Kurt Lewin oraz jego interesująca teoria pola

Kurt Lewin to psycholog, który rozwinął między innymi teorię pola. W centrum uwagi stawia ona interakcje ludzi ze swoim otoczeniem.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Roberto Muelas Lobato.

Ostatnia aktualizacja: 01 czerwca, 2023

Kurt Lewin to psycholog, który rozwinął między innymi teorię pola. W centrum uwagi stawia ona interakcje ludzi ze swoim otoczeniem. Jego badania były tak ważne, że dzisiaj Kurt Lewin uważany jest za jednego z ojców psychologii społecznej.

Jednak zacznijmy od początku. Jakiś czas temu, zanim powstała gałąź psychologii o nazwie psychologia społeczna, ludzie nie widzieli w swoim zachowaniu niczego oprócz reakcji. Behawioryzm był popularną teorią w tamtym czasie i naukowcy korzystali z niej, aby wyjaśnić nasze zachowanie. Kiedy ktoś Cię uderzy, Twoją reakcją jest obrona siebie poprzez odparcie ataku lub uniknięcie następnego uderzenia. Zatem według tego wzorca, to bodźce oraz skojarzenia były tym, co kształtowało nasze działania.

Jednak relacja bodziec-reakcja była zbyt uproszczona. Behawioryzm nie brał pod uwagę naszej percepcji, a nawet myśli. Nie dostrzegał związku, że zachowania są wynikiem interakcji między człowiekiem a jego otoczeniem. Zrobił to dopiero Kurt Lewin.

Kurt Lewin i jego życie

Kurt Lewin urodził się w Prusach, na terenie dzisiejszej Polski. Później jego rodzina przeniosła się do Niemiec, gdzie studiował medycynę i biologię. W końcu wykazał głębsze zainteresowanie psychologią i filozofią.

W czasie I wojny światowej Lewin został ranny, po tym jak został wysłany na front. Kiedy wrócił do domu, zaczął pracę w berlińskim Instytucie Psychologii. Kurt zdecydował się opuścić Niemcy, kiedy naziści dochodzili do władzy. W końcu osiadł się w Stanach Zjednoczonych, gdzie nauczał na różnych uniwersytetach.

Miał kontakt z ideologiami, które przypominały w dużym zakresie socjalizm, marksizm i emancypację kobiet. Idee te doprowadziły go do jednego wniosku: psychologia mogłaby pomóc ludziom stworzyć bardziej równe społeczeństwo. To dlatego dokonał wysiłków, aby rozpoznać oraz zrozumieć czynniki, które odgrywały rolę w naszym zachowaniu.

Mając na celu badanie ludzkiego zachowania, Kurt Lewin szukał inspiracji w teorii względności i fizyki kwantowej. Znalazł jedną, która mogła mu się przydać: teorię pola. Aby uczynić ją częścią psychologii, zdecydował się badać zachowanie bez oddzielania go od jego naturalnego kontekstu.

To dlatego skupił się na obserwowaniu grup. Jego badania dały podstawy do tego, co później nazwano psychologią społeczną oraz psychologią pracy. Eksperymenty Lewina dotyczyły psychologii grupy, dynamiki zmian organizacyjnych oraz przywództwa.

Teoria pola

Czerpiąc z teorii pola z dziedziny fizyki, Kurt Lewin ustanowił dwa podstawowe warunki dla swojej teorii pola.

• Pierwszy to, że zachowanie pojawia się w wyniku ogółu współistniejących faktów.
• Drugi mówi, że fakty te posiadają cechy “pola dynamicznego”. Oznacza to, że stan każdej części pola zależy od wszystkich pozostałych części.

W fizyce pole jest przestrzenią, która przejawia właściwości znane jako wartości fizyczne (temperatura, energia itd.). W swojej teorii pola, Lewin zastosował koncept “pola energetycznego” zaczerpniętego z fizyki, aby wyjaśnić czynniki środowiskowe, które odgrywają rolę w ludzkim zachowaniu.

Według niego, zachowanie nie zależy od przeszłości czy przyszłości. Tak naprawdę zależy od wszystkich teraźniejszych faktów i wydarzeń oraz od tego, jak podmiot je widzi. Fakty są ze sobą wzajemnie połączone oraz tworzą dynamiczne pole energetyczne, które nazwał przestrzenią życiową.

Przestrzeń życiowa

Przestrzeń życiowa, lub inaczej psychologiczne pole energetyczne, to otoczenie jednostki oraz jej postrzeganie najbliższej rzeczywistości. W zasadzie jest to subiektywna przestrzeń osobista.

Innymi słowy, to jakby podsumowanie tego, jak widzisz świat, wraz ze wszystkimi Twoimi celami, możliwościami, lękami, doświadczeniami i oczekiwaniami. Jednak pole to posiada również pewne ograniczenia, które biorą się głównie z fizycznych oraz społecznych cech otoczenia.

Teoria pola Kurta Lewina bada nasze działania z zachowaniem pełnej perspektywy. W ten sposób nie analizujemy każdej rzeczy z osobna, rozdrobnionej na mniejsze części. Wpływ pola psychologicznego na nasze zachowanie jest tak ogromny, że Lewin powiedział nawet, iż jeśli w polu nie zachodzą żadne zmiany, w zachowaniu również nie będzie żadnych zmian.

Lewin twierdził, że psychologia nie powinna skupiać się na badaniu zachowań ludzi i ich otoczenia jako dwóch całkowicie oddzielnych części. W zamian proponował, że powinniśmy rozważyć sposób, w jaki na siebie wpływają w czasie rzeczywistym.

Istotne zmienne

Podobnie jak z polem energetycznym, każdy element ma wpływ na pozostałe. Aby zrozumieć swoje zachowanie musimy pamiętać o wszystkich zmiennych, które odgrywają rolę w czasie rzeczywistym. Jest to prawdziwe zarówno na poziomie jednostki, jak i grupy.

Nie możemy też analizować elementów w sposób indywidualny. Dlatego musimy skoncentrować się na badaniu rodzaju interakcji między nimi, aby zdobyć kompletny obraz tego, co się dzieje. Kurt Lewin zakładał, że istnieją trzy kluczowe zmienne, które wyjaśniają ten proces. Oto one:

• Energia: powoduje działanie, motywuje do niego. Kiedy zachodzi taka potrzeba, pojawia się energia lub pole energetyczne, które doprowadzi do działania. Wszystkie te działania posiadają “ładunek”, albo pozytywny, albo negatywny. Ładunek ten prowadzi to następnych działań (pozytywny) lub do wycofania się (negatywny). Zachowanie, które jest wynikiem całego tego procesu przejawia reakcję na tę psychologiczną mieszankę różnych energii.
• Napięcie: różnica między celem jednostki, a jej obecnym stanem. Napięcie jest wewnętrzne oraz popycha nas do spełnienia swoich intencji.
• Potrzeba: to, co daje początek zmotywowanemu napięciu. Kiedy dana osoba posiada fizyczną lub psychologiczną potrzebę, budzi się w niej wewnętrzny stan napięcia. Ten stan sprawia, że jednostka zmienia się, aby powrócić do stanu początkowego i zaspokoić swoją potrzebę.

Kurt Lewin twierdził, że jego teoria pola pokazuje, jakie są prawdopodobne oraz niemożliwe zachowania każdej osoby. Świadomość przestrzeni życiowej pomaga nam logicznie przewidzieć, co dana osoba uczyni. Każde pojedyncze zachowanie, a przynajmniej każde intencjonalne zachowanie, posiada swoją motywację. Napięcie je inicjuje, energia nim porusza, ładunek nim kieruje i to wszystko ma jakiś cel.

Motywacje

Kurt Lewin powiedział, że możemy wyjaśnić wszystkie nasze działania jednym prostym faktem: widzimy specyficzne ścieżki oraz sposoby na rozładowanie pewnych napięć. Jesteśmy przyciągani przez działania, które postrzegamy jako formę uwolnienia tego napięcia.

Kurt uważał, że tego typu zachowania muszą mieć pozytywny ładunek. To dlatego czujesz energię, która Cię do nich popycha. Jednocześnie inne działania mają przeciwny skutek. Zwiększają napięcie doprowadzając do odpychania.

Aby zrozumieć to wszystko lepiej, rozważmy przykład potrzeby, którą my wszyscy odczuwamy: potrzeba uznania. Kiedy zaczynasz ją odczuwać, budzi ona motywację, aby otrzymać uznanie w dziedzinie, która Cię interesuje. Motywacja ta będzie mieć pozytywny ładunek oraz poprowadzi Cię do działań zgodnych z upatrzonym celem.

Motywacja obudziłaby napięcie pomiędzy Twoją obecną sytuacją a Twoją potrzebą uznania. Popycha Cię to do pomyślenia o możliwych działaniach, aby to uznanie zdobyć. I w zależności od tego na jakim polu pragniesz odnieść sukces, zrobisz wszystko, co uważasz, że przybliży Cię do Twojego celu.