Kiedy ktoś Cię krytykuje, zazwyczaj odbierasz to jako osobisty atak. Wydaje Ci się to być obraźliwym komentarzem, który czasami może być nawet żenujący, bolesny i niewygodny. Dlatego tak trudno jest Ci reagować na krytykę. Z tego też powodu na ogół jedną z Twoich pierwszych reakcji jest przyjęcie postawy obronnej.
Ale pozwolenie, by czyjaś krytyka tak bardzo na Ciebie wpłynęła, nie jest dobrym pomysłem, zwłaszcza jeśli jest nieuzasadniona. Zamiast się bronić, znacznie lepiej jest reagować na krytykę asertywnie. W ten sposób możesz wyciągnąć coś konstruktywnego z krytyki i nie dopuścić, aby w jakikolwiek sposób Cię skrzywdziła.
Przede wszystkim bardzo istotne jest zadanie sobie kilku pytań na temat krytyki, którą słyszysz od innych ludzi. To może być bolesne, ale tak naprawdę nie każdy, kto Cię krytykuje ma zamiar Cię skrzywdzić. Zastanów się, na przykład w jakim celu ta osoba Cię krytykuje? Dlaczego to robi? Jakie są jej powody?
Jeśli ktoś Cię krytykuje, a Ty jedynie zastanawiasz się, dlaczego ta osoba jest tak zła, lub co skłoniło ją do zareagowania w ten sposób, najprawdopodobniej po prostu przejdziesz do defensywy.
Ale jeśli nie dasz się ponieść swoim impulsom i uspokoisz się, wszystko pójdzie o wiele lepiej. Kiedy jesteś w spokojnym stanie umysłu, zawsze widzisz sytuację inaczej. Może ta druga osoba wcale nie jest taka zła…
Możesz także zdecydować, że osoba krytykująca jest w błędzie, ale nie wyrazić tej myśli. W końcu zaakceptujesz to, co Ci mówi. Wszystko to ułatwia innym manipulowanie Tobą. Co więcej, ponieważ pozwalając na to, nie szanujesz siebie, w efekcie spadnie Twoja samoocena.
W obliczu krytyki
Kiedy ktoś nie wie, jak reagować na krytykę, zwykle w odpowiedzi wymyśla wymówki („tak, ale…”). Za wszelką cenę próbuje uniknąć oceny. Są też ludzie, którzy powierzchownie to akceptują, ale w rzeczywistości nie są przekonani, że muszą się zmienić.
Wszystkie te postawy wobec krytyki są szkodliwe, ponieważ wiążą się z postrzeganiem jej jako rodzaju ataku. Oznacza to, że przez słowa krytyki prawdopodobnie poczujesz się źle i nie będziesz w stanie niczego z nich wyciągnąć.
Jak przyjmować krytykę
Jeśli potrafisz spokojnie reagować na krytykę, oznacza to, że jesteś w stanie kontrolować swoje negatywne emocje. Kiedy pozostajesz w spokojnym stanie, możesz zwrócić większą uwagę na to, co ludzie mówią i wyciągnąć z ich słów konstruktywne wnioski. Tylko w ten sposób będziesz w stanie zrozumieć ich intencje i ustalić, czy są złe, czy nie.
To podejście zdradza, że krytyka jest konstruktywna. Możesz się z niej uczyć i używać jej do samorozwoju. Plus, jeśli to była dobra krytyka, ale druga osoba nie wiedziała, jak ją wyrazić, możesz pokazać jej właściwy sposób. Pomoże to utrzymać Waszą relację w nienaruszonym stanie.
Z drugiej strony ktoś, kto Cię krytykuje może próbować Tobą manipulować. Najlepszą odpowiedzią na to nie jest gniew czy wściekłość. Musisz być w stanie wyrazić to, co myślisz i czujesz w sposób asertywny, spokojny i stanowczy. W rzeczywistości, jeśli nie zareagujesz gniewem, nie dasz żadnych dowodów na istnienie Twoich domniemanych słabych stron.
Jeśli druga osoba ma rację, a Ty się mylisz, najlepszą rzeczą, jaką możesz zrobić, jest poprawienie siebie. Ale jeśli tak nie jest, najlepiej zrobisz, stanowczo wyrażając swoją opinię. Jeśli Twój rozmówca nadal podtrzymuje swoje stanowisko, najlepiej będzie po prostu trzymać się z dala od niego bądź nie poruszać więcej tego tematu.
Kiedy zachowujesz spokój w obliczu krytyki, możesz wyjść z wysoko uniesioną głową z sytuacji, która zwykle jest nieprzyjemna. Asertywna reakcja pomoże Ci nie poczuć się zaatakowanym i będzie chronić Twoją samoocenę.
„Krytyka to tylko opinia. Nie musisz niczego udowadniać. Zawsze możesz wyciągnąć wnioski z krytyki, albo możesz lepiej kontrolować swoje emocje i trzymać się z dala od niej”.
Jak skutecznie reagować na krytykę
Słuchanie krytyki nie jest przyjemne. Szczególnie, gdy uważasz, że to, co ktoś Ci mówi nie jest prawdą. Tak więc pokażemy Ci, jak skutecznie reagować na krytykę i jak najlepiej ją wykorzystać.
Pierwszym krokiem po otrzymaniu krytyki jest przeanalizowanie jej i zmiana wewnętrznego monologu, czyli tego, co mówisz sobie w myślach. Na przykład możesz powiedzieć sobie coś takiego: „Nie muszę niczego udowadniać, bo nikt mnie nie atakuje. Posłuchaj uważnie, bo to, co mówią, może być przydatne. Spróbuj zrozumieć, czego chcą. To, że mnie krytykują, nie oznacza, że we wszystkim zawodzę”.
Następną rzeczą, którą należy zrobić, to ocenić krytykę. Pomoże Ci to ustalić, czy musisz zmienić swoje zachowanie, lub czy najlepiej jest konstruktywnie odrzucić to, co Ci powiedziano. Aby to zrobić, należy głęboko zastanowić się nad następującymi rzeczami:
- Zapytaj siebie, kto Cię krytykuje. Czy ta osoba kwalifikuje się do wydawania o Tobie opinii? Czy zna Cię wystarczająco dobrze? Czy wie, o czym mówi?
- W jakim celu ta osoba Cię krytykuje? Celem może być chęć sprawienia, że poczujesz się źle. Ale może to być również próba osiągnięcia porozumienia lub poinformowania Cię o czymś, co przeszkadza innym, aby można było to zmienić.
- Zastanów się, czy jest to częsta krytyka. Czy słyszysz to po raz pierwszy, czy może inni ludzie mówią Ci to samo?
- Ile energii warto poświęcić na zmianę siebie z powodu tej krytyki? Może to nie jest tego warte…
- Pomyśl o emocjonalnej atmosferze. Ta druga osoba mogła być zła z innego powodu, więc może nie warto traktować jej słów tak poważnie. Myślenie o emocjach drugiej osoby może pomóc w spojrzeniu na sytuację w innym świetle. Gdy jesteśmy źli, często mówimy rzeczy, w które tak naprawdę nie wierzymy. Czasami najlepiej nie robić z tego wielkiej sprawy.
Sposobem na to, by skutecznie reagować na krytykę jest aktywne słuchanie i zarządzanie swoim wewnętrznym monologiem. W ten sposób, później, możesz znaleźć odpowiedź, patrząc na sytuację spokojnie i bez gniewu.
Jak reagować na krytykę, która jest trafna?
Jeśli Twoja odpowiedź na pytanie, czy jest to dobra krytyka, brzmi „tak”, istnieje kilka rzeczy, które możesz zrobić w takiej sytuacji:
- Kontroluj swoje emocje. Lepiej się nie denerwować. Musisz radzić sobie z tym, jak się czujesz.
- Nie przyjmuj postawy defensywnej wobec krytyki. Jeśli to, co ktoś mówi jest prawdą, nie ma potrzeby, aby się bronić. Jeśli tak postępujesz, jedynie marnujesz czas i energię.
- Słuchaj aktywnie. Odpowiednim sposobem reagowania jest aktywne słuchanie. Innymi słowy, musisz zwrócić uwagę na przesłanie, aby naprawdę zrozumieć, co ktoś chce Ci powiedzieć. To pomoże Ci odpowiednio reagować na krytykę.
- Poproś o więcej informacji i szukaj sposobu, aby się zmienić. Oznacza to znalezienie alternatywy, a nie uciekanie w złość.
- Podsumuj to, co ktoś powiedział, aby upewnić się, że dobrze rozumiesz. Po usłyszeniu krytyki zrób podsumowanie i zapytaj, czy dobrze rozumiesz wszystko, co ta osoba o Tobie powiedziała.
- Stwórz strategię zmian. Planuj rzeczy i zacznij działać w sposób, który pomoże Ci się zmienić.
Jak widać, możesz reagować na krytykę na dwa podstawowe sposoby. Jeśli uważasz ją za niesprawiedliwą, spróbuj spojrzeć na sytuację z perspektywy osoby, która Cię skrytykowała. Próba zrozumienia, dlaczego ktoś Cię krytykuje jest bardzo istotna. Natomiast jeśli krytyka jest uzasadniona, najlepiej być asertywnym. W ten sposób możesz poprawić wszystko, za co inni Cię krytykują.
Bibliografia
Goleman, D. Working with Emotional Intelligence. A&C Black. 1998.