Odruch Babińskiego - czym jest i na co wskazuje?
Odruch Babińskiego jest pierwotnym odruchem niemowląt, czyli automatyczną reakcją od momentu narodzin. Ten odruch, podobnie jak inne bardziej znane, takie jak ssanie czy pływanie, towarzyszy niemowlętom od czasów starożytnych, zapewniając im przetrwanie. Ale czy wiesz, na czym polega i dlaczego występuje?
W tym artykule pokazujemy, jak się sprawdza odruch Babińskiego. Informujemy także, kiedy wskazuje na doskonałe zdrowie dziecka, lub odwrotnie, kiedy świadczy o możliwej nieprawidłowości.
Odruchy pierwotne u niemowląt
Odruchy u niemowląt to seria automatycznych reakcji wyzwalanych przez bodziec zewnętrzny. Nazwę odruch (z fr. reflexe) zawdzięczamy francuskiemu lekarzowi Jeanowi Astrucowi, który porównał te automatyczne reakcje do odbicia wiązki światła w lustrze.
Odruchy te podlegają ścisłej obserwacji zarówno przez pracowników służby zdrowia, jak i przez samych rodziców. Główny powód polega na tym, że w bezpośredni sposób wskazują stan zdrowia układu neurologicznego i możliwych przyszłych problemów u niemowlęcia. W rzeczywistości znany test Apgar ocenia takie odruchy jako bezpośredni wskaźnik zdrowia noworodka.
Pierwotne odruchy dziecka to te, które pojawiają się przy urodzeniu, a następnie zanikają. Niektóre z tych odruchów pierwotnych to chwytanie przedmiotów palcami, odruch ssania ułatwiający produkcję mleka matki, odruch pływania lub odruch Babińskiego. Zagłębimy się w ten ostatni w dalszej części artykułu.
Czym jest odruch Babińskiego?
Odruch Babińskiego jest również znany jako odruch podeszwowy dziecka. Ten odruch pojawia się, gdy podeszwa stopy jest pocierana płaskim narzędziem. W ten sposób maluch automatycznie reaguje rozległym ruchem w paluchu, potocznie zwanym „dużym palcem”. Reszta palców rozkłada się jednocześnie w kształt wachlarza.
Powodem, dla którego odruch Babińskiego występuje u niemowląt i większości ssaków, jest ochrona stopy przed uszkodzeniem. W rzeczywistości ruch ten może rozszerzyć się na resztę kończyny dolnej. Podlega kontroli przez tak zwane ścieżki polisynaptyczne rdzenia kręgowego.
Gdy w odruchu Babińskiego uzyska się niejednoznaczne odpowiedzi odruchowe, można zastosować inne warianty w celu potwierdzenia tego odruchu. Jednym z nich może być stymulacja pięty achillesowej, lepiej znana jako objaw Schaefera.
W ten sam sposób efekt Babińskiego można zastąpić objawem Gordona, który polega na wywieraniu nacisku na mięśnie łydek dziecka.
Odruch Babińskiego: oznaka zdrowia i anomalii
Jak już pisaliśmy, maluchy od momentu narodzin prezentują odruch Babińskiego. Ten odruch ma tendencję do zanikania około dwunastego miesiąca życia, chociaż może się utrzymywać nawet do dwóch lat.
Niemowlęta nie osiągnęły jeszcze wystarczającej dojrzałości biologicznej i właśnie z tego powodu wykonują tak zwany odruch Babińskiego. Brak tego odruchu we wczesnych latach jest związany z pewnymi zaburzeniami związanymi z ośrodkowym układem nerwowym lub rdzeniem kręgowym.
Może chodzić między innymi o pewne opóźnienia rozwojowe, lub urazy rdzenia kręgowego.
Kiedy dzieci osiągną wystarczającą dojrzałość biologiczną, rozwijają natomiast negatywny odruch Babińskiego, który utrzymuje się do dorosłości. W tym przypadku ten sam nacisk na podeszwę prowadzi do odruchu, w którym palce stóp obracają się do wewnątrz, a kość pięty odsuwa się od środkowej linii nogi.
Podobnie jak w przypadku niemowląt, brak negatywnego efektu Babińskiego u dorosłych wiąże się z chorobami układu nerwowego.
Odruch Babińskiego: instynktowna siła u niemowląt
Jak widzieliśmy, pierwotne odruchy u niemowląt to reakcje, na które nie mają wpływu i które pojawiają się od momentu narodzin. Te odruchy pierwotne pełnią prymitywną funkcję, która sprzyja przeżyciu dzieci, i którą gatunek ludzki utrzymuje w swoim biologicznym dziedzictwie.
Odruch Babińskiego uruchamia się pod wpływem nacisku na obszar podeszwowy niemowląt. W ten sposób wytwarza się w nich automatyczna reakcja wyprostu i rozszerzenia palców. W przypadku wykrycia niejednoznaczności w odpowiedzi odruchu Babińskiego można zastosować inne alternatywy, takie jak objaw Gordona lub objaw Schaefera.
Po dwóch latach odruch ten przekształca się w dobrze znany negatywny odruch Babińskiego. Stymulacja podeszwowa powoduje teraz zgięcie, a nie wyprost. Fakt, że te dwa warianty różnią się między sobą w zależności od wieku rozwojowego, wskazuje na stan zdrowia związany rozwojem ośrodkowego układu nerwowym lub rdzenia kręgowego.
Odruchy u niemowląt i dorosłych, takie jak odruch Babińskiego, ujawniają ludzki instynkt przetrwania. W rzeczywistości, chociaż niemowlęta są uważane za jeden z najbardziej niedojrzałych stworzeń na poziomie biologicznym, odruchy pierwotne pokazują, że są również w jakiś sposób przygotowane na przeciwności losu.
Jak mówi znane porzekadło: „Dzieci są twardsze, niż się wydaje”.