Ciekawość – czy przyczynia się do wzrostu inteligencji?

Jakie procesy odbywają się w Twoim mózgu, gdy coś nagle przyciąga Twój wzrok? W badaniu naukowym opublikowanym w Neuron, naukowym czasopiśmie należącym do rodziny Cell Press, wyjaśnia się, że ciekawość nie tylko daje satysfakcję, ale również wiąże się z dobrą pamięcią i zdolnością uczenia się.

Jednak związek poziomu inteligencji z poziomem ciekawości ma jeden haczyk. Podczas gdy pierwszy można “zmierzyć” za pomocą tak zwanego IQ, ciekawość jest cechą osobowości. Jak więc możemy połączyć te dwie koncepcje?

Nie ma jednoznacznej definicji inteligencji

Co właściwie nazywamy inteligencją? Jest to pierwsze pytanie, które musisz sobie zadać, aby zrozumieć w jaki sposób ciekawość wpływa na inteligencję. Jednak nie znajdziesz prostej odpowiedzi na powyższe pytanie. Wręcz przeciwnie. To bardzo trudne do zdefiniowania pojęcie, gdyż “inteligencja” ma wiele różnych znaczeń, funkcji oraz obszarów.

Większość ekspertów tej dziedziny zgadza się w tym, że jest ona pojemnością mentalną nawiązującą do różnych umiejętności. Wśród takich wyodrębniają zdolność rozumowania, nadawania znaczenia rzeczywistości i tworzenia planów. Wiąże się to również ze zdolnością rozwiązywania problemów, zapamiętywania, myślenia abstrakcyjnego oraz rozumienia lub wyciągania nowych danych z istniejących informacji.

Nasuwa się kolejne pytanie. Jeżeli wesprzemy niektóre z wyżej wymienionych umiejętności, czy możliwe jest zwiększenie poziomu naszej inteligencji? Ten problem również został odzwierciedlony w badaniu, o którym wspomnieliśmy powyżej. Wyjaśnimy to poniżej.

Ciekawość poprawia pamięć

Ciekawi ludzie lepiej przechowują informacje (Gruber, 2014). Oznacza to, że łatwiej jest zapamiętać coś, co Ciebie interesuje, niż odwrotnie.

Dlaczego tak się dzieje? A dlatego, że ludzka ciekawość jest ściśle związana z motywacją. Twoja zdolność zapamiętywania poprawia się, gdy czujesz się bardzo zmotywowany. Aby lepiej zrozumieć ten fenomen, spójrzmy na jeden przykład.

Dla miłośnika zwierząt o wiele łatwiej będzie zapamiętać nazwę gatunku naczelnego, od którego ewoluowaliśmy, niż dla osoby, którą nie obchodzą zwierzęta. Jak powiedział Gruber: “Ciekawość może doprowadzić mózg do stanu, który pozwala mu zdobywać i zatrzymywać wszelkiego rodzaju informacje, niczym wir, który wciąga wszystko, czego pragniesz się nauczyć, a także wszystko dookoła.”

Ciekawość i wewnętrzna motywacja

Kontynuując dany przykład, możemy zobaczyć, że motywacja miłośnika zwierząt do uczenia się o świecie zwierząt jest bardzo silna. Chce dowiedzieć się więcej na ten temat, ponieważ jest to jego pasja. Jest to motywacja wewnętrzna, która również jest jednym z czynników wyjaśniających fenomen, jakim jest ciekawość.

Wewnętrzna motywacja pochodzi z Twojego wnętrza i oznacza, że ​​robisz rzeczy dla zwykłej satysfakcji z tego, że robisz właśnie te rzeczy. To sprawia, że ​​czujesz się spełniony oraz rozwijasz się. W przeciwieństwie do motywacji zewnętrznej, nie wymaga żadnego zewnętrznego bodźca (na przykład pieniądze). Nie jest również związana z uzyskaniem pożądanego wyniku (np. zdobycie pierwszego miejsca).

Ciekawi ludzie uczą się dla przyjemności.

Nasze pasje są prawdopodobnie najbardziej oczywistym przykładem tego rodzaju wewnętrznej motywacji. Jeździsz na rowerze, bo zapewnia Ci to dobre samopoczucie i po prostu lubisz być na dworze. Cóż, coś podobnego dzieje się w przypadku ciekawości. Zdobywasz informacje o nowych rzeczach, ze względu na przyjemność, którą zapewnia Ci sam proces uczenia się czegoś nowego i interesującego.

Jak widać, zarówno ciekawość, jak i motywacja są niezbędne dla procesu uczenia się. Oto dlaczego masz problem z zapamiętywaniem czegoś, co Cię wcale nie interesuje. Bardzo prawdopodobne jest, że zapomnisz wszystko, czego się nauczyłeś już po kilku godzinach. Nie zostanie po tym nawet śladu w Twojej pamięci.

“Inteligencja to zdolność przystosowania się do zmian”.

-Stephen Hawking-

Co dzieje się w mózgach ciekawskich osób?

Grupa badaczy czasopisma “Neuron” odkryła, że pobudzanie ciekawości i przebudzenie silnej wewnętrznej motywacji pociąga za sobą aktywację obwodu mózgowego związanego z ośrodkiem przyjemności.

W szczególności zwiększa to aktywność w trzech kluczowych płatach kory mózgowej. Części te są ściśle powiązane z procesami uczenia się, zapamiętywania i powtarzania zachowań dających przyjemność.

• Lewe jądro ogoniaste: ten płat jest ściśle związany z uczeniem się i zapamiętywaniem, jak również ze zdobywaniem wiedzy i pozytywnymi emocjami.
• Jądro półleżące: naukowcy przebadali jego związek z uzależnieniami oraz układem nagrody, zwłaszcza gdy chodzi o bodźce naturalne: jedzenie, seks i gry wideo.
• Hipokamp: ta część mózgu jest niezbędna do tworzenia nowych wspomnień.

“Tak więc ciekawość zatrudnia ośrodek nagrody, a interakcje pomiędzy tym układem a hipokampem zdają się wprowadzać mózg w stan, w którym najłatwiej będzie mu się uczyć i zatrzymywać informacje”.

-Ranganath-

Lepsza przyszłość

Te wnioski otworzyły drzwi do nowych badań dotyczących możliwych sposobów poprawy procesu uczenia się. Co więcej, nie będą one przydatne jedynie osobom ciekawskim, które są całkowicie zdrowe. Mogą się przydać również ludziom z zaburzeniami neurologicznymi. Praktycznie rzecz biorąc, ujawnia to dla nauczycieli znaczenie stymulowania ciekawości ich uczniów. Nie ma sensu poświęcać godzin na naukę czegoś, jeśli uczniowie nie są w ogóle tym zainteresowani.

Przyszłość leży w rozwijaniu tych nowych strategii edukacyjnych. Proces uczenia się mógłby przebiegać łatwiej, gdyby nauczyciele mogli przebudzić ciekawość u swoich uczniów. Tak samo wygląda sprawa w miejscu pracy. Ciekawość jest kluczem!