Lęk napadowy: objawy, przyczyny i leczenie

Co to jest lęk napadowy? Jakie są jego przyczyny i możliwe sposoby leczenia? Odkryj odpowiedzi na te pytania i wiele więcej w tym artykule!

Według DSM-5 od 2-3% ogółu populacji w Europie i Stanach Zjednoczonych cierpi na lęk napadowy. Na każdego mężczyznę dotkniętego chorobą przypadają dwie kobiety, a średni wiek waha się od 20 do 24 lat. Ale czym właściwie jest to zaburzenie? Co je powoduje i jak się je leczy?

Zamierzamy rzucić trochę światła na zaburzenie jakim jest lęk napadowy. Może być tak  druzgocące, że uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Dana osoba cierpi nie tylko z powodu nagłych ataków paniki, ale również ze względu na lęk przed ponownym ich doświadczeniem.

Zaburzenia o typie lękowym mają najwyższy wskaźnik występowania na świecie. Obok nich podobnie wysoką częstotliwość mają tylko zaburzenia depresyjne i związane z używaniem substancji psychoaktywnych. Dlatego przyjrzenie im się bliżej może pomóc nam uświadomić sobie ich znaczenie i wpływ.

Lęk napadowy: definicja i objawy

Lęk napadowy jest rodzajem zespołu lękowego sklasyfikowanym w DSM-5 (Diagnostyczny i statystyczny podręcznik zaburzeń psychicznych). Charakteryzuje się nawracającym pojawianiem się nagłych i nieoczekiwanych napadów paniki.

Na chwilę przed atakiem osoba może być spokojna lub przeciwnie, może być w stanie niepokoju. Jednak w przypadku lęku napadowego, osoba obawia się ponownego przeżycia tych ataków, co znacząco ingeruje w jej życie.

Ale czym są napady paniki? Nazywane również napadami lęku, polegają na pojawieniu się nagłych i przejściowych epizodów uczucia udręki, dyskomfortu i strachu o dużej intensywności. Ich czas trwania jest zmienny (około 15 minut), a szczyt maksymalnej intensywności pojawia się po kilku minutach.

Objawy, które mogą pojawić się w napadach paniki są bardzo zróżnicowane. Do najczęstszych należą: pocenie się, hiperwentylacja, tachykardia, drżenie, zawroty głowy, wymioty, nudności… Poza tym, towarzyszą im też inne objawy psychologiczne.

Na przykład: strach przed zwariowaniem lub utratą kontroli, strach przed umieraniem i strach przed zawałem serca, a także inne. Ponadto mogą pojawić się objawy dysocjacyjne, takie jak derealizacja (poczucie, że to, co się dzieje, nie jest rzeczywiste) lub depersonalizacja (obcość własnego istnienia).

Co wywołuje lęk napadowy? Poznajmy przyczyny

Jakie są przyczyny lęku napadowego? Nie zawsze są one znane. Ponadto zwykle jest ich kilka. Na przykład pierwszy atak paniki może pojawić się z powodu czynników sytuacyjnych. Z drugiej strony lęk przed jego nawrotem może wynikać z generowania negatywnych i awersyjnych interpretacji doznań cielesnych (niezwiązanych z lękiem).

Tak więc, jeśli interpretujemy pewne doznania cielesne jako lękowe, mogą one nasilać się, generując w sobie jeszcze więcej lęku i niepokoju, co może prowadzić do ataku paniki.

Etiologia lęku napadowego może się również wiązać z genetyką. Obserwuje się bowiem, że osoby, u których w rodzinie występowały przypadki zaburzeń lękowych, są bardziej narażone na rozwój któregoś z nich. Wreszcie, wcześniejsze doświadczenia i nauka pewnych modeli behawioralnych mogą również wpływać na wywołanie lęku napadowego.

Leczenie lęku napadowego: psychoterapia

Skuteczne psychoterapie lęku napadowego znajdujemy w Przewodniku po skutecznych terapiach psychologicznych autorstwa Marino Péreza (2010). Podręcznik terapii behawioralnej M. A. Vallejo (2016) również wymienia kilka z nich. Przyjrzyjmy się tym, które dają najlepsze rezultaty:

Wieloskładnikowe programy poznawczo-behawioralne

W opracowaniach tych znajdujemy dwa bardzo skuteczne programy leczenia lęku napadowego:

• Leczenie oparte na kontrolowaniu paniki Barlowa (2007).
• Terapia poznawcza Clarka i Salkovskisa (1996).

Terapia Barlowa obejmuje ekspozycję na żywo na odczucia interoceptywne (trzewne) jako centralny element interwencji. Obejmuje również następujące elementy: psychoedukację, ekspozycję interoceptywną, restrukturyzację poznawczą oraz trening oddechowy / relaksacyjny.

Z kolei terapia poznawcza Clarka i Salkovskisa ma na celu identyfikację, testowanie błędnych wrażeń a następnie ich i modyfikowanie na bardziej realistyczne.

Obejmuje następujące elementy: psychoedukację, restrukturyzację poznawczą, eksperymenty behawioralne oparte na wzbudzaniu doznań budzących lęk oraz zalecenia dotyczące rezygnacji z zachowań bezpiecznych.

Trening oddechowy

Znajdziemy tutaj trening powolnego oddychania Chalkleya (1983) jako sposób radzenia sobie z atakami paniki. Taki trening zasadniczo obejmuje naukę powolnego oddychania przeponowego. Jednak jego skuteczność jako izolowanej interwencji jest obecnie kwestionowana (ideałem jest włączenie takiego szkolenia do szerszego programu).

Relaks stosowany leczy lęk napadowy w łagodny sposób

W przypadku lęku napadowego stosuje się głównie relaksację stosowaną opracowaną przez Östa (1988). Obejmuje to nauczenie pacjenta progresywnego rozluźniania mięśni, a następnie stosowanie go do stopniowego radzenia sobie z atakiem.

Najpierw z odczuciami ciała, które mogą wywołać panikę, a następnie z czynnościami i sytuacjami, których wcześniej unikał.

Terapia na żywo

Jedną z najbardziej skutecznych jest terapia ekspozycyjna Williamsa i Falbo (1996). Taka terapia zakłada, że ​​pacjent w systematyczny sposób wystawia się w prawdziwym życiu na sytuacje, których się boi i których wcześniej unikał.

Unerwienie nerwu błędnego

Unerwienie nerwu błędnego to metoda leczenia paniki Sartory’ego i Olajide (1988). Ma na celu kontrolowanie tętna pacjenta, ucząc go technik masażu tętnicy szyjnej. W szczególności wywiera się nacisk na oko podczas wypuszczania powietrza.

Intensywna terapia skoncentrowana na doznaniach – leczy lęk napadowy w 8 dni

Autorami tej terapii lęku napadowego są: Morissette, Spiegel i Heinrichs (2005). Jest to interwencja trwająca 8 kolejnych dni, której celem jest całkowite wyeliminowanie lęku przed doznaniami fizycznymi.

W tym celu stosuje się masową ekspozycję i bez stopniowania, stawiając czoła od pierwszej chwili najbardziej przerażającym wrażeniom. Ekspozycję wzmacnia się również, wywołując doznania cielesne poprzez ćwiczenia fizyczne.

Terapia akceptacji i zaangażowania

W ramach terapii akceptacji i zaangażowania (TAC) znajdujemy terapię poznawczo-behawioralną zwiększonej akceptacji paniki, autorstwa Levitt i Karekla (2005).

Składa się ze standardowej procedury poznawczo-behawioralnej. Obejmuje ona: psychoedukację, ekspozycję sytuacyjną i interoceptywną oraz restrukturyzację poznawczą. Ponadto, dodaje także inne elementy TAC, takie jak uważność i dyskusję na temat zwiększania wartościowych działań w obliczu lęku.

Lek napadowy a farmakoterapia

Według Marino Péreza (2010) i M.Vallejo (2016), odkrywamy, że farmakoterapia stosowana i potwierdzona w leczeniu lęku napadowego obejmuje stosowanie leków przeciwdepresyjnych i przeciwlękowych.

W tym przypadku zwykle przepisuje się selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI) jako leki przeciwdepresyjne, a benzodiazepiny lub uspokajające jako leki przeciwlękowe.

Leki te mogą pomóc zmniejszyć lęk u osoby, ale idealnym rozwiązaniem zawsze będzie terapia łącząca psychoterapię i farmakoterapię. Głębokie zmiany u pacjenta można bowiem osiągnąć jedynie przy odpowiednim wsparciu psychologicznym (czyli dzięki terapii).

Innymi słowy, farmakoterapia może uspokoić osobę cierpiącą na lęk napadowy i położyć podwaliny pod dalszą pracę. Ale ostatecznie to psychoterapia pozwoli mu zmienić przekonania i przestać unikać pewnych sytuacji i doznań.