Funkcjonalne zaburzenia poznawcze: stan niezdiagnozowany

Pustka w środku rozmowy. Nie pamiętanie kodu PIN. Brak zrozumienia podczas czytania treści za pierwszym razem. Zmiany poznawcze, zwłaszcza związane z wiekiem, powodują duży stres. Funkcjonalne zaburzenia poznawcze pojawiają się stopniowo, ale często zakłócają życie do tego stopnia, że dana osoba zastanawia się, czy nie rozwija się u niej demencja.

Z reguły fakt, że u osób starszych dochodzi do epizodów zapominania, powoduje duży niepokój zarówno u nich samych, jak i u osób z otoczenia. Jednak częste są również przypadki delikatnych problemów z pamięcią, z koncentracją i błędów w przetwarzaniu informacji, które mogą wynikać po prostu z lęku.

Z drugiej strony pogorszenie funkcji poznawczych nie zawsze występuje w przypadku procesu neurodegeneracyjnego. Rzeczywiście, nie każdy objaw sugeruje początek demencji lub choroby Alzheimera. Kilka lat temu eksperci zidentyfikowali stan kliniczny, który jak dotąd został dokładnie zdiagnozowany. Chodzi o funkcjonalne zaburzenia poznawcze (FCD).

Szacuje się, że jedna na cztery osoby, które wykazują problemy z pamięcią i uwagą, w rzeczywistości nie cierpi na demencję.

Zaburzenie funkcji poznawczych

W 2020 roku dr Harriet Ball i jej zespół z Uniwersytetu w Bristolu (Wielka Brytania) opublikowały ciekawe badanie. Zaprezentowali wstępną definicję funkcjonalnego zaburzenia neurologicznego, która została dobrze rozpoznana przez ekspertów w dziedzinie neurologii i starzenia się. Ale w rzeczywistości było ono słabo zdiagnozowane.

Funkcjonalne zaburzenie poznawcze identyfikuje pacjentów z problemami natury poznawczej, które nie odpowiadają obrazowi klinicznemu chorób neurodegeneracyjnych. Są to osoby, które doświadczają trudności z pamięcią, uwagą i myśleniem, ale u których nie rozwija się demencja.

Szacuje się, że jeden na czterech pacjentów ze zmianami poznawczymi cierpi na tę przypadłość. Są to osoby powyżej 60. roku życia, których problemy poznawcze nie są na tyle poważne, aby wpływały na ich funkcjonowanie.

Funkcjonalne zaburzenia poznawcze wymagają odpowiedniej oceny neuropsychologicznej i neurologicznej, aby wykluczyć inne choroby.

Charakterystyka funkcjonalnych zaburzeń poznawczych

Jedną z najczęstszych przypadłości zgłaszanych przez osoby cierpiące na funkcjonalne zaburzenia poznawcze jest trudność w skupieniu uwagi. Takim osobom trudno jest się skoncentrować. Mają też tendencję do zapominania co miały robić, w trakcie wykonywania jakiejś czynności. Oto więcej objawów, które mogą u nich występować:

• Zaburzenia snu.
• Częste problemy z pamięcią.
• Ograniczenia w przyswajaniu sobie nowych informacji.
• Fenomen „mam to na końcu języka”.
• Apatia i objawy depresyjne.
• Brak zrozumienia informacji w danym momencie.
• Przerwy w toku myśli i rozmów. Pozostawanie z „pustym umysłem”.
• Uczucie bólu, brak sił i zmęczenie.
• Zapominanie o ważnych wydarzeniach z niedawnej przeszłości. Na przykład o rozmowach, działaniach i miejscach, w których byli.
• Zapętlanie się w myślach.

Jednak osoby z tym schorzeniem są zwykle w pełni sprawne. Oznacza to, że są autonomiczne w wielu swoich codziennych obowiązkach.

Osoby z funkcjonalnymi zaburzeniami poznawczymi bardzo martwią się, że może dojść u nich do rozwoju demencji. Może to pogorszyć ich sytuację, zwiększając ryzyko rozwinięcia stanów lękowych lub depresji.

Geneza zaburzeń funkcji poznawczych

Nadal nie znamy czynników wyzwalających zaburzenia funkcji poznawczych. Uniwersytet Londyński (Wielka Brytania) przeprowadził badania mające na celu ustalenie jego możliwych przyczyn. Stwierdzono, że prawdopodobnie ma to związek z takimi schorzeniami, jak fibromialgia i zespół chronicznego zmęczenia.

W niektórych przypadkach rutynowe procesy poznawcze wiążą się dla takich osób z coraz większym wysiłkiem i trudnością. Może to być czynnik wyzwalający, ale nie jest to jeszcze rozstrzygające. Również wiele starszych osób cierpiących na depresję wykazuje funkcjonalne zaburzenia poznawcze.

W tych scenariuszach obraz kliniczny poprawia się po rozpoczęciu odpowiedniego leczenia. W każdym przypadku najważniejsza jest odpowiednia diagnoza medyczna i psychologiczna, która pozwoli wykluczyć inne schorzenia. Ogólnie rzecz biorąc, jest to rodzaj pogorszenia funkcji poznawczych, który pojawia się po 60. roku życia i osiąga szczyt w wieku 71 lat.

Odpowiednie leczenie

Każda osoba, u której zdiagnozowano chorobę, musi mieć jasność co do szeregu kwestii. Po pierwsze, specjalista musi złagodzić jej obawy i wyjaśnić, że aktualny stan nie jest powiązany z demencją. Zapewni im to spokój ducha i będą mogły sprawować większą kontrolę nad swoim życiem.

Podobnie jak w przypadku wszystkich zaburzeń neurologicznych, podstawą postępowania klinicznego jest wyjaśnienie oceny i stanu klinicznego zarówno pacjentom, jak i członkom rodziny. Jeszcze raz musimy podkreślić fakt, że tego typu patologia może zwiększać ryzyko, że jednostka doświadczy pewnych zmian w stanie umysłu. Dlatego pacjenci powinni wiedzieć, że mogą spodziewać się np. depresji i wiedzieć, jak sobie z nią radzić.

Strategie terapeutyczne obejmują następujące zabiegi:

Funkcjonalne zaburzenia poznawcze – stymulacja poznawcza

Decydującym kluczem dla osoby cierpiącej na to zaburzenie jest rozpoczęcie terapii stymulującej funkcje poznawcze. W wielu przypadkach pozwoli im to odzyskać niektóre zdolności, takie jak pamięć i koncentracja.

Terapia poznawczo-behawioralna

Terapia poznawczo-behawioralna ma na celu poprawę indywidualnego podejścia do myślenia. Jak wspomnieliśmy wcześniej, pacjenci często wpadają w pętle negatywnego rozumowania. Mogą także utknąć w pewnych pomysłach. Cele w takich przypadkach są wielorakie: poprawa wzorców myślenia, kształtowanie korzystnego stanu umysłu oraz praca nad motywacją i poczuciem własnej skuteczności.

Leczenie lecznicze i farmakologiczne

Pacjent cierpiący na funkcjonalne zaburzenia poznawcze zwykle cierpi na zaburzenia snu, a także liczne dolegliwości fizyczne i zmęczenie. Pracownik służby zdrowia musi leczyć te schorzenia, niezależnie od tego, czy są one spowodowane samym zaburzeniem, wiekiem, czy też ich własnymi przyczynami.

Funkcjonalne zaburzenia poznawcze – wnioski

Na koniec należy podkreślić, że jest to zaburzenie wymagające dalszych badań i uwagi. W miarę leczenia coraz większej liczby osób zaczniemy rozumieć zarówno czynniki ryzyka, jak i najlepsze strategie terapeutyczne.

Chociaż nie wszystkie zaburzenia funkcji poznawczych są powiązane z demencją, cierpienie, jakie powodują, jest znaczące. Zapewnienie tym pacjentom i ich rodzinom odpowiedniej opieki jest niezbędne.