Przypadkowe odkrycia w psychologii: dziewięć przykładów

Zbiegi okoliczności lub odkrycia, które powstają przypadkowo, są stałym elementem świata nauki i technologii. To chwile eureki, które nie są wytworem magii, ale wytrwałości. Przypadkowe odkrycia w psychologii nie są tak dobrze znane jak te w świecie medycyny czy chemii, ale istnieją.

W dziedzinie nauki odkrycia tak innowacyjne, jak penicylina, niebieski pigment pruski, teflon, promienie rentgenowskie czy aspiryna, nie pojawiły się w wyniku łutu szczęścia. Były wynikiem pracy otwartych umysłów. Umysłów, które potrafiły docenić wszystkie możliwe rozwiązania problemu, nawet jeśli wydawały się wtedy najbardziej nieprawdopodobne.

Psychologiczne zdarzenia losowe to fantastyczne połączenie przypadku z elastycznym podejściem mentalnym, które jest otwarte na innowacje. Dochodzi do tego również ciekawość. Przyjrzyjmy się kilku teoriom i koncepcjom psychologii, które pojawiły się w wyniku przypadku.

„Odkrycie polega na zobaczeniu tego, co wszyscy widzieli i myśleniu o tym, czego nikt nie pomyślał”.

-Albert Szent-Györgi-

Przypadkowe odkrycia w psychologii

Termin “zbieg okoliczności” został po raz pierwszy ukuty przez brytyjskiego pisarza Horace’a Walpole’a w 1754 roku. Pochodzi z perskiej opowieści Trzech Książąt Serendip, której bohaterowie zawsze dokonywali odkryć przez przypadek.

Przypadkowe odkrycia w dziedzinie psychologii (jak również nauki w ogóle) były na przestrzeni dziejów zjawiskiem powszechnym. Niektórzy zastanawiają się, ile odkryć mogliśmy przeoczyć, ponieważ naukowcy nie docenili lub nie wyjaśnili pewnych nieoczekiwanych zmiennych.

W każdym razie w poniższym artykule oddamy hołd dziewięciu z tych przypadkowych odkryć w psychologii, o których być może nie wszyscy wiedzą. Oto one.

1. Klasyczne warunkowanie Pawłowa

Teoria warunkowania klasycznego Iwana Pawłowa jest istotną częścią nauk behawioralnych. To dzięki jego wkładowi rozumiemy podstawy uczenia się asocjacyjnego. Warto jednak wiedzieć, że ten słynny fizjolog był zainteresowany zrozumieniem procesów trawienia. W szczególności badał skłonność psów do ślinienia się po podaniu jedzenia.

Nagle wydarzyło się coś, co skłoniło Pawłowa do rozwinięcia teorii odpowiedzi warunkowej w psychologii. Psy zaczęły ślinić się na sam widok wchodzących do pokoju asystentów laboratoryjnych, niezależnie od tego, czy przynieśli oni ze sobą jedzenie.

Ułatwiło mu to uformowanie procesu uczenia się, w którym organizm kojarzy bodziec warunkowy (CS) i bodziec bezwarunkowy (US), przy czym CS jest w stanie wywołać reakcję warunkową (CR).

Wiele nieoczekiwanych odkryć w psychologii miało miejsce na polu badań w dziedzinie neuronauki lub fizjologii.

2. Psychofarmaceutyki i LSD

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne były lekami początkowo stosowanymi w leczeniu gruźlicy. Jednak z biegiem czasu zaobserwowano ich korzyści w zakresie poprawy nastroju. Był to postęp w leczeniu zaburzeń depresyjnych.

W latach 40. szwajcarski chemik Albert Hofmann pracował dla firmy farmaceutycznej Sandoz. Próbował ustabilizować kwas lizerginowy, pochodną ergotaminy (składnika grzyba), który był stosowany w leczeniu migreny. W wyniku tych badań przypadkowo znalazł dietyloamid kwasu lizergowego -25 (LSD).

3. Sposób, w jaki mózg przetwarza informacje wizualne

David Hubel i Torsten Wiesel otrzymali w 1981 roku Nagrodę Nobla za przypadkowe i nieoczekiwane odkrycie. Próbowali zrozumieć, jak działają pola receptywne neuronów w korze wzrokowej.

Do tego czasu uważano, że ten obszar mózgu wzrokowego składa się ze struktury tysięcy komórek, które współpracowały ze sobą, aby zrekonstruować wszystko, co przechwyciły oczy. Jednak po kilku testach zainterweniował przypadek i naukowcy odkryli, że tak nie jest. Doszli do wniosku, że istnieją selektywne komórki, które są aktywowane tylko pod wpływem określonych bodźców.

4. Prawe ucho w słuchaniu dychotycznym

W psychologii poznawczej i neuronauce słuchanie dychotyczne jest ważnym zjawiskiem. Ułatwia procesy uwagi i jest procedurą powszechnie stosowaną do badania wybiórczej uwagi w układzie słuchowym. Ogólnie rzecz biorąc, ludzie zawsze mają pewną przewagę w słyszeniu prawym uchem w porównaniu z lewym uchem.

To jedno z najbardziej znanych przypadkowych odkryć w psychologii. Odkrycia dokonała doktor Doreen Kimura, a jej badania zostały opublikowane w 1964 roku.

5. Orientacja zależy od hipokampa

Hipokamp jest częścią układu limbicznego i jest niezbędnym elementem w procesach takich jak uczenie się, pamięć i regulacja emocji. Ma również swoją rolę w procesach orientacji.

John O’Keefe jest neurobiologiem, psychologiem i laureatem Nagrody Nobla. Odkrył, że hipokamp ułatwia również procesy orientacji. To było przypadkowe odkrycie, do którego doszło gdy O’Keefe badał procesy pamięciowe u zwierząt.

6. Efekt McGurka

Czasami, gdy kogoś nie słyszysz, patrzysz na jego usta. Jednak w tym procesie czytania z ruchu warg popełniasz małe błędy.

Efekt McGurka mówi nam, że kiedy ktoś wymawia sylabę „ga”, rozumiemy, że jest to „da” z powodu błędu w mózgu podczas próby odczytania mowy za pomocą wzroku.

To było kolejne z tych przypadkowych odkryć w psychologii w latach siedemdziesiątych. Odpowiedzialni za nie byli psychologowie poznawczy Harry McGurk i John MacDonald.

„Czasami można znaleźć to, czego się nie szuka”.

-Alexander Fleming-

7. Zjawisko iluzji Thatcher

Iluzja Thatcher to niezwykle ciekawy efekt optyczny. Występuje, gdy modyfikujesz wizerunek osoby, odwracając go do góry nogami. Czasami Twój mózg tak naprawdę nie wie, co się dzieje. Dostrzega, że istnieje jakiś rodzaj anomalii, ale nie może dokładnie wyjaśnić tego, co widzi.

Odkrycia tego dokonał doktor Peter Thompson. Opublikował badania na temat swoich nieoczekiwanych odkryć w 1980 roku.

8. Neurony lustrzane

Odkrycie neuronów lustrzanych przez neurobiologa Giacomo Rizzolattiego również było przypadkowe. Analizując aktywność mózgu makaka związaną z aktem chwytania, był w stanie zobaczyć, że pewne neurony zwierzęcia zostały aktywowane na podstawie samego spojrzenia na eksperymentatora.

Później akt patrzenia pozwolił zwierzęciu naśladować i uczyć się od ludzi. W tym procesie pośredniczą neurony lustrzane, o których do tej pory nie słyszano.

9. Ślepota na powtarzanie

Kolejne przypadkowe odkrycie w psychologii dotyczy ślepoty na powtórzenia. Pojawia się, gdy mózg nie może już rozpoznać elementu wizualnego (obrazów i słów), z którym był wielokrotnie wystawiony. Na przykład, gdy powtarzasz słowo wiele razy i na końcu przestaje ono mieć sens.

Zjawisko to było przypadkowym odkryciem, którego Nancy Kanwisher dokonała w dochodzeniu w 1987 roku.

Tego typu fakty historyczne są stałe w każdej dziedzinie wiedzy. Jednak są one szczególnie rozpowszechnione w dyscyplinach naukowych, ponieważ zwykle są rozwijane na płaszczyźnie eksperymentalnej. Przypadki i zbiegi okoliczności są częścią naszego życia. Ważne jest, aby wiedzieć, jak wykorzystać te losowe zdarzenia. Ciekawe, czy czekają nas kolejne przypadkowe odkrycia w psychologii?