Otępienie korowe i podkorowe – główne różnice

Kiedy mówimy o demencji, mamy na myśli postępujące globalne upośledzenie funkcji poznawczych. W przeciwieństwie do tego, co może myśleć wiele osób, starzenie się nie stanowi przyczyny chorób neurogeneracyjnych. To prawda, że często się obserwuje, że otępienie korowe czy podkorowe występuje u pacjentów w podeszłym wieku.

Nie ma tu jednak bezpośredniego związku przyczynowego. W rzeczywistości 30% pacjentów z chorobą Parkinsona cierpi na demencję, ale pozostałe 70% nie. Ale czy wszystkie demencje wyglądają tak samo? Odpowiedź brzmi: nie.

Istnieją dwa rodzaje demencji związane z różnymi podstawami diagnozy. Dlatego w tym artykule omówimy, czym się różni otępienie korowe od podkorowego.

W pierwszej połowie XX wieku demencja powodowała postępujące pogorszenie intelektualne. W 1987 roku APA (American Psychological Association) ustanowiło kryterium diagnostyczne dla tej choroby. Zaburzeniom poznawczym musiało towarzyszyć pogorszenie pamięci i przynajmniej jeden z następujących deficytów: afazja, apraksja, agnozja.

W 2012 roku natomiast wyeliminowano termin demencja, zastępując go zaburzeniem neuropoznawczym.

Choroba Alzheimera: otępienie korowe

Różnice między otępieniem korowym i podkorowym zaczynają się od umiejscowienia tego stanu. W chorobie Alzheimera, odmianie otępienia korowego, występuje dominacja zaburzeń w części korowo-skroniowej (Gustafson, 1992). Dlatego demencje te zwykle wykazują deficyt pamięci krótkotrwałej, pamięci epizodycznej i płynności werbalnej.

Choroba Alzheimera to jednak nie jedyny rodzaj otępienia korowego. Wyodrębniono również otępienie korowe z powodu choroby Picka lub otępienie z ciałami Lewy’ego. Ta ostatnia patologia to również trzecia w kolejności przyczyna otępienia, zaraz za otępieniem spowodowanym chorobą Alzheimera i otępieniem naczyniowym.

Czym się charakteryzuje otępienie korowe

Przyjmiemy chorobę Alzheimera jako odniesienie, aby wyjaśnić niektóre konsekwencje, jakie otępienie korowe może mieć w procesach poznawczych osoby cierpiącej. Możemy wyróżnić przede wszystkim:

• Pogorszenie pamięci krótkotrwałej. Pamięć krótkotrwała, która praktycznie nie wymaga operacji poznawczych, wyraźnie zawodzi. Testy takie jak amplituda cyfr przedstawiają wyniki, które odzwierciedlają pogorszenie, które często wiąże się z nasileniem otępienia.
• Upośledzenie pamięci epizodycznej. W demencjach korowych obserwuje się zaburzenie pamięci epizodycznej w ramach pamięci długoterminowej. To właśnie jedna z najbardziej reprezentatywnych cech demencji korowej. Chodzi tu o pamięć związaną z zapamiętywaniem wydarzeń autobiograficznych, które miały miejsce w życiu osoby chorej.
• Płynność werbalna w ramach pamięci semantycznej. Również w ramach pamięci długoterminowej występują trudności w płynności werbalnej. To znaczy, że osoby z otępieniem korowym mogą losowo generować słowa w kategorii semantycznej. Na przykład, jeśli powie się im, by wypowiedzieli słowa, które mogą się zawierać w kategorii „zwierzę”, wykonają to zadanie gorzej, niż gdyby zostali poproszeni o wygenerowanie słów z określoną literą. Dzieje się tak, ponieważ to ostatnie zadanie reprezentuje płynność słowną fonologiczną, a nie semantyczną.
• Problemy w nazywaniu osób i przedmiotów. W związku z opisanymi wyżej problemami z płynnością werbalną, pacjenci z otępieniem korowym mają również problemy z nazwaniem obiektów. Dlatego takim osobom trudno wykonywać zadania takie jak semantyczne połączenia (tygrys dla lwa lub pies dla kota).

Choroba Parkinsona: otępienie podkorowe

Wśród różnic między otępieniem korowym i podkorowym znajduje się fakt, że otępienie podkorowe rozwija się w obszarach takich jak zwoje podstawy mózgu lub hipokamp.

Występują zmiany poznawcze, podczas gdy obszar przedczołowy jest masowo połączony z obszarami podkorowymi. Ponadto stan obszarów podkorowych implikuje funkcjonalną dezaktywację kory.

Otępienie podkorowe w najwyraźniejszej formie występuje w chorobie Huntingtona i chorobie Parkinsona. Jednak demencja nie zawsze pojawia się w tych dwóch schorzeniach. W rzeczywistości tylko 20 do 30 procent pacjentów z chorobą Parkinsona ma wystarczające kryteria diagnostyczne, aby zdiagnozować demencję.

Cechy charakterystyczne demencji podkorowej

Przy tej okazji weźmiemy pod uwagę chorobę Parkinsona i Huntingtona, aby przedstawić główne cechy charakterystyczne demencji podkorowej. Najważniejsze z nich to:

• Spowolnienie ruchowe. Jedną z głównych cech otępienia podkorowego, w przeciwieństwie do otępienia korowego, jest obecność poważnego zaburzenia motorycznego, charakteryzującego się spowolnieniem ruchów i utratą równowagi. Być może kojarzymy chorobę Parkinsona lub Huntingtona głównie z charakterystycznym drżeniem spoczynkowym lub pląsawicą. Jednak prawda jest taka, że ​​obydwa te typy otępienia podkorowego obejmują hipokinezję (niewielką ruchliwość), akinezję (bezruch) lub bradykineazję (powolne ruchy). Obserwuje się to również w apatycznym wyrazie twarzy, ponieważ występuje utrata ruchliwości mięśni twarzy.
• Zmiany emocjonalne. W demencji korowej mogą pojawić się zmiany emocjonalne związane z samym postępem choroby. W przypadku otępień podkorowych te podstępne zmiany osobowości mogą wystąpić na wiele lat zanim demencja zacznie być widoczna. Tacy ludzie mogą być między innymi drażliwi, apatyczni lub pozbawieni zainteresowania seksualnego.
• Zmiany w pamięci. W otępieniu podkorowym występuje również podstawowy deficyt w przypominaniu sobie informacji. Natomiast dużą różnicą w stosunku do demencji korowych jest to, że w otępieniu podkorowym zdolność do uczenia się nowych informacji utrzymuje się przez długi czas.

Dotkliwość otępienia korowego i podkorowego

Widzimy więc niewątpliwie, że występują znaczące różnice między otępieniem korowym i podkorowym. Jednak wielkim podobieństwem obu tych schorzeń, którą możemy dostrzec, jest ich olbrzymia dotkliwość i wpływ na codzienne życie chorej osoby i jej otoczenia.

Chociaż wszystkie zmiany w obu typach demencji nie zostały omówione, możemy zaobserwować niższe pogorszenie funkcji poznawczych w demencjach podkorowych niż w korowych.

Różnice nie są jednak ograniczone jedynie do stopnia upośledzenia funkcji poznawczych. W przypadku otępienia podkorowego nie dochodzi również do afazji, agnozji i apraksji. natomiast zaburzenia te występują u osób, które cierpią na otępienie korowe.

Wnioski: dwie bardzo różne typy demencji

Podsumowując, wydaje się konieczne, aby przypomnieć, że duże różnice między otępieniem korowym i podkorowym dotyczą centralnych zdolnościach wykonawczych, a także w pamięci i języku.

W otępieniu korowym zaburzeniu ulegają zdolności wykonawcze, takie jak planowanie lub rozwiązywanie zachowanych problemów. Występuje również ciężka amnezja i mowa z cechami afazji.

W przypadku demencji podkorowych, pacjenci od samego początku cierpią na bardzo widoczne zaburzenia zdolności wykonawczych. W pamięci natomiast występuje lekkie zapominanie i nie ma afazji w mowie, natomiast może wystąpić nadmierna produkcja słów.

Obie demencje zbiegają się pod względem zdolności percepcyjnych i wzrokowo-przestrzennych. W obu są one zaburzone.