Psychoneuroimmunologia i hormony tarczycy: jak są ze sobą powiązane?

Związek między mózgiem, układem odpornościowym, układem hormonalnym i powiązanymi chorobami – to właśnie tym zajmuje się i bada psychoneuroimmunologia lub psychoneuroendokrynoimmunologia (PNI). Jednym z problemów poruszanych przez tę dyscyplinę naukową jest możliwy związek między czynnikami psychologicznymi a chorobami autoimmunologicznymi. W poniższym artykule mówimy konkretnie o chorobach tarczycy pochodzenia autoimmunologicznego.

Modyfikacja pewnych aspektów psychologicznych może poprawić progresję lub rokowanie chorób autoimmunologicznych, takich jak choroba Hashimoto. Przyjrzymy się, jak czynniki osobowości, stres i ogólnie zdrowie psychiczne mogą być powiązane z chorobami tarczycy.

Psychoneuroimmunologia

Psychoneuroimmunologia to dyscyplina naukowa badająca związek między układem odpornościowym a określonymi chorobami. Termin ten został po raz pierwszy wymyślony przez psychologa Roberta Adera i immunologa Nicholasa Cohena w 1975 roku. Obaj zdołali zademonstrować związek między układem nerwowym i odpornościowym. Innymi słowy, pokazali, jak emocje mogą wpływać na nasz układ odpornościowy i odwrotnie.

Jednym z celów psychoneuroimmunologii jest badanie, z holistycznego i multidyscyplinarnego podejścia, pochodzenia niektórych chorób, zwłaszcza chorób przewlekłych pochodzenia autoimmunologicznego.

Dyscyplina ta opiera się na fakcie, że emocje, stres, lęk i depresja powodują zmiany zarówno w układzie hormonalnym, jak i odpornościowym. Mikrobiota jelitowa również odgrywa kluczową rolę w psychoneuroimmunologii. Jest tak, ponieważ choroby autoimmunologiczne są związane z brakiem równowagi w mikrobiocie.

PNI zajmuje się również badaniem roli cech osobowości w powstawaniu i przebiegu chorób autoimmunologicznych, roli neuroprzekaźników i neuropeptydów w odporności oraz współwystępowania zaburzeń immunologicznych i chorób psychicznych.

Tarczyca, hormony tarczycy i choroby tarczycy pochodzenia autoimmunologicznego

Tarczyca to gruczoł w kształcie motyla, którego funkcją jest wytwarzanie niezbędnej ilości hormonów w celu zaspokojenia zapotrzebowania tkanek obwodowych. Organ ten jest ważny dla regulacji temperatury ciała. Często nazywa się ją „termostatem ciała”.

Mamy tendencję do kojarzenia tarczycy jedynie ze zmianami masy ciała. Jednak tak naprawdę jej funkcja jest znacznie bardziej złożona. Tarczyca odgrywa rolę w prawie każdym narządzie i układzie w ciele. Na przykład:

• Wytwarza hormony niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju. Są one niezbędne do rozwoju układu nerwowego.
• Reguluje wiele procesów metabolicznych.
• Bierze udział w syntezie i degradacji białek i tłuszczów.
• Bierze udział w utrzymaniu tkanek wątroby, serca i układu nerwowego.

Jak działa tarczyca?

Podwzgórze wydziela hormon uwalniający tyreotropinę (TRH), który stymuluje przysadkę mózgową do wytwarzania hormonu tyreotropowego (TSH lub tyreotropiny).

TSH stymuluje tarczycę do produkcji hormonów tarczycy T3 (trójjodotyronina) i T4 (tyroksyna). Przysadka mózgowa spowalnia lub przyspiesza uwalnianie TSH w zależności od ilości hormonu tarczycy we krwi.

Zaburzenia tarczycy można podzielić na choroby powodujące nadmierną produkcję hormonu tarczycy (nadczynność tarczycy) oraz takie, w których dochodzi do niedoboru produkcji hormonu tarczycy (niedoczynność tarczycy).

Niedoborowi lub nadmiernemu wytwarzaniu hormonu tarczycy może towarzyszyć obecność przeciwciał (przeciwciało przeciw tyreoglobulinie – Tg- lub przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej – TPO-). Sugeruje to, że przyczyną choroby tarczycy jest choroba autoimmunologiczna, taka jak choroba Gravesa i Hashimoto. W efekcie są to choroby wywoływane przez nasze przeciwciała „mylące się” i atakujące naszą tarczycę.

Choroba Gravesa-Basedowa: autoimmunologiczna nadczynność tarczycy

Choroba Gravesa-Basedowa jest najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy. Organizm wytwarza nadmiar hormonów tarczycy, więc przysadka zmniejsza produkcję TSH, aby ograniczyć produkcję hormonów. Dlatego badanie krwi wykryje wysoki poziom hormonów tarczycy, ale niski poziom TSH.

Przejawem tej choroby jest zwiększenie metabolizmu (utrata masy ciała pomimo zwiększonego apetytu) oraz nasilenie aktywności współczulnego układu nerwowego.

Ponadto nerwowości, drażliwości i lękowi towarzyszą objawy, takie jak między innymi zwiększona częstość oddechów i częstość akcji serca, arytmia lub kołatanie serca, nietolerancja ciepła oraz drżenie.

Leczenie ma na celu obniżenie poziomu hormonów tarczycy. Leki beta-adrenergiczne (takie jak propranolol czy metoprolol) blokują wpływ stanu nadczynności tarczycy na funkcję współczulnego układu nerwowego. Stosuje się także leki przeciwtarczycowe, takie jak metamizol lub propylotiouracyl.

Choroba Hashimoto: autoimmunologiczna niedoczynność tarczycy

Choroba Hashimoto powoduje niedoczynność tarczycy. Innymi słowy, deficyt w produkcji hormonów tarczycy. Deficyt ten zmusza przysadkę mózgową do zwiększenia wydzielania TSH w celu pobudzenia tarczycy i produkcji większej ilości hormonów. Dlatego badania krwi wykryją wysoki poziom TSH, ale niewystarczający poziom hormonów tarczycy.

Główną przyczyną niedoczynności tarczycy jest brak jodu. Jednak w krajach rozwiniętych, gdzie podaż jodu jest gwarantowana, pierwszą przyczyną niedoczynności tarczycy jest choroba autoimmunologiczna.

Brak hormonów tarczycy powoduje zmniejszenie metabolizmu (przyrost masy ciała). Objawy takie jak bradykardia, wzdęcia, zmęczenie i zmęczenie, problemy z koncentracją i pamięcią, nietolerancja zimna, wypadanie włosów i łamliwe paznokcie oraz objawy depresyjne to tylko kilka z długiej listy objawów.

Główne leczenie polega na podawaniu syntetycznego hormonu tarczycy (lewotyroksyny) w celu uzupełnienia braków w organizmie.

Podejście do chorób tarczycy z punktu widzenia psychoneuroimmunologii

PNI wyjaśnia, że stresujące wydarzenie wywołuje zmienioną odpowiedź fizjologiczną z powodu wysokiego poziomu ACTH i kortyzolu. Zwiększenie ich może wpłynąć na funkcjonalność układu odpornościowego i zwiększyć podatność na wiele chorób, w tym choroby endokrynologiczne i autoimmunologiczne.

Aktywacja układu stresowego obejmuje układ nerwowy, hormonalny i odpornościowy. Stres zmienia funkcję osi podwzgórze-przysadka-tarczyca (HHT): hamowane jest wydzielanie TSH, a obwodowa konwersja tyroksyny (T4) do trójjodotyroniny (T3), która jest najbardziej aktywnym hormonem tarczycy w organizmie, jest również zahamowana.

Prawda jest taka, że stres może wywołać różne zaburzenia immunologiczne. Jednak nie udało się wyjaśnić, w jaki sposób te zaburzenia mogą obrócić się przeciwko samemu ciału. Zasugerowano, że przeciwciała przeciwko receptorowi TSH mogą być wytwarzane w wyniku defektu nadzoru immunologicznego.

Najważniejsze jest to, że stres wpływa na układ odpornościowy, zmieniając poziom hormonów. Wpływa szczególnie na glikokortykoidy, neuroprzekaźniki i cytokiny. Może to przyczynić się do rozwoju autoimmunizacji u osób predysponowanych genetycznie.

Jak widać, relacja jest o wiele bardziej złożona, niż można by się spodziewać. Istnieje wyraźna potrzeba kompleksowego podejścia. Z tego powodu psychoneuroimmunologia działa w oparciu o kilka filarów.

Podstawowe filary psychoneuroimmunologii

• Interwencja żywieniowa w celu regulacji stanu zapalnego w organizmie i dostarczenia elementów niezbędnych do jego naprawy. Związek między mikrobiotą a zaburzeniami autoimmunologicznymi wyjaśnia znaczenie diety. Dokładniej mówiąc, istnieją badania, które łączą autoimmunizację z nietolerancją glutenu. Dlatego zwolennicy tej teorii uważają, że należy go wyeliminować z diety. Niemniej jednak ta sugestia ma zarówno zwolenników, jak i krytyków.
• Suplementacja oparta na dowodach naukowych. Na przykład zioła lecznicze, ortomolekularne produkty medycznych, omega-3, witamina C, enzymy trawienne, etc.
• Biorytm: jest to główny regulator na poziomie hormonalnym. Odnosi się do godzin i nawyków snu, produkcji melatoniny oraz fizjologicznego harmonogramu posiłków i postów.
• Ćwiczenia fizyczne i ruch.
• Medytacja i uważność oraz inne interwencje w sferze psycho-emocjonalnej. Na przykład techniki radzenia sobie ze stresem, rozwój osobisty i poszukiwanie motywacji. Techniki pomagające pacjentowi regulować układ odpornościowy i układ hormonalny, które są zaangażowane w chorobę.
• W razie potrzeby fizjoterapia, psychoterapia i interwencje farmaceutyczne.

Psychoneuroimmunologia może być promykiem nadziei dla pacjentów przewlekle chorych

Zwykle, kiedy mówimy o chorobach autoimmunologicznych, odnosimy się również do chorób lub procesów przewlekłych. Rzeczywiście, diagnoza dysfunkcji tarczycy pochodzenia autoimmunologicznego zwykle oznacza, że chory musi przyjmować leki do końca życia. Jednak leczenie nie kończy się na tym.

Psychoneuroimmunologia jest wspaniałym przykładem tego, jak uczenie się o swojej chorobie, poszukiwanie informacji i aktywny udział w leczeniu może pomóc poprawić Twoją sytuację.

Jeśli porozmawiasz z kimś z dysfunkcją tarczycy, prawdopodobnie powie Ci, że nadal ma objawy, które ograniczają jego jakość życia – mimo przyjmowania odpowiednich leków. Jednak PNI jest w stanie wprowadzić niewielkie zmiany w nawykach, które mogą znacznie złagodzić objawy lub wywołaną przez nie niepełnosprawność.