Móżdżek i rozbieżne myślenie: niesamowity związek

Myślenie inaczej, wyobrażanie sobie, rozwiązywanie problemów w bardziej innowacyjny sposób... We wszystkich tych bardziej złożonych i wyrafinowanych procesach pośredniczy organ, na który prawie nie zwracamy uwagi: móżdżek.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 10 grudnia, 2021

Móżdżek i rozbieżne myślenie są powiązane w zdumiewający, niepokojący i decydujący sposób. I to nie przestaje zwracać naszej uwagi. Do niedawna bowiem przyjmowaliśmy za pewnik, że jedyne funkcje, jakie pełnił ten organ, dotyczyły tylko pamięci ruchowej lub koordynacji.

Dziś wiemy jednak, że ma on decydujące znaczenie w dużej części wyższych procesów poznawczych.

Warto wiedzieć, że jedną z pierwszych osób, które zafascynował móżdżek był Leonardo da Vinci. Było to około 1504 roku. Podczas jednej ze swoich tajnych nocnych sekcji zwłok, które miały mu pomóc zrozumieć fizjologię człowieka, znalazł ten obszar znajdujący się w tylnej dolnej części czaszki. Nazwał go po prostu „małym mózgiem, czyli móżdżkiem”.

Później, między XVII a XIX wiekiem, jego rolę odkryto w takich wymiarach, jak równowaga, zachowanie postawy ciała, nauka motoryczna czy zdolności motoryczne (takie jak umiejętność pisania). Od tego czasu aż do dziś ten mały mózg był równie niedoceniany, co źle rozumiany.

Mimo to intuicja wielu neurologów już wyczuwała jego prawdziwe znaczenie. Nadszedł czas, aby poświęcić mu uwagę, na jaką zasługuje, i zrozumieć, jak pomaga nam w naszym codziennym życiu.

Móżdżek i rozbieżne myślenie, jak są ze sobą powiązane?

Następujący fakt powinien zwrócić naszą uwagę: móżdżek stanowi niewiele ponad 10% całkowitej objętości mózgu. Jednak mieści prawie 80% wszystkich neuronów w mózgu. Coś takiego już daje nam nieuniknioną wskazówkę, że jego znaczenie może być znacznie większe, niż myśleliśmy na początku.

Dlatego wyciągnięcie wniosku, że może zajmować się czymś więcej niż zadaniami motorycznymi, wydaje się bardzo logiczne.

Wiemy na przykład, że dzięki temu organowi prowadzimy samochód lub jeździmy na rowerze bez konieczności „pamiętania”, jak to zrobić. Innymi słowy, móżdżek ułatwia i integruje pamięć motoryczną oraz automatyzuje dużą część ruchów, które wykonujemy każdego dnia.

Jednak dopiero w ostatniej dekadzie naukowcy zaczęli zwracać większą uwagę na ten obszar, aby odkryć wiele dodatkowych aspektów. Oto one.

Móżdżek i rozbieżne myślenie

W badaniu opublikowanym w Creativity Research Journal przez doktora Journal Jalila Pasla, już w 2007 roku podkreślano znaczenie móżdżku w takich funkcjach jak pamięć robocza i kreatywność. Teraz, całkiem niedawno Christopher J. Steele z Instytutu Nauk Poznawczych i Neuronauk im. Maxa Plancka w Lipsku ujawnił coś jeszcze bardziej decydującego.

• Móżdżek ma bardzo gęstą siec połączeń z wieloma obszarami mózgu. Region ten jest tak zwarty i silnie powiązany z innymi, że bierze udział w wielu wyższych procesach poznawczych.
• Móżdżek wiąże się również takimi umiejętnościami, jak komunikacja, kreatywność i umiejętność myślenia w oryginalny i nowatorski sposób (myślenie dywergencyjne).
• Zauważono też coś bardzo ważnego. Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) są ściśle związane z komórkami Purkinjego i móżdżkiem. Dzieci, które mają lepszą łączność mózg-móżdżek i wykazują lepsze zdolności motoryczne, rozwijają lepsze umiejętności komunikacyjne i socjalizacyjne.

Allan Reiss, profesor radiologii, psychiatrii i nauk behawioralnych na Uniwersytecie Stanforda, zauważa natomiast, co następuje:

Móżdżek i inteligencja płynna

Przypomnijmy, że płynna inteligencja odnosi się do zdolności wykonywania operacji umysłowych i rozwiązywania problemów w oryginalny sposób bez wcześniejszej wiedzy. Oznacza to, że definiuje zdolność do stawiania czoła wyzwaniom bez konieczności wcześniejszego studiowania, na przykład jakiegoś zawodu, lub czytania instrukcji obsługi.

Otóż, móżdżek i rozbieżne myślenie ścisłe wiążą się z tym typem inteligencji. Mihály Csíkszentmihályi zwraca nawet uwagę, że tego typu umiejętności zapewniają lepszą synchronizację i łączność półkul mózgowych. Teraz wiemy już na pewno, że móżdżek bierze  udział również w tym procesie.

Mamy poważny problem z móżdżkiem

Poznaliśmy już olbrzymie znaczenie tego organu, który tak bardzo przyciągnął uwagę Leonarda da Vinci. Z faktów jasno wynika, że móżdżek i rozbieżne myślenie maja ze sobą liczne powiązania. Jednak pojawia się pewien problem – a nawet kilka.

• Móżdżek zaczyna zanikać przy siedzącym trybie życia, braku ruchu i biernym stylu życia.
• Nadmierne wystawienie na ekrany komputerów i telefonów komórkowych zmniejsza jego rozmiar a także sieć połączeń.

Te dwa fakty są na tyle poważne, że powinny skłonić nas do myślenia. Obecnie coraz bardziej polegamy na wykorzystaniu technologii, do tego stopnia, że ​​pozwalajmy jej myśleć za nas. Rzadko wykonujemy działania matematyczne w pamięci. Prawie nie wiemy, jak poruszać się po mieście bez korzystania z GPS.

Ponadto pismo odręczne jest zagrożone wyginięciem, ponieważ… po co brać ołówek i papier, skoro mamy edytor tekstu? Nie zdajemy sobie z tego sprawy, nie jesteśmy świadomi, ale to wszystko ma poważny wpływ na mózg.

Do powolnego i przedwczesnego starzeniu się regionu mózgu o zasadniczym znaczeniu dla człowieka i naszego postępu. Najwyższy czas o tym pomyśleć.