Przywiązanie u ludzi, a jego podstawy neurobiologiczne

Więzi, które tworzysz z innymi ludźmi w ciągu swojego życia, mogą przyczyniać się do wywołania istotnych zmian w Twojej osobowości. W rzeczywistości pozytywne więzi, które tworzysz w późniejszych latach życia, mają potencjalną siłę do tego, by naprawić szkody wynikające z niezdrowych relacji przywiązania na wcześniejszym etapie swojego życia.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Paula Villasante.

Ostatnia aktualizacja: 25 maja, 2023

Przywiązanie jest charakterystyczną cechą występującą wyłącznie u ssaków. A to oznacza, że neurologiczne podstawy dla badań teorii przywiązania u ludzi opierają się wyłącznie na analizie zachowania tych właśnie zwierząt.

Wyniki najnowszych badań naukowych na ten temat sugerują nam, że przywiązanie opiera się przede wszystkim na wzajemnej interakcji oksytocyny i dopaminy w ciele prążkowanym.

Wydaje się zatem dość pewne, że różne ludzkie rodzaje przywiązania opierają się na tych samych zasadach zdefiniowanych przez neurobiologię. Na ogół charakteryzują się one synchronicznością między zachowaniem, a integracją sieci neuronów korowych i podkorowych zaangażowanych w mechanizmy wynagradzania i motywowania. A także wbudowaną symulacją i mentalizacją.

Ogólnie rzecz biorąc chodzi o to, że więzi, które tworzysz z innymi ludźmi w ciągu swojego życia, mogą przyczyniać się do wywołania istotnych zmian w Twojej osobowości. W rzeczywistości pozytywne więzi, które tworzysz w późniejszych latach życia, mają potencjalną siłę do tego, by naprawić szkody wynikające z niezdrowych relacji przywiązania na wcześniejszym etapie swojego życia.

Przyjrzymy się temu nieco bliżej w naszym dzisiejszym artykule. Zapraszamy zatem do lektury!

Przywiązanie u człowieka i jego teoria oparta o zasady neurobiologii

Według dr Ruth Feldman, naukowca z dziedziny neurobiologii badającej między innymi mechanizmy przywiązania u ludzi, powinniśmy przede wszystkim analizować przywiązanie u ssaków z perspektywy rozwojowej. Według niej kora mózgowa jest połączona poprzez skojarzenia z wczesnymi doświadczeniami wychowawczymi u dzieci w wieku od dwóch do czterech lat.

Naukowcy określają te „okresy szczególnie wrażliwe” jako określone przedziały czasu we wczesnym okresie dzieciństwa. W ich trakcie mózg doświadcza określonego wkładu środowiskowego w celu ustanowienia właściwego procesu dojrzewania. W kontekście przywiązania dotyczą one typowych zachowań dla danego gatunku zwierząt. Ten sam proces zachodzi także u ludzi.

Propozycje dotyczące neurobiologicznych modeli przywiązania u ludzi

W swoich badaniach dr Feldman zgromadziła przeróżne propozycje dotyczące neurobiologicznych podstaw definiujących przywiązanie u człowieka:

• Jak powiedzieliśmy powyżej, badania nad mechanizmami przywiązania u ludzi powinny być zgodne z perspektywą rozwojową człowieka. Zatem systemy neurobiologiczne wspierałyby w ten sposób przywiązanie między dwoma ssakami. Matka i jej dziecko tworzą ten związek we wczesnych wrażliwych okresach swojego życia (6).
• Ciągłość w systemach neurobiologicznych podtrzymuje więź w przypadku ludzi. Przywiązanie u człowieka ponownie wykorzystuje podstawowe mechanizmy ustanowione przez więź na linii rodzic – dziecko. Pozwala to w ten sposób tworzyć inne rodzaje przywiązania w ciągu całego dalszego życia. Na przykład takie jak relacje uczuciowe lub bliskie przyjaźnie. (7)
• Przywiązanie u ludzi ma charakter selektywny i długotrwały. Celem tego mechanizmu jest utworzenie silnych więzi, które w efekcie tego mogą trwać nawet przez całe życie (1).
• Przywiązanie opiera się na zachowaniu wywołanym wyrażeniem wzorców zachowań specyficznych dla gatunku, społeczeństwa lub jednostki. Tworzenie więzi obejmuje także liczne procesy „odgórne”. Zachowania związane z przywiązaniem aktywują różne obszary mózgu, jak również i układ neuroendokrynny (4, 8).
• Synchroniczność zachowań biologicznych jest kluczową cechą definiującą przywiązanie u człowieka. Innymi słowy, związek między zachowaniem niewerbalnym a skoordynowaną reakcją fizjologiczną między dwoma osobami podczas kontaktu społecznego to cechy, które charakteryzują ludzkie przywiązanie (9).
• Centralna rola układu oksytocyny i połączenia dopamina – oksytocyna są związane z instynktem macierzyńskim u ludzi. Mają one także do czynienia z poczuciem ojcostwa, wspólnym rodzicielstwem, więzią uczuciową i bliską przyjaźnią. Integracja oksytocyny i dopaminy w ciele prążkowanym powoduje, że przywiązanie „nasiąka” wręcz motywacją i witalnością (10).

Kilka teorii dodatkowych oraz uzupełniających

Ale to jeszcze nie wszystkie teorie, których tematem jest przywiązanie i jego rola u ludzi. Naukowcy opracowali także kilka innych założeń, które są obecnie wciąż jeszcze rozwijane i badane. Do najciekawszych z nich należą między innymi:

• Tworzenie więzi wymaga większej aktywności i ściślejszej ingerencji między odpowiednimi systemami neurobiologicznymi. W okresach tworzenia przywiązania można dostrzec aktywację najściślejszych relacji między systemami wspierającymi powiązanie, nagrodę i zarządzanie stresem (11).
• Przywiązanie u ludzi promuje homeostazę, zdrowie i dobre samopoczucie. Przywiązanie społeczne poprawia z kolei zdrowie i poczucie szczęścia. Z drugiej strony jednak strony izolacja społeczna zwiększa poczucie stresu, szkodzi zdrowiu i może w skrajnych przypadkach powodować nawet śmierć (12).
• Wzorce regulujące przywiązanie przenoszą się z pokolenia na pokolenie. Ponadto wzorce zachowań, których doświadczasz we wczesnym życiu, definiują ogólnie rzecz biorąc dostępność oksytocyny i lokalizację receptorów w mózgu dziecka. Zatem zasadniczo programują one zdolność do wychowania następnej generacji (13, 14).
• Przywiązanie matka – dziecko i bliskość matki mają znaczący wpływ na narząd, którym jest mózg. To pozwala mu funkcjonować w ramach ekologii społecznej. Niedojrzały mózg małego ssaka i potrzeba bycia blisko matki skutecznie „karmi” jego mózg i przyczynia się do jego rozwoju jako narządu, który stale reaguje na otoczenie społeczne (15).
• Więzi, które tworzysz z innymi ludźmi w ciągu swojego życia, mogą przyczyniać się do wywołania istotnych zmian w Twojej osobowości. W rzeczywistości pozytywne więzi, które tworzysz w późniejszych latach życia, mają potencjalną siłę do tego, by naprawić szkody wynikające z niezdrowych relacji przywiązania na wcześniejszym etapie swojego życia.
• Plastyczność ludzkiego mózgu i fakt, że jego natura opiera się na zachowaniu, pozwala późniejszym rodzajom przywiązania w rzeczywistości zreorganizować sieci neuronowe i naprawić, przynajmniej częściowo, wczesne negatywne doświadczenia (16).

Przywiązanie odgrywa naprawdę ważną rolę w życiu każdego z nas!

Podsumowując, wydaje się, że podstawą neurobiologii przywiązania człowieka są interakcje między oksytocyną a dopaminą w mózgu. Wydawałoby się również, że te układy mózgowe tworzą się podczas rozwoju mechanizmu przywiązania u niemowląt. Dlatego też warto wiedzieć, że systemy te są później przetwarzane w celu utworzenia innych rodzajów więzi. Takich jak przyjaźń lub miłość.

Przeczytaj na Piękno umysłu

Bezpieczne przywiązanie czyli siła zdrowej więzi

Wykonanie tego co do ciebie należy, aby twoje dzieci miały bezpieczne przywiązanie, chroni ich zdrowie psychiczne i będzie owocować w przyszłości.