Czy narcyzowie mogą się zmienić?

4 minuty

Jakie cechy ma osoba narcystyczna? Czy mogą się one zmienić?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog José Padilla.

Ostatnia aktualizacja: 11 lutego, 2023

Narcyzowie są aroganccy, zarozumiali i egocentryczni. Postrzegają siebie jako lepszych od innych i dążą do posiadania przedmiotów, które odzwierciedlają ich status i sprawiają, że wydają się oni odnosić sukcesy. Chociaż mają poczucie wielkości, polegają na pochwałach i uwadze, jaką otrzymują od innych, aby wzmocnić swoje ego. Czy narcyzowie mogą się zmienić?

Narcyzowie są niezwykle wrażliwi na krytykę. Interpretują to jako atak osobisty. Ale czy jednostka z taką osobowością i odnoszeniem się do świata może się zmienić? Czy osobowość osoby narcystycznej można modyfikować?

Mężczyzna rozmawia przez telefon — Cechy narcystyczne mają tendencję do naturalnego zmniejszania się wraz z wiekiem.

Cechy narcyza

Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders definiuje to zaburzenie osobowości jako wszechobecny wzorzec wielkości (fantazje lub zachowania), potrzebę podziwu i brak empatii, rozpoczynający się we wczesnej dorosłości i charakteryzujący się obecnością co najmniej pięciu z poniższych objawów:

Poczucie wielkości i aroganckie zachowanie. Narcyzowie wyolbrzymiają swoje osiągnięcia i talenty. Co więcej, oczekują, że zostaną uznani za lepszych, nawet jeśli ich sukcesy nie odpowiadają oczekiwaniom innych.
Bycie pochłoniętym fantazjami o sukcesie, władzy, blasku, pięknie lub doskonałej miłości.
Wiara w to, że są wyjątkowi i niepowtarzalni, i że mogą być naprawdę zrozumiani tylko przez innych wyjątkowych ludzi (lub instytucje).
Nadmierna potrzeba podziwu.
Poczucie przywileju. Narcyzowie mają nieuzasadnione oczekiwania co do przychylnego traktowania lub automatycznego spełnienia ich oczekiwań.
Eksploatacja relacji międzyludzkich. Innymi słowy, ludzie ci wykorzystują innych do osiągnięcia własnych celów.
Brak empatii. Nie chcą identyfikować się z potrzebami innych.
Zazdrość wobec innych. Albo uważają, że inni są o nich zazdrośni.
Aroganckie i wyniosłe zachowania i postawy.

Z reguły narcyzowie uważają, że są lepsi od wszystkich innych. Narcyzm może również zachęcać do agresywnych zachowań, zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Ten typ zachowania może powstać jako mechanizm obrony jednostki, ponieważ czuje się ona zagrożona i chce chronić swoje ego.

Przyczyny narcyzmu

Niektóre badania sugerują genetyczną predyspozycję do tego zaburzenia. Cechy takie jak agresja, brak tolerancji na stres i słaba regulacja emocjonalna są widoczne u osób narcystycznych (Weinberg, 2006).

Sugeruje się również, że doświadczenia o charakterze negatywnym, takie jak bycie odrzuconym jako dziecko i budowanie kruchego ego we wczesnym dzieciństwie, mogą przyczynić się do wystąpienia zaburzenia w wieku dorosłym (Žvelc, 2010; Otway i Vignoles, 2006). Podobnie nadmierne chwalenie i przekonanie, że dziecko ma niezwykłe zdolności może prowadzić do rozwoju narcyzmu.

Inne wczesne doświadczenia, które przyczyniają się do tego zaburzenia, obejmują:

Nadużycie lub traumę.
Brak autentycznego środowiska walidacji.
Nadopiekuńczość rodziców.
Niedostateczne wychowanie emocjonalne.

Czy narcyzowie mogą się zmienić?

Jeśli szukałeś kiedyś informacji na temat narcyzmu, być może natknąłeś się na stwierdzenia dotyczące tego, jak trudno jest tym ludziom się zmienić. Jednak niekoniecznie tak jest. Każdy jest w stanie się zmienić, jeśli chce pracować nad zmianą swoich wzorców zachowań.

Problem polega na tym, że narcyzowie nie chcą się zmieniać. Nie chodzi o to, że nie mogą, ale o to, że nie widzą wystarczających powodów, aby to zrobić. To dlatego, że ich wspaniały obraz siebie oznacza, że postrzegają siebie jako doskonałych. Badania sugerują jednak, że tendencje narcystyczne mają zmniejszają się wraz z wiekiem.

Problem z leczeniem osobowości narcystycznej nie polega na błędnym przekonaniu, że nie może się zmienić, ale na trudności w przekonaniu takiej osoby, że potrzebuje leczenia. Po prostu nie akceptuje ona, że coś jest z nią nie tak. Jest dumna z tego, kim jest i jak zachowuje się w stosunku do innych.

Jak wspomnieliśmy wcześniej, narcyzowie uważają się za lepszych i nie uznają znaczenia zmiany i bycia lepszą osobą. Zwykle gdy zaleca się im wizytę u specjalisty, myślą, że druga osoba im zazdrości. Oczywiście sprawia to, że zmiana jest dla nich naprawdę trudna.

Mężczyzna w trakcie terapii — Narcyzi często opierają się terapii psychologicznej, ponieważ uważają, że są lepsi od innych i nie widzą powodu, dla którego mieliby się zmienić.

Jak stwierdzić, czy narcyz jest otwarty na zmiany?

Jeśli narcyz chce się zmienić, powinien:

Zacząć brać odpowiedzialność za swoje negatywne działania.
Stać się chętny do słuchania innych.
Spróbować poprawić swoje umiejętności regulacji emocjonalnej.
Przepraszać, gdy którekolwiek z jego działań wyrządza krzywdę innym.
Uznać uczucia innych.
Okazywać zainteresowanie motywacjami swojego zachowania.
Zbadać i zastanowić się się nad swoimi zachowaniami bez dewaluacji innych ludzi.

Gdy narcyz jest zdecydowany na zmianę, terapia może pomóc mu zaakceptować odpowiedzialność i nauczyć się, jak:

Nawiązywać i utrzymywać osobiste relacje.
Współpracować z innymi i nie używać ich jako środka do własnych samolubnych celów.
Rozpoznać i zaakceptować rzeczywiste i możliwe możliwości, aby tolerować krytykę i niepowodzenia.
Zwiększyć swoją zdolność rozumienia i regulowania swoich emocji.
Poprawić swoją samoocenę, czyniąc ją bardziej niezależną od opinii innych.
Uwolnić się od pragnienia osiągania niemożliwych celów.
Rozpoznać, co jest możliwe i jakie cele można osiągnąć, nie padając ofiarą idealistycznych fantazji o sukcesie.

Leczenie może również obejmować:

Identyfikację zachowań narcystycznych, które powodują problemy.
Badanie przeszłych doświadczeń i założeń, które doprowadziły do ich obecnych zachowań.
Zastanawianie się nad tym, jak ich zachowanie wpływa na innych.
Zastąpienie wzniosłych myśli bardziej realistycznymi.
Odkrywanie nowych wzorców zachowań i praktykowanie ich.
Dostrzeganie korzyści płynących z nowych nawyków.

Wreszcie, narcyzowie nie są skazani na nieprzystosowanie. Mogą się zmienić, jeśli zaangażują się w proces terapeutyczny i zmaterializują pragnienie poprawy swojego sposobu odnoszenia się do innych. Muszą także uświadomić sobie wartość innych i odrzucić pokusę używania ich jako narzędzi, których jedynym celem jest zaspokojenie ich pragnień, bezpośrednio lub pośrednio.