Samoświadomość: teorie i definicja

Możemy rozumieć samoświadomość jako ideę lub obraz, jaki mamy o sobie. Jest ona formowana i uwarunkowana przez wiele ról, które odgrywamy, nasze cele i pragnienia, naszą osobowość, naszą ideologię i filozofię – to tylko kilka z nich. Jest ona także dynamiczna, co oznacza, że zmienia się z upływem czasu.

Poznanie siebie pomaga nam zdecydować, co i jak powinniśmy myśleć i co robić w każdej sytuacji. Ta wiedza o sobie może być tożsamością indywidualną lub grupową. Świadomość naszej tożsamości i tożsamości innych czyni nasze życie łatwiejszym i ułatwia nasze relacje.

W psychologii możesz badać samoświadomość z różnych perspektyw. Psycholodzy osobowości koncentrują się na poznaniu treści tożsamości, tworząc jej typologie. Psychologia społeczna chce się dowiedzieć, w jakim stopniu wpływa ona na nasze relacje i na odwrót.

W jaki sposób kształtuje się i modyfikuje samoświadomość

W tym artykule, porozmawiamy o dwóch teoriach wyjaśniających, w jaki sposób powstaje lub rozwija się samoświadomość. Jedną z nich jest “teoria rozbieżności Ja”, która koncentruje się wokół wewnętrznej regulacji jednostki. Druga to “teoria lustrzanego ego”, która koncentruje się wokół regulacji społecznej.

Teoria rozbieżności Ja

Teoria ta zaczyna się od założenia, że ​​człowiek szuka spójności między różnymi spostrzeżeniami, które posiada na swój temat. Tutaj pojawiają się inne samoświadomości. Są to:

• “Idealne ja” to samoświadomość, która mówi nam, kim chcemy się stać.
• “Odpowiedzialne ego” to samoświadomość, która ma ideę tego, kim powinniśmy się stać.
• “Potencjalne ja” to samoświadomość na temat naszego potencjału, do jakiego stopnia możemy go osiągnąć.
• “Oczekiwane ja” jest samoświadomością dotyczącą przewidywania, kim możemy się stać w przyszłości.

Te samoświadomości są do siebie bardzo podobne. Różnią się tylko małymi niuansami. Ważną rzeczą w tych “ja” jest to, że tworzą rozbieżności z naszą obecną samoświadomością. Kiedy jedna z nich jest rozbieżna z naszą obecną samoświadomością, odczuwamy niepokój. Stąd niepokój będzie motywował zmiany w samoświadomości, aby rozwiązać te rozbieżności.

Na przykład, jeśli w naszym “idealnym ja” widzimy siebie jako ludzi wspólnoty, ale zwykle zachowujemy się w sposób samolubny, wtedy pojawi się rozbieżność. Możemy rozwiązać tę sprzeczność na różne sposoby:

• Zmieniając nasze egoistyczne zachowanie, a wraz z nim naszą obecną samoświadomość.
• Inaczej postrzegając nasze zachowanie, odrzucając je jako samolubne, a tym samym zmieniając naszą obecną samoświadomość.
• Zmieniając nasz “ideał”, dostosowując go do naszej obecnej samoświadomości.

Teoria lustrzanego “ja”

Wizja ta zaczyna się od stworzenia samoświadomości jako procesu, w którym społeczeństwo ma duże znaczenie. Ważne są tutaj wyobrażenia, jakie mają o nas inni. Budujemy pojęcie tego, kim jesteśmy poprzez informacje, które inni przekazują nam o nas samych.

Dzieje się tak, ponieważ uświadamiamy sobie, że inni mają pewne wyobrażenie o tym, kim jesteśmy według nich. Dlatego też staramy się dowiedzieć, jakie ono jest. Nie chcemy rozbieżności między wyobrażeniem, jakie mają o nas inni i naszą własną samoświadomością. Kiedy taka rozbieżność istnieje, możemy ją rozwiązać na dwa sposoby:

• Zmieniając nasze relacje z tymi, którzy widzą nas inaczej, niż my sami.
• Zmieniając wyobrażenie, które sami o sobie mamy.

Ta teoria wyjaśnia, dlaczego szukamy związków z osobami, które zgadzają się z naszą samoświadomością i unikamy ludzi, którzy postrzegają nas w inny sposób, niż my sami. Pomaga nam to również zrozumieć efekty oczekiwań, jakie ludzie mogą mieć co do danej osoby, przykładem może być efekt Pigmaliona.

Ważnym aspektem jest to, że nie postrzegamy siebie tak, jak inni naprawdę nas widzą, ale jak sądzimy, że nas widzą. Ustalamy sami, jak inni postrzegają nas nie na podstawie informacji, które otrzymujemy od nich, ale na podstawie naszej własnej percepcji. Tworzymy wyobrażenie o sobie i uważamy, że inni widzą nas w ten sam sposób.

Obie teorie wyjaśniają w inny, ale nie sprzeczny ze sobą sposób, jak samoświadomość jest formowana i modyfikowana. Interesujące jest spojrzenie na to z szerokiej perspektywy. Warto zrozumieć, w jaki sposób “ja”, w teorii rozbieżności Ja, może być również tworzone i modyfikowane w konsekwencji wpływu społecznego. Biorąc pod uwagę te dwie pozycje, uzyskujemy rzetelny obraz samoświadomości.