Strach przed strachem, czyli agorafobia

Wiele napisano lub powiedziano o agorafobii. To zaburzenie jest często błędnie rozumiane jako „lęk przed otwartymi przestrzeniami lub przestrzeniami, w których gromadzi się wiele osób”. Nie jest to do końca poprawne, ponieważ agorafobia charakteryzuje się raczej lękiem przed strachem niż lękiem przed otwartymi przestrzeniami. Innymi słowy to strach przed strachem.

Według Diagnostycznego i statystycznego podręcznika zaburzeń psychicznych DSM-5, agorafobia charakteryzuje się głównie dwoma kryteriami diagnostycznymi:

1. Intensywny strach przed dwiema lub więcej z następujących sytuacji:

• Korzystanie z transportu publicznego.
• Przebywanie na otwartej przestrzeni (parki, mosty, ulice).
• Przebywanie w miejscach zamkniętych (teatry, kina, centra handlowe).
• Stanie w kolejce lub przebywanie w środku tłumu.

2. Intensywny strach przed takimi sytuacjami (w większości przypadków) obraca się wokół doświadczenia ataku paniki i niemożności ucieczki lub uzyskania pomocy.

Właśnie dlatego problematyczną emocją leżącą u podstaw agorafobii jest strach przed strachem. Nie chodzi o to, że sytuacja agorafobiczna, taka jak stanie w kolejce lub bycie w kinie, jest problemem samym w sobie. Raczej o to, że osoba bardzo boi się przeżyć intensywny strach, który wywołuje u niej atak paniki lub kryzys lękowy.

Atak lęku, który jej zdaniem może pojawić się w takich sytuacjach i którego się obawia.

W tym artykule pokrótce wyjaśnimy emocjonalne funkcjonowanie agorafobii. Zobaczymy, co ją powoduje, co ją utrzymuje, a także znajdziesz szereg praktycznych pomysłów, aby Cię nie ograniczała.

„Strach jest naturalny u roztropnych, a umiejętność przezwyciężenia go oznacza odwagę”

-Alonso de Ercilla i Zúñiga-

Agorafobia: coś więcej niż strach przed przebywaniem na otwartej przestrzeni

Kiedy dana osoba cierpi na agorafobię, tak naprawdę nie boi się przebywać na otwartej przestrzeni lub tam, gdzie jest wielu ludzi. To, czego się boi, to raczej atak lęku lub paniki na TYM miejscu. Dlatego unika wychodzenia z domu i ogranicza miejsca, do których się udaje.

Innymi słowy, agorafobię definiuje strach przed strachem. Dlatego taka osoba tworzy swoistą „mapę” miejsc, w których czuje się bezpiecznie lub niebezpiecznie. I dlatego udaje się tylko do tych miejsc, w których nie boją się ataku paniki. A jeśli dana osoba musi odbyć dalszą podróż i nie może uniknąć tej sytuacji, prosi o towarzystwo osobę, której ufa.

Podobnie, osoba z agorafobią może całkowicie nie być w stanie opuścić miejsc, które określiła jako „bezpieczne”, jeśli nie towarzyszy jej ktoś, komu ufa. Z tego powodu strachowi przed strachem prawie zawsze towarzyszą objawy depresji.

Są one wynikiem negatywnego obrazu siebie, jaki posiada podmiot oraz poczucia niezdolności, którego doświadcza w codziennych zadaniach.

Skąd ten strach przed strachem?

W zdecydowanej większości przypadków osoba z agorafobią doświadczyła wcześniej bardzo intensywnego epizodu lęku lub napadu paniki. Ponieważ to doświadczenie wyzwala u niej najgłębszy i najbardziej prymitywny strach (intensywna aktywacja ciała migdałowatego mózgu).

Taka osoba wierzy, że umrze, albo że natychmiast zemdleje. Niektórzy uważają również, że „oszaleją” lub stracą kontrolę nad zwieraczami (i “narobią w majtki”).

Z tego powodu człowiek zaczyna odczuwać strach przed tym strachem (przed kryzysem lub atakiem paniki). W konsekwencji podejmuje się środki ostrożności w celu zmniejszenia poziomu ryzyka. Te środki ostrożności to zachowania unikowe.

Niestety wszystko, co osiągają, to ograniczenie praktycznej i emocjonalnej niezależności. Pogarszają bowiem obraz siebie i sprawiają, że czują się jeszcze bardziej niezdolni. I ostatecznie zwiększają swój strach, każdego dnia coraz bardziej.

Na ogól strach przed lękiem w agorafobii występuje przez większą część dnia w różnych sytuacjach. Jednak w domu, osoba czuje się chroniona, mniej bezbronna, mimo że również tu miała ataki paniki. Z tego powodu obserwuje się, jak osoby z agorafobią (nie zdając sobie z tego sprawy) oszukują same siebie.

Rozwijają szereg zachowań zabezpieczających, w wielu przypadkach przesądnych i unikających, dzięki którym czują, że wszystko jest pod kontrolą.

Jeśli unikasz „niebezpiecznych” sytuacji i nie masz ataków lęku ani ataków paniki, dlaczego strach nie ustępuje?

Ponieważ dzięki tej mapie bezpiecznych sytuacji i unikaniu pewnych sytuacji nigdy nie doświadczysz, że „nic się nie dzieje”. Nigdy nie poczujesz, że „nie jest niebezpiecznie”. Fałszywe poczucie pewności u osoby z agorafobią tylko inkubuje i pogłębia jej strach, każdego dnia trochę bardziej.

Nie zdając sobie z tego sprawy, buduje wokół siebie rzeczywistość, która w końcu dusi jej wolność i niezależność. A wszystko ze strachu przed ponownym uczuciem strachu.

W tym miejscu odnosimy się do zachowań, które podtrzymują problem od strachu przed strachem. Oznacza to, że agorafobia jest utrzymywana przez inny element niż ten, który ją wyzwolił. Większość przypadków agorafobii rozwija się z powodu wcześniejszego doświadczenia ataku paniki (w którymś z jej wariantów).

Natomiast potem jest utrzymywana nie przez te ataki, ale przez unikanie i zachowania zabezpieczające.

„Kto boi się cierpienia, już cierpi z powodu strachu”

-Chińskie przysłowie-

Jak pokonać strach przed strachem?

Obecnie jedynym sposobem na pokonanie lęku związanego z agorafobią jest stawienie mu czoła. Konieczne jest doświadczenie percepcyjno-korekcyjne, które zrywa skojarzenia między sytuacjami-miejscami-lękiem. W tym celu należy pójść na terapię.

Istnieją różne podejścia terapeutyczne, aby przezwyciężyć strach przed strachem. Jednak jedynym podejściem, którego skuteczność została naukowo udowodniona, jest terapia poznawczo-behawioralna.

Nie oznacza to, że jest to jedyna terapia, która działa, ale jedyna, która udowodniła to empirycznymi dowodami (obiektywnymi faktami). W każdym razie, aby przezwyciężyć strach przed lękiem, musisz udać się do psychologa, który poprowadzi Cię przez niezbędne kroki, aby stawić czoła temu zaburzeniu.

Z drugiej strony, bardzo dobrym ćwiczeniem na przejęcie kontroli nad swoim problemem jest rozpoczęcie studiowania swojego przypadku i umiejętność określenia, jak daleko można się posunąć.

Oznacza to, że najpierw musisz zdefiniować swoje strefy bezpieczeństwa i ustalić maksymalną odległość, na jaką możesz oddalić się od tych stref. Po drugie, możesz spróbować przejść przez te strefy bezpieczeństwa i każdego dnia próbować pójść trochę dalej. To świetny sposób, aby zacząć tworzyć korygujące doświadczenia strachu.

Na koniec pamiętaj, że strach jest irracjonalny i dlatego wymaga korygujących doświadczeń, aby zaczął słabnąć. Samo myślenie lub czytanie poradników nie pomoże ci pokonać agorafobii. Ponieważ twój umysł musi ponownie nauczyć się, że to, czego tak bardzo się boi, jest niekomfortowe, ale nie jest niebezpieczne. Odwagi!