Psychologia stosowana – czym tak naprawdę jest?

Aby uzmysłowić sobie to, czym jest psychologia stosowana, najlepiej byłoby użyć obrazowego przykładu. Można po prostu pomyśleć o całej dziedzinie psychologii jako o wielkim drzewie z niezliczonymi gałęziami i liśćmi, z których każdy stanowi jakąś metodę lub formę starającą się zrozumieć ludzkie zachowanie.

W tym chaosie liści i gałęzi jest także i taka, która się wyróżnia od reszty. To właśnie będzie psychologia stosowana.

Psychologia stosowana to najogólniej rzecz biorąc dziedzina nauki, która próbuje pomóc na znaleźć konkretne rozwiązania problemów, które napotykamy w naszym codziennym życiu. Możesz w tym momencie spytać, czy to nie jest właśnie to, co zawsze robiła psychologia? Czy ta nauka nie skupiała się od początku na pomaganiu i znajdowaniu odpowiedzi na najbardziej powszechne i złożone potrzeby człowieka? Cóż, właściwie to nie tak do końca.

“Inteligencja składa się nie tylko z wiedzy, ale także umiejętności zastosowania tej wiedzy w praktyce.”
-Arystoteles-

Psychologia stosowana – jej początki

Na początku psychologia była bardziej skoncentrowana na gromadzeniu informacji i zrozumieniu procesów psychologicznych. Mówimy tutaj o wielu podstawowych procesach, takich jak uwaga, pamięć, nauka lub język. Nazywamy to ekscytującym, ogromnym i stale rozwijającym się polem, na którym “uprawiana” jest szeroka dziedzina nauki. Możemy ją określić mianem psychologii podstawowej.

Ale dopiero pod koniec XIX i na początku XX wieku psychologia zdołała wykonać ogromny skok do przodu. Było to możliwe głównie dzięki niemiecko-amerykańskiemu psychologowi Hugo Munsterbergowi. Munsterberg pomógł skierować tę szeroko rozumianą dziedzinę nauki w innym kierunku – a mianowicie na poszukiwanie praktycznych rozwiązań wielu standardowych problemów ludzkich.

Z całą tą wiedzą, jaką generowała psychologia podstawowa, jej pole działania rozszerzyło się na transformację życia i poprawę zdrowia, nauki oraz ogólnego poczucia dobrobytu. Jak widać na tym przykładzie, praktycznie rzecz biorąc nie można myśleć o tych dwóch obszarach jako oddzielnych podmiotach.

Podstawowa psychologia i psychologia stosowana to dwie podstawowe gałęzie tego samego drzewa. A to spektakularne drzewo nigdy nie przestanie rosnąć. Dzięki temu wciąż będziemy w stanie znaleźć nowe sposoby na poprawę naszego życia.

Hugo Munsterberg: twórca psychologii stosowanej

Hugo Munsterberg bardzo często i dokładnie czytał prace Immanuela Kanta. Miał także dobre relacje z Williamem Jamesem, który zaprosił go do współpracy razem z nim w laboratorium psychologii na Uniwersytecie Harvarda. Jednak wzajemne relacje między tymi dwoma naukowcami nie skończyły się jednak zbyt dobrze.

Można domniemywać, że przyczyną wzajemnych tarć było to, że William James był zainteresowany badaniem zjawisk paranormalnych. Natomiast Hugo Munsterberg, uczeń Wilhelma Wundta i gorący orędownik zasady obiektywizmu oraz praktyczności, nie mógł zrozumieć ani tym bardziej zaakceptować tej strony zainteresowań Jamesa.

Munsterberg skatalogował wszystko to, co nie było jego zdaniem logiczne i namacalne. Określił ten zbiór jako “psychologia abrakadabry”. Jego głównym zainteresowaniem w tamtym czasie była poprawa produktywności przedsiębiorstw. Może dlatego zawsze odczuwał pewne niezrozumienie dla swoich działań ze strony swoich kolegów akademickich.

Rozumieli oni psychologię jako coś ściśle związanego z warunkami laboratoryjnymi. Ich perspektywa ograniczała się do obserwacji i eksperymentowania. Końcowym celem takiego postępowania miała być publikacja artykułu. A za szczególne osiągnięcie uważali okazję do podważenia teorii opracowanej przez swojego kolegę.

Przyczyna

Powód, dla którego Hugo Munsterberg położył fundamenty pod nową dziedziną, jaką stała się psychologia stosowana, był bardzo konkretny. Chciał on poprawić umiejętności pracowników w czasach, gdy dziedzina naukowego podejścia do przemysłu i zarządzania procesami przemysłowymi (lub inaczej mówiąc tayloryzm) wymagały nowych umiejętności. System taki wymagał lepiej przygotowanych i zdolnych pracowników do bardziej złożonego środowiska pracy.

Pomimo tego, że Hugo Munsterberg zmarł w wieku zaledwie 50 lat, jego wkład w dziedzinę psychologii był naprawdę znaczący. Najbardziej godne uwagi było to, że stworzył on całą psychologię przemysłową i liczne testy oceniające umiejętności zawodowe. Położył nawet podwaliny pod psychologię sądową, tworząc skalę testowania wiarygodności świadków.

Różne aspekty, jakimi cechuje się psychologia stosowana

Na początku stwierdziliśmy, że spora część narzędzi i wiedzy wykorzystywanych w tej dziedzinie nauki wywodzi się bezpośrednio z psychologii podstawowej. W praktyce jednak zastosowanie i rozwój nowych narzędzi zawsze daje okazję do odkrywania i tworzenia nowej wiedzy, danych i koncepcji. To samo dotyczy także psychologii stosowanej. Psychologia stosowana wykazuje pewną niezależność od siostrzanej gałęzi psychologii podstawowej.

W związku z tym psychologia stosowana ma również nieskończoną liczbę obszarów działania. Obszary te odnoszą się do naszych najbardziej codziennych okoliczności. Dzięki psychologii stosowanej możemy znaleźć nowe, bardziej optymalne rozwiązania dla naszych problemów, zwiększyć nasze umiejętności, usprawnić procesy i wprowadzić innowacje itp. Zobaczmy te cechy wykorzystując do tego kilka przykładów wziętych z życia.

“Teoria jest naprawdę bardzo dobra, ale jak mamy ją wprowadzić w życie? Jest to coś całkowicie niepraktycznego. Bo żadna teoria nie ma jakiejkolwiek wartości, za wyjątkiem intelektualnej gimnastyki.”
-Swami Vivekananda-

Psychologia stosowana i jej niektóre zastosowania

• Psychologia zdrowia. Chociaż jest to dziedzina nauki związana z psychologią kliniczną, to są to jednak dwie zupełnie różne dyscypliny. Psychologia zdrowia analizuje związek między ludzkim zachowaniem a zaburzeniami fizycznymi. Ponadto stara się zapobiegać i leczyć różne choroby.
• Psychologia kliniczna. Koncentruje się na zapobieganiu i leczeniu zaburzeń zachowania. Celem tej dziedziny nauki jest poprawa jakości życia i uzyskanie dobrego samopoczucia psychicznego.
• Psychologia sportowa. Ma ona na celu zwiększenie wydajności sportowców, na przykład poprzez zmniejszenie tremy przed występami na arenach publicznych i poprawę współpracy zespołowej.
• Psychologia organizacyjna. Ta dziedzina wraz z psychologią kliniczną to dwie z najbardziej znanych gałęzi psychologii stosowanej. W tym przypadku jej celem jest poprawa środowiska pracy, rozwiązywanie problemów, optymalizacja szkolenia, maksymalizacja umiejętności i zarządzanie kapitałem ludzkim danej organizacji.
• Psychologia edukacyjna. Tutaj psychologia stosowana wykorzystuje psychologię podstawową do ulepszania zasad uczenia się i wykorzystywanej do tego celu metodologii. Ma ona na celu zrozumienie, w jaki sposób uczniowie się kształcą i zapewnienie im środków pomocnych w ich codziennym życiu.
• Psychologia środowiskowa. Stara się ona zrozumieć, w jaki sposób ludzie odnoszą się do otoczenia i to, jak środowisko może wpływać na nasze zachowanie.
• Psychologia śledcza i sądowa. W tym przypadku praca profesjonalisty nie ogranicza się jedynie do badań nad przestępczością. Analizuje ona także prawidłowość zeznań, przygląda się rozprawom procesowym, zapewnia opiekę ofiarom przestępstw itp.
• Psychologia marketingowa. Wszyscy wiemy, że marketing jest istotną częścią gospodarki konsumenckiej. Zrozumienie tego, co motywuje kupującego do wyboru określonych produktów i jakie podświadome procesy determinują jego pragnienia i potrzeby, są ważnymi elementami tego interesującego obszaru psychologii.

Niezwykle rozwinięta dziedzina nauki

Podsumowując, każda z powyższych dziedzin może zostać uznana za jedną z gałęzi psychologii stosowanej. Istnieje także wiele innych dziedzin, o których moglibyśmy wspomnieć, takich jak psychologia postępowania w nagłych wypadkach, psychologia bezpieczeństwa ruchu, psychologia starzenia się itd. Są to tylko przykłady, które pokazują, w jak wielu różnych sytuacjach cenna może okazać się psychologia stosowana.