ta pomaga również w interpretacji snów.

Cele terapii

Jak już wspomnieliśmy, terapia Jungowska to proces, w którym u pacjenta dochodzi do ‘pojednania’ z podświadomością. Co to tak naprawdę oznacza? Chodzi tu o eksplorowanie własnego umysłu przez osobę poddawaną terapii.

Pacjent robi to pod kierownictwem profesjonalisty, który pomaga zrozumieć, jaki wpływ mają reakcje na poziomie nieuświadomionym na nasze zachowanie w rzeczywistości. Aby zrozumieć te zależności, terapia Jungowska przeprowadza analizę określonych elementów psychiki. Są to:

1. Praca nad podświadomością

W psychoanalizie Freuda podświadomość jest jedynie przestrzenią, w której drzemie tłumiony przez świadomość popęd seksualny. Carl Jung nie zgadzał się jednak z tą teorią. Twierdził on, że ludzka podświadomość składa się z misternie połączonych ze sobą treści, symboli, archetypów i znaczeń.

Jung uważał, że należy uświadomić sobie wszystkie te elementy. Terapia Jungowska pomaga osiągnąć ten cel przeprowadzając pacjenta przez dwa etapy:

• Zrozumienie tego, co nieuświadomione. Stosując serię określonych strategii, takich jak analiza snów, rysunków, dialogów czy wyobraźni, terapeuta odkrywa i próbuje zinterpretować symbole i archetypy, jakie tkwią w podświadomości pacjenta. Osoba poddawana terapii bierze czynny udział w procesie interpretacji ponieważ wiele z tych elementów może mieć dla niej wyjątkowe i osobiste znaczenie. Stanowią one rodzaj energetycznej siły, która nie pozwala zobaczyć prawdziwego źródła problemu.
• Zrozumienie tego, jak nieuświadomione elementy wpływają na nasze życie. Drugim celem terapii jest pomóc pacjentowi zrozumieć w jaki sposób wszystko, co skrywa się w jego psychice ma wpływ na jego samopoczucie oraz na zdolność odczuwania radości.

2. Interpretacja snów

Terapeuci wykorzystujący analizę Junga bardzo jasno mówią o tym, co odzwierciedlają nasze sny. Według Junga, sny są ściśle powiązane z naszym ego. Stanowią scenę, na której jasno widzimy własne potrzeby, obawy i ograniczenia. Freud również mówił o tym, że sny są jedynie przestrzenią do zaspokojenia skrywanych potrzeb. Jung uważa jednak, że w snach wybrzmiewa czasem nasz wewnętrzny krytyk.

Dzięki snom zaczynamy widzieć w prawdziwym życiu alternatywy, które mogą nam pomóc wykorzystać cały swój potencjał i możliwości.

Jung zatem nie patrzył na świadomość i podświadomość jako dwie odrębne jednostki, jak robił to Freud. W terapii Jungowskiej te dwa elementy są ściśle powiązane i dopiero kiedy obydwa poziomy psychiki połączą się w jedno, poczujemy prawdziwą wolność.

3. Określenie własnych kompleksów

Każdy z nas może powiedzieć “Mam kompleks”. Czasem jednak problem ten bywa tak rozbudowany, że to kompleks może powiedzieć “Mam cię”. Kompleksy nas ograniczają, blokują nasz potencjał i nie pozwalają na pełen rozwój.

Jung mówił w swoich pracach o tym, że kompleksy wiążą się z wrodzonymi ideałami i z osobistym doświadczeniem. Na podstawie tych informacji i w oparciu i psychologię analityczną, możemy wyróżnić:

• Kompleks Krezusa: potrzeba posiadania pieniędzy i władzy, aby czuć się lepszym od innych.
• Syndrom Kaina: chorobliwa zazdrość.
• Zespół Achillesa: potrzeba ukrywania własnej wrażliwości.
• Kompleks Brunhildy: postrzeganie własnego partnera jako bohatera.
• Syndrom Herostratesa: nieustanna potrzeba zwracania na siebie uwagi.
• Kompleks Antygony: potrzeba dawania opieki i troski.
  

4. Typ osobowości

Jednym z najszerzej wykorzystywanych narzędzi w terapii Jungowskiej jest niewątpliwie wskaźnik Myersa-Briggsa, stworzony przez Isabel Briggs Myers i Katharine Cook Briggs. Skala ta została stworzona w oparciu o dzieło Typy Psychologiczne Carla Junga, a jej zastosowanie ma następujące cele:

• Określenie gdzie znajduje się pacjent na skali pomiędzy introwersją a ekstrawersją.
• Zrozumienie jak odbieramy otoczenie i informacje, które z niego napływają.
• Zrozumienie własnego procesu podejmowania decyzji (w oparciu o emocje bądź rozsądek).
• Odkrycie swoich preferencji i potrzeb emocjonalnych.

Jakie techniki stosuje się w terapii Jungowskiej?

Co ciekawe, Jung nigdy nie chciał ustandaryzować swoich teorii ani tworzyć metodologii, by ściśle zdefiniować proces terapii. Dlatego też zwolennicy jego założeń musieli sami wyciągać wnioski z artykułów, książek i esejów Junga. Na podstawie ich wniosków udało się dojść do pewnego konsensusu, który obecnie stanowi bazę terapii Jungowskiej.

Terapeuci mają zatem do wykorzystania zestaw technik opartych na relacji pomiędzy terapeutą a pacjentem. Relacja taka musi cechować się bliskością, zaufaniem i poczuciem partnerstwa. Sam Jung stwierdził, że w psychoterapii musimy osiągnąć następujący cel.

Szacunek w stosunku do pacjenta oraz pozyskanie jego zaufania stanowią kluczowe elementy terapii Jungowskiej. Tylko w ten sposób można stworzyć pole do partnerskiej współpracy i do zastosowania poniższych technik:

Dialog terapeutyczny

Terapia Jungowska to przede wszystkim dialog. Pacjent musi czuć się swobodnie i bezpiecznie. Tylko wtedy terapeuta może zastosować pozostałe techniki, takie jak analiza snów czy techniki kreatywne. Pomagają one zarówno pacjentowi, jak i terapeucie przenieść się do podświadomości pacjenta i podjąć próbę jej zmiany.

Analiza snów

Niektórym może się wydawać, że aby umieć analizować sny, wystarczy kupić jedną z książek, jakie napisał na ten temat Jung. Niestety, nie jest to takie proste. Zestaw symboli i archetypów pojawiających się w snach pacjenta musi być interpretowany w kontekście jego osobowości i bieżącej sytuacji, ponieważ elementy te są ściśle ze sobą powiązane. Analiza snów podczas terapii jest zatem bardzo skomplikowanym, pracochłonnym, a jednocześnie bardzo obnażającym procesem.

Skojarzenia słowne

Test skojarzeń słownych to popularna strategia w terapii Jungowskiej. Terapeuta mówi jakieś słowo lub frazę, a pacjent mówi jakie pierwsze skojarzenie przychodzi mu do głowy. Szybkość odpowiedzi lub zwłoka z jej podaniem może dostarczyć cennych informacji o nieuświadomionych oporach lub kompleksach pacjenta.

Techniki kreatywne

W zależności od osobowości pacjenta, terapeuta może zastosować różne techniki kreatywne. Malowanie, rysowanie czy zapisywanie snów może być niezwykle pomocne w procesie terapeutycznym. Wszelkie zajęcia, które sprzyjają wyrażaniu siebie, rozwijaniu wyobraźni i przenoszeniu jakichś elementów z podświadomości do świata rzeczywistego mają silnie terapeutyczne efekty.

Czy terapia Jungowska jest skuteczna?

Terapia Jungowska wygląda zapewne ciekawie i kusząco. Najważniejsze pytanie jednak brzmi: Czy jest ona skuteczna? Odpowiedź brzmi: Tak.

Terapia Jungowska pomaga radzić sobie z wieloma problemami natury psychologicznej. Może ona pomóc osiągnąć wyższy poziom zadowolenia z życia i podnieść naszą efektywność. Poprawia również jakość relacji z partnerem, rodziną, przyjaciółmi czy też współpracownikami.

Co najważniejsze, dzięki terapii Jungowskiej jesteśmy w stanie lepiej zrozumieć samych siebie i sprawniej pokonywać przeszkody w kryzysowych momentach.

Według badań opublikowanych w 2013 r., do osiągnięcia pełnego sukcesu terapeutycznego w drodze terapii Jungowskiej, należy odbyć 90 sesji. Choć nie każdy jest gotowy na tak długą i dogłębną wędrówkę do własnego wnętrza, to jest to podróż, w którą zdecydowanie warto się wybrać. Pamiętajmy bowiem, że jej korzyści będą bowiem odczuwalne przez resztę życia.

Przeczytaj na Piękno umysłu

Terapia narracyjna – na czym polega i jak ją stosować

Terapia narracyjna ma na celu stworzenie pełnego szacunku, pozbawionego obwiniania podejścia do terapii i współpracy między terapeutą a pacjentem.