Funkcje wykonawcze: mentalne zdolności mózgu

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Funkcje wykonawcze to złożone procesy poznawcze. Są to czynności umysłowe, których używamy, aby odnosić się do naszego środowiska, pracować, tworzyć, nadawać priorytet niektórym działaniom, kontrolować czas, a nawet motywować samych siebie. Są to automatyczne procesy, które wykonujemy codziennie, nawet o tym nie wiedząc.

Na pierwszy rzut oka wszystko to może wydawać się trudne do zrozumienia. Często słyszymy, że mózg działa jak komputer, ponieważ używa tych samych mechanizmów. Można jednak bezpiecznie powiedzieć, że mózg jest znacznie bardziej zaawansowany. Funkcje wykonawcze są wyrafinowanymi czynnościami, dzięki którym regulujemy nasze zachowanie i osiągamy nasze cele. Jest to coś, co znacznie przekracza każdy rodzaj technologii.

Na przykład powiedzmy, że kładziemy się w łóżku z książką w dłoni. Kiedy szukamy rozdziału, w którym skończyliśmy, myślimy o tym, co będziemy robić następnego dnia. Wyznaczamy cel i decydujemy, co należy odłożyć na później i co należy traktować priorytetowo. Natychmiast czujemy się podekscytowani celami, które wyznaczyliśmy na następny dzień. Następnie skupiamy się na czytaniu książki, pamiętając jednocześnie, że musimy wyłączyć światło i położyć się spać za około godzinę.

Ten prosty przykład pokazuje, w jaki sposób nasz mózg wykonuje niezliczone procesy w małym ułamku czasu. W kilka sekund, mówiąc bardziej konkretnie. Zwracamy uwagę, ustalamy priorytety, planujemy, nadzorujemy i koncentrujemy się na określonych celach.

Funkcje wykonawcze i płat czołowy

Ludzkie istoty nie przychodzą na ten świat ze wszystkimi funkcjami wykonawczymi gotowymi do użycia. Ciekawostką jest to, że wiele z tych procesów uzyskuje pełną funkcjonalność w wieku około 25 lat. Powodem tego jest to, że te zdolności poznawcze są zlokalizowane głównie w strukturach przedczołowych, a te ostatnie ciągle się rozwijają.

Pierwszym neurologiem, który mówił o tych funkcjach był Alexander Luria. W ramach ewolucji naszego gatunku zakłada nowy aspekt związany z dwoma konkretnymi kamieniami milowymi: nabycie mowy i ekspansja płatów czołowych. Wydarzenia te spowodowały wtedy prawdziwą rewolucję.

Grupy społeczne były bardziej wyrafinowane i nastąpił postęp, który doprowadził nas do tego, gdzie jesteśmy teraz. Należy jednak zwrócić uwagę na jeden istotny aspekt. Chociaż fakt, że procesy te ewoluują w miarę dojrzewania, wynika z naszego kodu genetycznego, pełne przejęcie funkcji wykonawczych zależy od kilku elementów.

Funkcje poznawcze a interakcje społeczne

Kiedy mamy dwa lata, kluczowe są rodzaje interakcji, które otrzymujemy a także ich jakość. Stresujące doświadczenia z powodu niepewnych powiązań również utrudniają prawidłowy rozwój.

• Elkhonon Goldberg naprawdę rozumie mózg wykonawczy. W swojej książce The Executive Brain wyjaśnia, dlaczego funkcje wykonawcze znajdują się w płacie czołowym. Jest to obszar, w którym znajdują się nasze interakcje społeczne.
• Tak więc, jeśli dziecko nie nawiązuje znaczących więzi z rodzicami ani nie ma dobrego wykształcenia, prawdopodobnie nie rozwinie się ani nie będzie efektywnie wykorzystywać tych procesów poznawczych.
• Z drugiej strony musimy zauważyć, że zaburzenia takie jak dysleksja, zaburzenia koncentracji uwagi (z nadpobudliwością lub bez niej), dyskalkulia, schizofrenia lub jakiekolwiek uszkodzenie mózgu mogą wpływać na funkcje wykonawcze.

Dobra wiadomość jest taka, że ​​trenowanie tych funkcji wykonawczych jest możliwe. Dopóki nie mamy poważnych problemów neurologicznych, możemy znacznie rozwinąć nasze funkcje wykonawcze.

Jakie mamy funkcje wykonawcze?

Zwierzęta również mają funkcje wykonawcze. Są jednak bardziej zasadnicze i elementarne. Pozwalają im uświadomić sobie ich potrzeby, a w ten sposób sprawiają, że ich system percepcyjny kieruje ich zachowaniem, a wreszcie sprawia, że ​​ich systemy fizyczne i motoryczne znajdują sposób na zaspokojenie tych potrzeb.

Jednak ludzie nie działają tylko w celu zaspokojenia swoich potrzeb. Oprócz naszych instynktów charakteryzują nas nasze cele, zobowiązania, umiejętności społeczne i wiedza kulturalna. Nasze środowisko jest tak złożone, że potrzebujemy mózgu zdolnego do przystosowania się do tego kalejdoskopu wewnętrznych i zewnętrznych bodźców. W tym miejscu pojawiają się funkcje wykonawcze.

Są one następujące:

• Planowanie: tworzenie kolejności pomysłów dla osiągnięcia celu.
• Rozumowanie: Ludzie porównują, odrzucają, analizują i wybierają informacje. Ludzie odkrywają nowe rzeczy.
• Kontrolowanie i zarządzanie czasem: Ludzie monitorują czas potrzebny na każde zadanie. Wiedzą także, kiedy zainwestować więcej godzin w dane zadanie.
• Porządkowanie i strukturyzacja informacji tak, aby miała sens i cel.
• Hamowanie: Jest to zdolność do tłumienia i kontrolowania naszych instynktów i impulsów, aby nasze zachowanie było idealne.

• Skupianie i zatrzymywanie informacji.
• Nadzorowanie i monitorowanie zadań, celów i życzeń.
• Pamięć robocza: przechowywanie informacji, aby uzyskać do niej dostęp w dowolnym momencie, jest jedną z najważniejszych funkcji wykonawczych.
• Elastyczność: umiejętność zmiany naszej perspektywy i otwartości na uczenie się nowych pomysłów.

Podsumowanie

Podsumowując, mózg wykonawczy jest niewątpliwie największym darem, jaki nasza ewolucja jako gatunek nam zaoferowała. Jednak nie możemy ignorować faktu, że funkcje wykonawcze tracą funkcjonalność wraz z wiekiem.

Dlatego każdego dnia powinniśmy uczyć się czegoś nowego. Zawsze powinniśmy wspierać ciekawość, krytyczne myślenie i jakość interakcji z ludźmi wokół nas. Wszystkie te działania zasilają nasz mózg i dodają mu energii, aby z czasem procesy poznawcze nie ulegały pogorszeniu.