Eustres i dystres – jaka jest między nimi różnica?

Czym jest eustres i dystres? Różnice między nimi są związane z ich fizjologicznymi korelatami. Co więcej, możesz być zaskoczony tym, że stres nie zawsze jest zły.

W życiu codziennym często używamy terminu stres na określenie negatywnych sytuacji. To prowadzi wielu ludzi do przekonania, że każdy stres jest zły – co nie jest prawdą. W rzeczywistości stres jest po prostu reakcją organizmu na zmiany, które stwarzają wymagania testowe.

Dr Richard S. Lazarus zasugerował, że istnieje różnica między eustresem, który jest terminem na pozytywny stres, a dystresem, który odnosi się do negatywnego stresu. Swoją teorię oparł na pracach Hansa Selye.

Każdy z nas doświadcza pewnego rodzaju stresu podczas swojego życia. Należy jednak rozróżnić dwie odrębne kategorie: eustres i dystres. W tym artykule wyjaśnimy, z czego składa się każdy z nich i jaki ma wpływ na Twoje zdrowie.

Stres

Stres to fizjologiczna reakcja organizmu na stresory, które stwarzają uciążliwe wymagania i wytrącają z równowagi. Stresor może być zmianą, zagrożeniem lub postrzeganą presją.

Stres jest niezbędny do przeżycia. Wiele tysięcy lat temu ludzie potrzebowali reakcji stresowych, aby przetrwać i walczyć z zagrożeniami. W dzisiejszych czasach kontekst jest inny, ale stres nadal pełni swoją funkcję.

Reakcja walki lub ucieczki przyspiesza bicie serca, ciśnienie krwi i tempo oddychania, hamuje trawienie i zwiększa poziom cukru we krwi w celu dostarczenia energii mięśniom i skupienia umysłu. Ta sekwencja zmian pozwala walczyć lub uciekać przed niebezpieczeństwem w sytuacjach stresowych.

Jednak dzisiaj większość rodzajów stresu, których doświadczasz, pochodzi od Ciebie. Zwykle są to napięcia psychiczne i ruminacje. Na przykład, kiedy dostrzegasz zagrożenie, takie jak zbliżający się egzamin lub nadmierne wymagania w pracy, zaczynasz czuć się zestresowany.

Eustres

Eustres to stosunkowo nowa koncepcja, która opisuje pozytywny, pomocny i motywujący rodzaj stresu. W przeciwieństwie do dystresu, eustres motywuje Cię do pracy, poprawiania wyników i osiągania celów, nawet w obliczu wyzwań.

Zarówno stres, jak i dystres aktywują reakcję „walcz lub uciekaj” w Twoim ciele i mózgu. Różnica polega na tym, że w eustresie wytwarzana energia jest proporcjonalna do wymaganej przez sytuację. Z drugiej strony, w przypadku dystresu, uwalnianie energii następuje w bardziej przypadkowy sposób.

To, czy doświadczasz dystresu, czy eustresu w danej sytuacji, zależy głównie od tego, jak postrzegasz siebie i stresora.

Kiedy czujesz się pewnie, że potrafisz przezwyciężyć stresor, jest bardziej prawdopodobne, że doświadczysz pozytywnego stresu. Ta pozytywna ocena czynnika stresogennego pomaga ukierunkować energię dostarczaną przez reakcję walki lub ucieczki w sposób, który pomoże Ci wypracować rozwiązanie.

Kilka sposobów na tworzenie eustresu

• Próbowanie czegoś nowego, takiego jak hobby lub aktywność z nowymi ludźmi.
• Uczestnictwo w zajęciach ruchowych.
• Podejmowanie nowej nauki, takiej jak język lub kurs związany z pracą.
• Wyznaczanie ambitnych, ale realistycznych celów.
• Branie na siebie nowej odpowiedzialności w pracy.
• Samodzielne organizowanie aktywności społecznej.

Jednak, chociaż eustres jest korzystny, może przekształcić się w stres, gdy sytuacja stanie się zbyt przytłaczająca lub gdy inne stresory wystąpią w tym samym czasie. Jeśli tak się stanie, wskazane jest zastosowanie technik radzenia sobie ze stresem.

Dystres

Dystres opisuje rodzaj negatywnego stresu, który kojarzy się z uczuciem „zestresowania”. Ten rodzaj reakcji sprawia, że czujesz się przytłoczony, niespokojny i doświadczasz fizycznych i psychicznych objawów, takich jak bóle głowy, napięcie, bezsenność, nieuwaga lub drażliwość.

Częsty, intensywny lub przewlekły stres jest toksyczny zarówno dla ciała, jak i mózgu. Jest to związane z serią chorób fizycznych i zaburzeń psychicznych. Wpływa również na Twoją sprawność funkcjonalną.

Różnica między stresem a dystresem jest związana ze stresorami, które wywołują Twoją reakcję i to, jak je oceniasz. Dystres pojawia się, gdy zakładasz, że stresory nie są pod Twoją kontrolą i nie masz możliwości naprawy lub zmiany sytuacji.

Kiedy doświadczasz dystresu, czujesz się przytłoczony i bezradny. Dzieje się tak, ponieważ nie znalazłeś realnego rozwiązania i masz tendencję do ciągłego martwienia się i manifestowania innych bezproduktywnych reakcji. Oto niektóre z najczęstszych źródeł cierpienia:

• Brak pieniędzy.
• Niezadowolenie z pracy.
• Klimat polityczny.
• Przyszłość gospodarki.
• Przemoc lub przestępstwo.
• Przeciążenie mediów technologicznych.
• Choroba lub zdrowie fizyczne.
• Konflikty w relacjach społecznych lub samotność.
• Problemy ze snem.
• Złe lub niezadowalające odżywianie.
• Ciągłe przeprowadzki.

Wpływ dystresu

Dystres często negatywnie wpływa na Twój nastrój, zdrowie i funkcjonowanie. Kiedy stres ma charakter przewlekły i nawraca, podwyższony poziom kortyzolu może prowadzić do wielu fizycznych i psychicznych chorób i problemów. Na przykład:

• Trudności z zasypianiem lub utrzymaniem snu.
• Ból fizyczny lub dyskomfort (np. bóle głowy, problemy żołądkowe).
• Zmiany apetytu.
• Zwiększone tętno, oddychanie i ciśnienie krwi.
• Trudności z koncentracją lub zapamiętywaniem rzeczy.
• Uczucie nerwowości lub niepokoju.
• Częste uczucie wyczerpania.
• Powtarzające się natrętne myśli.
• Brak poczucia obecności lub zaangażowania w czynności i zadania.
• Drażliwość lub niższa tolerancja na frustrację.
• Zwiększony niepokój.

Im dłużej trwa dystres, tym bardziej dotkliwe stają się skutki uboczne. Długotrwałe narażenie na negatywny stres powoduje:

• Upośledzone funkcjonowanie w jednej lub kilku dziedzinach życia.
• Zwiększone ryzyko chorób psychicznych, takich jak lęk i depresja.
• Zażywanie leków przeciwbólowych i przeciwlękowych w sposób przewlekły.
• Zwiększone ryzyko zaburzeń związanych z używaniem nielegalnych substancji.
• Wyższe ryzyko chorób przewlekłych, chorób serca i raka.
• Zwiększona śmiertelność.

Większość z nas odczuwa niepokój w odpowiedzi na pewne sytuacje, które są denerwujące lub przytłaczające, co sprawia, że całkowita prewencja jest nierealistycznym celem. Można jednak uchronić się przed negatywnymi skutkami stresu, gdy staje się on nieunikniony, stosując strategie, które przekształcają go w eustres.