Psychologia społeczna - czym jest i dlaczego jest taka ważna?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Roberto Muelas Lobato.

Ostatnia aktualizacja: 11 lutego, 2023

W obszarze psychologii można dokonać podziału na psychologię stosowaną i psychologię podstawową. Psychologia podstawowa bada proste procesy psychologiczne takie jak: percepcja, uwaga, pamięć, język i uczenie się. Z drugiej strony, psychologia stosowana koncentruje się na badaniu innych cech psychologicznych bardziej związanych z rozwiązywaniem problemów. W obrębie psychologii stosowanej istnieją różne aspekty, z których jedną jest psychologia społeczna.

Psychologię społeczną można zdefiniować jako badanie interakcji między ludźmi, zwłaszcza w grupach społecznych i sytuacjach. Podkreśla wpływ sytuacji społecznych na ludzkie zachowanie. Mówiąc bardziej dokładnie psychologia społeczna koncentruje się na naukowym badaniu tego w jaki sposób na ludzkie myślenie, uczucia i zachowania wpływa rzeczywista, wyobrażona lub domniemana obecność innych ludzi (Allport, 1985).

Co bada psychologia społeczna?

Celem psychologii społecznej jest badanie relacji społecznych (Moscovici i Markova, 2006). Twierdzi się, że społeczne procesy psychologiczne różnią się od indywidualnych procesów psychologicznych. Psychologia społeczna stara się zrozumieć zarówno zachowanie grupowe jak i indywidualne reagując na lub myśląc o otoczeniu społecznym.

Psychologia społeczna specjalizuje się w badaniu zachowania ludzi na poziomie grupy bardziej niż cokolwiek innego. Próbuje opisać i wyjaśnić ludzkie zachowanie poprzez redukcję tego do zmiennych psychologicznych. W ten sposób psychologia społeczna stara się ustalić teorie na temat ludzkich zachowań, które pomagają przewidywać wzorce zachowań zanim się pojawią, a następnie interweniować. Znając poszczególne czynniki, które promują określone zachowania ma on na celu interweniowanie i zmienianie tych wzorców.

Tematy w obrębie psychologii społecznej

Tematy, które obejmuje psychologia społeczna są szerokie i różnorodne (Gergen, 1973). Koncentrując się na pewnych kwestiach, które stanowią główny przedmiot zainteresowania, możemy wyznaczyć jej tożsamość.

Tożsamość społeczna (Taylor i Moghaddam, 1994) lub stopień, w jakim ludzie identyfikują i dzielą cechy w grupach jest czynnikiem, który często bada psychologia społeczna. Tożsamość społeczna często decyduje o tym, jak ludzie będą się zachowywać. Na przykład, gdy osoba silnie identyfikuje się z grupą, jej zachowanie będzie odpowiadać normom i wartościom tej grupy.

Stereotypy to inny klasyczny temat jakim zajmuje się psychologia społeczna (Amossy i Herschberg Pierrot, 2001). Stereotypy to obraz, wyobrażenia, które posiadamy na temat innej grupy. Jest to zazwyczaj uproszczony i uogólniony obraz, który ma na celu sklasyfikowanie wszystkich członków konkretnej grupy.

Na przykład, powszechnym stereotypem w Europie jest to, że Hiszpanie są leniwi. Ludzie, którzy posiadają taki stereotyp o Hiszpanach ilekroć spotykają się z nimi, będą myśleć, że są leniwi zanim jeszcze ich dokładnie poznają.

Psychologia społeczna i uprzedzenia

Uprzedzenia są ściśle związane ze stereotypami (Dovidio, Hewstone, Glick i Esses, 2010). Uprzedzenia są z góry przyjętymi postawami, które powodują, że podejmujemy szybkie decyzje dotyczące danej osoby lub sytuacji. Są to osądy, które są dokonywane na podstawie niekompletnych informacji i zwykle są negatywne.

Obecnie wiele osób błędnie uważa, że ​​wszyscy muzułmanie są agresywni i pełni poparcia dla terroryzmu. Nawet mając do czynienia z wyraźnymi dowodami przeciwko temu błędnemu osądowi wiele ludzi upiera się aby w to uwierzyć. Te przekonania wpływają na ich uczucia i zachowania wobec osób praktykujących tę religię.

Innym obszarem badań psychologii społecznej są wartości (Ginges i Atran, 2014). Wartości są zestawem wytycznych, które społeczeństwa ustanawiają, aby móc je wypełniać. Wartości mają zazwyczaj konsensus społeczny i różnią się między kulturami. Wartości są tak ważne, że dla niektórych stają się święte. Pomimo irracjonalności niektórych z nich, ludzie będą ich bronić do maksimum, a nawet dokonywać wielkich poświęceń dla nich samych.

Biorąc pod uwagę ogromną różnorodność tematów jakimi zajmuje się psychologia społeczna, nie jesteśmy w stanie skomentować i przedstawić wszystkich zagadnień. Tematy takie jak: agresja i przemoc, socjalizacja, praca zespołowa, przywództwo, ruchy społeczne, posłuszeństwo, konformizm oraz procesy interpersonalne i grupowe niestety nie zostały omówione.

Ważne osoby w świecie psychologii społecznej

W dziedzinie psychologii społecznej ogromne znaczenie mają:

• Floyd Allport: Najbardziej znany z bycia założycielem psychologii społecznej jako dyscypliny naukowej.
• Muzafer Sherif: Znany z przeprowadzania eksperymentu “jaskinia złodziei”, gdzie grupa skautów została podzielona na dwie grupy w celu zbadania uprzedzeń w grupach społecznych. Eksperyment przyczynił się do stworzenia realistycznej teorii konfliktu grupowego.
• Solomon Asch: Poświęcił całe swoje życie na studiowaniu wpływów społecznych. Jego badania nad konformizmem są jego najbardziej znanym dziełem, w którym użył linii o różnych rozmiarach, aby sprawdzić, czy uczestnicy udzielą złych odpowiedzi. Rzeczywiście udzielili błędnych odpowiedzi, nie dlatego, że uważali, że udzielone przez nich odpowiedzi były prawdziwe, ale po prostu aby zgadzały się z odpowiedziami udzielonymi przez innych.
• Kurt Lewin: Znany jako twórca współczesnej psychologii społecznej. Przyczynił się do teorii Gestalt. Studiował koncepcję społecznego dystansu i sformułował teorię pola. To drugie pokazuje, że niemożliwe jest poznanie prawdziwych ludzkich zachowań jeśli znajdują się poza własnym środowiskiem.
• Ignacio Martín-Baró: Poza tym, że był psychologiem, był jezuickim kapłanem. Zaproponował, aby psychologia była powiązana z społecznymi i historycznymi uwarunkowaniami obszaru, na którym się rozwija. Powinna być również związana z aspiracjami ludzi, którzy tam przebywają. Jest twórcą Psychologii Społecznej Wyzwolenia.

Inne ważne osobowości:

• Stanley Milgram: Przeprowadził eksperymenty wątpliwej etyki. Najbardziej znany jest jego eksperyment posłuszeństwo władzy. W nim, jeden uczestnik stosował wstrząsy elektryczne na drugim w obecności postaci autorytetu. Eksperyment małego świata jest także jego; jest również znany z sześciu stopni separacji.
• Serge Moskovici: Studiował reprezentacje społeczne. Jest to sposób w jaki wiedza jest ponownie formułowana, kiedy grupy ją przejmują, zniekształcając w odniesieniu od formy oryginalnej. Serge jest również znany z badań nad wpływem mniejszości.
• Philip Zimbardo: Najbardziej znany z prowadzenia eksperymentu więzienie w Stanford. W tym eksperymencie brało udział kilku studentów. Podzielono ich na dwie grupy – jedną grupę strażników więziennych i drugą więźniów. Następnie umieszczono i w imitującej więzienie piwnicy uniwersytetu. Doszli do wniosku, że to właśnie sytuacja spowodowała zachowanie uczestników, a nie ich własne osobowości.
• Albert Bandura: Wykazał, że przemoc w mediach zachęca do agresywnego zachowania osób, które je oglądają. Przeprowadził eksperyment, w którym model zachowywał się agresywne w stosunku do lalki, którą następnie naśladowały dzieci. Nazywa się to eksperymentem Bobo Doll. Bandura jest także twórcą teorii samooceny.

Podsumowanie

Jak widać, psychologia społeczna koncentruje się na naszych zachowaniach społecznych. Jest to wielka niewiadoma dla osób z zewnątrz i jest jednym z najbardziej zaskakujących rewelacji dla ludzi, którzy decydują się ją studiować.

Dzieje się tak, ponieważ często nie doceniamy siły jaką mają na nas inni, bezpośrednio lub pośrednio. W tym sensie lubimy postrzegać siebie jako w pełni niezależnych, zdolnych do działania i odczuwania tak jak chcemy, bez naszego otoczenia, które ma na nas zbyt duży wpływ.

Ale badania z zakresu psychologii społecznej pokazują nam, że tak nie jest. Dlatego właśnie budzą tak duże zainteresowanie i dlatego ta dziedzina psychologii może nas tak bardzo wzbogacić swoimi odkryciami.