Paul Éluard – poeta i twórca ruchu surrealistycznego

Paul Éluard jest jednym z najważniejszych poetów wpisujących się w nurt ruchu surrealistycznego. Wypracował sobie on naprawdę silną pozycję w światowej literaturze, umiał w niezwykle błyskotliwy sposób przenosić swoje idee na papier, a jego pełen entuzjazmu sentymentalizm uczynił go jednym z najlepiej znanych poetów na świecie.

Paul Éluard pisał najczęściej o miłości, wolności i wojnie przelewając w swoje słowa cechującą go, naprawdę charakterystyczną pasję.

„Język mojej miłości nie należy do języka ludzkiego. Moje ludzkie ciało nie dotyka ciała mojej miłości”.
-Paul Éluard-

Paul Éluard był założycielem ruchu surrealistycznego i mistrzem francuskiego liryzmu. Podobnie jak w przypadku wielu innych wielkich poetów, sukces, jaki osiągnął Paul Éluard polegał przede wszystkim na emocjonalnej i intelektualnej uczciwości, którą poeta ten wkładał w swoje wiersze.

Jego utwory cechują się zawsze tą niezwykłą, subtelną i głęboką autentycznością. Życie samego Éluarda obfitowało w liczne wzloty i upadki, ale był on wystarczająco kreatywny i inteligentny, aby przezwyciężyć wszelkie trudności, których doświadczył na swojej drodze. Jego egzystencja była równie wymowne jak on sam.

Paul Éluard: wątłe dziecko ze skłonnością do nieustannego zapadania na choroby

Ten przyszły mistrz francuskiej poezji urodził się 14 grudnia 1885 roku w Saint-Denis, francuskiej miejscowości należącej do aglomeracji Paryża. Dzieciństwo spędził w bardzo robotniczej dzielnicy tego miasta. Kiedy skończył 12 lat, Paul Éluard został przez rodziców wysłany do cieszącego się dobrą opinią liceum Colbert. Jednak w wieku 16 lat zachorował na gruźlicę i musiał zrezygnować z dalszej edukacji. Zamiast tego spędził kolejne lata w Szwajcarii, konkretnie w Davos, gdzie pracował przede wszystkim nad poprawą swojego stanu zdrowia.

I to właśnie w trakcie pobytu w Szwajcarii zaczął poznawać dzieła Walta Whitmana, Charlesa Pierre Baudelaire’a, Gérarda de Nerval, Arthura Rimbauda, Friedricha Hölderin i Comte de Lautréamonta. Jego pierwszy tom poezji zatytułowany „Premiers Poèmes został opublikowany w 1913 roku.

Po tym, jak zdołał powrócić do zdrowia, poeta otrzymał powołanie do wojska. Jako, że zbiegło się to z wybuchem I wojny światowej, w 1915 roku trafił na front, gdzie na własnej skórze odczuł między innymi działanie gazów bojowych. W efekcie tego w czerwcu 1916 roku trafił do szpitala wojskowego w Hargnicourt.

Paul Éluard był jednak w stanie tworzyć poezję gdziekolwiek by się nie znalazł i w każdych okolicznościach. W trakcie pobytu w armii napisał między innymi dwa ze swoich najsłynniejszych dzieł: „Le Devoir (wydane w 1916 roku) i „Le Devoir et l’Inquiétude (wydane w 1917 roku). W 1917 r. kompania, w której służył, została ponownie zaatakowana gazami bojowymi, które znów uszkodziły płuca poety. Paul Éluard został w efekcie zdemobilizowany, a następnie wysłany do szpitala wojskowego w Paryżu.

Gala, prawdziwa muza tego francuskiego poety

Podczas swojego drugiego pobytu w Paryżu Éluard ponownie spotkał się z kobietą, którą miał okazję poznać kilka lat wcześniej. Była to Elena Iwanowna Diakonowa, lepiej znana pod pseudonimem artystycznym Gala. Para wzięła ślub w 1917 roku.

Jednak Gala była w rzeczywistości kobietą o wolnym duchu, w efekcie czego zakochała się w Maxie Ernscie, kiedy tylko go po raz pierwszy poznała. Sam Paul Éluard nie sprzeciwiał się tej relacji. Tak naprawdę to wszyscy razem tworzyli skrzętnie ukrywany przed światem trójkąt miłosny.

Niedługo potem Gala spotkała kogoś, kto stał się prawdziwą miłością jej życia. Tym kimś był sam Salvador Dalí. W rezultacie jej małżeństwo z Paulem Éluardem zakończyło się w 1929 roku. Ten fakt spowodował, że poeta znalazł się na krawędzi załamania nerwowego. Niemniej jednak pomimo takiego obrotu spraw Paul Éluard postanowił wyruszyć w podróż dookoła świata, by zapomnieć o Gali. Ta decyzja okazała się być niezwykle trafną, jako że pomogła mu stworzyć kolejne, niezwykle piękne wiersze.

Paul Éluard: człowiek, który w końcu nabrał odporności

Paul Éluard ożenił się jeszcze dwa kolejne razy. Najpierw poślubił kobietę, którą określał pieszczotliwie jako „Nusch”, a która pracowała między innymi jako modelka dla samego Pablo Picassa. Para pobrała się w 1934 r. Małżeństwo przetrwało do 1951 roku, kiedy to Nusch zmarła wskutek choroby. Niedługo później Paul Éluard poślubił kolejną kobietę, tym razem o imieniu Dominique. To małżeństwo zakończyło się dopiero w chwili śmierci samego poety.

Przez cały ten czas Paul Éluard starał się przemawiać głosem wolności. Wstąpił nawet do partii komunistycznej i nieustannie pisał o pokoju, wolności i sprawiedliwości. Podczas II wojny światowej jego twórczość zainspirowała nawet francuski ruch oporu. W efekcie tego poeta został zmuszony do ukrywania się.

Jego wiersze przeciwko wojnie są prawdziwymi arcydziełami, podobnie zresztą jak jego utwory typowo miłosne. Cechą wyróżniającą tego poetę na tle innych twórców epoki była jego zdolność do wyrażania uczuć i kłopotów. Paul Éluard był zdecydowanie niekwestionowanym mistrzem francuskiego liryzmu.